MINI-SERIE
De tweedelige miniserie Dresden speelt zich af in 1945. Het Duitse Reich is zo goed als verslagen door de Geallieerde troepenmacht, maar weigert zich over te geven. Hitler blijft via de radio dreigende uitspraken doen aan het adres van zijn vijanden in Oost en West, verzekert de bevolking dat de overwinning nadert en zijn ingenieurs proberen tot elke prijs het ultieme wapen te ontwikkelen om de totale nederlaag om te zetten in een weinig waarschijnlijke overwinning. In Washington en Londen is men er niet gerust in: men vreest dat de Duitse dictator toch nog in het bezit zou komen van een atoombom. Amerikanen en Britten smeden koortsachtig plannen om de nazi's de finale slag toe te brengen. Ondertussen rukken de troepen van Stalin in het Oosten snel op en bestaat de mogelijkheid dat ze Duitsland tot aan de Rijn onder de voet zullen lopen. Stalin voelt zich meester van de situatie en bekritiseert openlijk de aarzelende houding van de Geallieerden in het Westen die hij voor zwakte aanziet.



In Dresden gaat het leven zijn gewone gang. Het spoorwegcomplex is eerder al gebombardeerd, maar de stad zelf is ongeschonden gebleven. De oorlog heeft zich vooral rond Berlijn, in Beieren en in het Ruhrgebied afgespeeld. Er is uiteraard schaarste aan alles wat met voeding en brandstof te maken heeft, er zijn burgers opgevorderd voor de oorlog en velen zijn niet meer teruggekeerd, gevallen voor Führer en vaderland. Ondanks de moeilijke omstandigheden voelt Anna Mauth (Felicitas Woll), een jonge verpleegster in het plaatselijke ziekenhuis, zich goed in haar vel: haar familie woont in een prachtige villa, haar vader is hoofd van het ziekenhuis en haar verloofde Alexander (Benjamin Sadler) staat voor een veelbelovende carrière als chirurg. Alleen de oorlog vormt een probleem wegens de zwaargewonde soldaten die dagelijks aangevoerd worden en het ontbreken van de noodzakelijke medicamenten voor de verzorging. Het continue gebrek aan morfine om de patiënten te verdoven tijdens amputaties en bij het verwijderen van granaatscherven is het meest zichtbare bewijs van de schaarste. Het medische corps doet al het mogelijk om de laatste dagen van de stervende soldaten draaglijk te maken, maar veel kan men niet doen.

Op dringend verzoek van de Amerikanen stellen de militairen in Londen een plan op om de druk op Hitler op te voeren. In het geheim worden de voorbereidingen getroffen voor een massaal bombardement op burgerdoelen, mede omdat gerichte aanvallen op strategische militaire complexen en verkeersaders Hitler tot dan toe niet op andere gedachten hebben gebracht. Chemnitz en Dresden worden geselecteerd als dichtbevolkte steden met kleine, nauwe stegen. In een definitief stadium wordt Dresden, één van Europa’s mooiste en meest authentieke steden, als doelwit uitgekozen.



Eind januari droppen de Britten massaal para’s in de buurt van Dresden om de verbindingen vanaf de grond te verzekeren. De meesten worden door de bevolking gedood of door de nazi's onderschept en naar kampen afgevoerd. Robert Newman (John Light) kan aan een lynchpartij ontsnappen en verstopt zich in de kelders van het Dresdense ziekenhuis. Daar wordt hij ontdekt door Anna Mauth. Omdat hij bijzonder is, houdt ze zijn aanwezigheid geheim. Ze verzorgt hem en brengt af en toe wat te eten. De oorlog komt dichterbij, maar de bevolking van Dresden is zich van geen kwaad bewust. Ze is ervan overtuigd dat Dresden aan het oorlogsgeweld zal ontsnappen. Ook Anna realiseert zich niet welke moeilijke periode er aanbreekt. Ze verdeelt haar tijd tussen de gewonde Engelsman in de ziekenhuiskelder en haar verloofde die nauwelijks tijd voor haar heeft. Maar niet iedereen is naïef, vooral Anna's vader niet. Die organiseert in stilte een vluchtroute voor zijn familie naar het buitenland en gebruikt daarbij weinig ethische methoden. Alexander raakt bij het complot betrokken en wordt het zwijgen opgelegd met beloften voor later. In de kelder krijgt Robert Newman lucht van de illegale activiteiten van de ziekhuisdirecteur en brengt Anna op de hoogte. Gevoelens van medemenselijkheid en zelfbehoud komen met elkaar in botsing en veroorzaken een emotionele crisis in de schoot van de familie Mauth terwijl op Britse militaire luchthavens massaal bommenwerpers opstijgen voor het bombardement op de historische stad aan de Elbe.

Dresden is het romantisch verhaal over de ontmoeting van een Brits militair en een Duitse verpleegster tegen de achtergrond van de verwoesting van Dresden op 13 en 14 februari 1945. Voor de correcte historisch reconstructie van de wapenfeiten hebben de makers van deze tv-miniserie een beroep gedaan op Duitse en Engelse experts om grote of controversiële blunders te vermijden. Het resultaat is een film waarin de beide kanten van de problematiek worden belicht met opvallend veel ruimte voor het Engelse standpunt, want na meer dan zestig jaar zijn specialisten terzake het nog altijd niet eens over de vraag of het hier om een noodzakelijke ingreep ging om de oorlog te bekorten en nog meer slachtoffers te voorkomen, of om een volkerenmoord, een genocide. In het bombardement op Dresden, dat bewust de volkswijken van het centrum als doel had, kwamen tienduizenden mensen om het leven. De vuurzee die in de enge straten woedde, zoog alle zuurstof weg en herleidde de overlevingskans van de meerderheid van de bewoners tot nul: ze werden levend verbrand of kwamen om door verstikking, zowel op straat als in de schuilkelders. Roland Suso Richter, de regisseur van het megaproject, vermijdt te allen prijzen om partij te kiezen. Hij laat de militairen van beide kampen honende schimpscheuten en hatelijke verwijten maken over de tegenpartij, maar hij zorgt er wel voor dat de weegschaal in evenwicht blijft. Dresden behoort de controverse niet aan te scherpen, niet meer na 60 jaar, want het onderwerp ligt zowel in Duitsland als in Engeland zeer gevoelig en in Duitsland is iedereen beducht voor een eventuele verdachtmaking.

De makers van Dresden leggen de nadruk dan maar op de ongevaarlijke liefdesrelatie tussen de Brit en de Duitse, een verzoeningsgebaar als het ware om het verleden met de mantel der liefde toe te dekken. Tegelijk gaan er in Duitsland tegenwoordig stemmen op om de Geallieerde bombardementen op burgerdoelwitten tijdens de Tweede Wereldoorlog door een internationaal gerechtshof tegen het licht te laten houden om na te gaan of er sprake is van een misdaad tegen de menselijkheid. Of Dresden voor voldoende tegengif kan zorgen is twijfelachtig, daarvoor biedt de miniserie beslist te weinig nieuwe en fundamentele argumenten.



Pièce de résistance van de miniserie is de vuurzee die is aangericht zonder dat de bevolking op voorhand was verwittigd. De Britse bommenwerpers vlogen lange tijd richting Berlijn om de indruk te wekken dat de Duitse hoofdstad het ultieme doel was, maar eens ter hoogte van Leipzig boog de hele formatie in zuidelijke richting af. De eerste Britse bommen troffen het centrum van Dresden in de zeer vroege ochtend van 13 februari en zorgden er voor een totale ontreddering. De dag nadien maakte een Amerikaans bombardement het werk af. Het Zwinger stond in lichterlaaie, de Semperoper werd compleet vernield, de Frauenkirche was zwaar gehavend en de koepel stortte een dag later in. Alleen een paar verschroeide muurresten bleven overeind. In de binnenstad steeg de temperatuur tot duizend graden, een hitte waartegen zelfs baksteen niet bestand is. Voor de realistische reconstructie van de stadsbrand werd een heel stadsdeel in vuurvaste steen opgetrokken. Na de opnamen bleek dat een groot gedeelte ervan in de vlammen was opgegaan. De lange dramatische scène die Richter aan de vuurzee wijdt is indrukwekkend, zowel visueel als auditief en geeft wellicht een goede indruk van de realiteit: mensen die met brandende kleren uit hun huizen vluchten of die zich vanuit de ramen te pletter gooien op de stoep, mannen en vrouwen die elkaar kwijtraken in de algemene verwarring, huilende kinderen op zoek naar een ouder, kinderen in shock bij het lijk van hun moeder in een bomkrater, bloedende, zwaargewonde en hysterische figuren tegen een achtergrond van gloeiende huizenblokken als brandende toortsen, een verschroeiende hitte en rook als een dicht misttapijt, verstikkend en prikkend in de ogen, instortende voorgevels, gasleidingen die ontploffen, afgeknapte elektriciteitskabels die sissend tussen de ontzielde menigte terechtkomen, Dante’s inferno.

Voor de beelden van het vooroorlogse Dresden doen de makers een beroep op oude filmopnamen over de stad. Ze worden getoond in zwart-wit en zonder veel restauratie om hun nostalgisch karakter zo weinig mogelijk aan te tasten. Het oude beeldmateriaal wordt tot op de dag van vandaag dagelijks een aantal keer in het museum tegenover de Frauenkirche vertoond in een klein, maar telkenmale afgeladen bioscoopzaaltje. Een aanrader, mocht u ooit in de buurt zijn.

BEELD EN GELUID
Zwart-wittinten en kleur wisselen elkaar aanvankelijk af. Nadien worden korte zwart-wit- en kleurfragmenten van de echte situaties van toen tussen de reconstructies geplaatst met een zodanige precisie dat de overgangen vervagen en de indruk overblijft dat de makers heel erg precies te werk zijn gegaan en het materiaal van toen zorgvuldig hebben bestudeerd. Het kleurenpalet van de recente opnamen is aangepast aan wat van vroeger is overgebleven, een beetje vergeeld en sepiakleurig bij momenten, maar altijd in hoge mate realistisch: de ziekenhuisscènes koel met veel wit, de binnenhuisopnamen donker, bruinachtig; de scènes in de vliegtuigen tegen een donkere achtergrond. Het beeld is aantrekkelijk en veelzijdig, maar jammer genoeg bevat het veel beeldschaduw (ghosting) wegens doorgedreven compressie. Voor de rest geen grove defecten of ongerechtigheden. De digitale effecten zijn van een goede kwaliteit waarbij alleen het panoramisch overzicht van de vliegtuigformatie in de lucht even doet twijfelen. Het geluid staat in 5.1, maar het surroundeffect is beperkt, zelfs in de heftige gevechtsscènes. De serie is voor televisie gemaakt en dus is er eerder sprake van een aantrekkelijk stereo-effect.



EXTRA'S
Disc 2 bevat de uitgebreide Documentaire Rain Of Steel over de evolutie van gevechtsvliegtuigen en bommenwerpers sinds de Eerste Wereldoorlog, een film opgebouwd met zeldzame footage en nooit eerder getoonde en geheime opnamen van Duitse en Amerikaanse prototypes. De documentaire schetst een goed beeld van de indrukwekkende technische vorderingen die aan beide zijden van de oceaan op minder dan drie decennia zijn gemaakt op het vlak van oorlogsvoering in de lucht. In The Making of Dresden ligt de nadruk op het digitale huzarenstuk waardoor niet meer bestaande Duitse, Amerikaanse en Britse gevechtstoestellen op een zeer realistische wijze zijn gereconstrueerd voor de gevechtscènes. De interieurs van oude jachtvliegtuigen zijn in de studio tot in de kleinste details nagebouwd om de cockpitopnamen te draaien. Ook de panoramische beelden van het verwoeste Dresden, compleet digitaal gerealiseerd op basis van recente opnamen, komen ruim aan bod. Voor de interieuropnamen van de Frauenkirche vóór het bombardement konden de makers terecht in de ondertussen totaal herbouwde Onze-Lieve-Vrouwenkerk. Die was op dat moment nog niet helemaal klaar, maar met kleine digitale aanpassingen was de optische illusie totaal. Voorts zijn er nog Liner Notes en een Fotogalerij.

CONCLUSIE
Dresden, een superproductie van om en bij de 400.000 euro in opdracht van het Tweede Duitse Net (ZDF), wekte hoge verwachtingen bij de tv-première. Naar verluidt 13 miljoen Duitsers zaten die avond voor de buis. Het verhaal begint in de weken vóór het Geallieerde bombardement en krijgt zijn crescendo tijdens de ontzagwekkende en zeer realistisch nagespeelde stadsbrand die twee dagen woedt, het leven kost aan 35.000 inwoners en 25.000 huizen beschadigt of totaal onbewoonbaar maakt. Tegen die achtergrond ontspinnen zich een liefdesverhaal en een fraudezaak die de gemoederen verhitten, maar onbeduidend zijn in het licht van de ramp die in Londen wordt voorbereid. De historische context is interessant en de realistische reconstructie van het drama indrukwekkend, de romantische insteek is niet helemaal overtuigend. Dresden verdiende beslist beter.