FILM
9th Company van de Russische regisseur Fyodor Bondarchuk heeft alle kenmerken van een blitse Hollywoodproductie. Toch is deze 134 minuten durende oorlogsfilm met een budget van nauwelijks 9 miljoen US dollar in elkaar gebokst, zakgeld naar Amerikaanse normen. Dat is er evenwel niet aan te zien, 9th Company oogt in alle opzichten verrassend en het spektakel dat Bondarchuk opvoert, behoort tot het beste wat u sinds Apocalyps Now en Jar Head op het witte doek heeft zien passeren. De regisseur zelf zet zijn schouders onder één van de hoofdrollen en doet voor de rest een beroep op een sterke cast jonge acteurs met als bekendste de goedogende Aleksei Chadov (Day Watch, Night Watch) in een glansrol als de gevoelige soldaat Vorobey.



In 1988 zijn de Russen in hun negende oorlogsjaar in Afghanistan. De verliezen aan mankracht en materieel zijn schrikbarend, het terrein is nauwelijks onder Russische controle en in Moskou maakt ene Michail Gorbatsjov zich op om de job van communistische partijleider te combineren met het voorzitterschap van Opperste Sovjet, waarmee hij zich meteen president van de Sovjetunie mag noemen, een land dat een diepe malaise doormaakt en een gigantisch begrotingstekort laat optekenen wegens de oorlogsinspanningen, met voedseltekorten en schaarste in de winkels als gevolg. Ondanks de uitzichtloze situatie in Afghanistan draait de patriottische rekruteringspropaganda nog op volle toeren en melden jonge Russen zich bij bosjes aan om er hun legerdienst te vervullen. Zo ook Vorobey, Ryana, Gioconda, Chugun, Stas en Lyutyi, want de eer van het Moederland staat in Afghanistan op het spel. Vechten tegen de Moedjaheddin is vechten tegen het westers imperialisme, zo is ze verteld, tegen de onderdrukkers van de Afghaanse bevolking. Het zestal wordt naar de Fergana Vallei in Oezbekistan gebracht waar drilmeester en sergeant Dygalo (Mikhail Porechenkov) handenwrijvend klaar staat om van de mietjes en de halfzachte moederskindjes echte mannen en meedogenloze vechtmachines te maken. De training is hard en de behandeling brutaal: weinig nachtrust, weinig eten, urenlang spitsroeden lopen en een onmenselijke discipline. Afghanistan is nog nooit veroverd, merkt de opleidingsergeant op die de nieuwkomers over de moslimcultuur vertelt en hij kijkt z’n pupillen mistroostig aan alsof hun doodvonnis al getekend is. Na de opleiding deelt men de rekruten in bij het 345ste Regiment, 9de Compagnie, een door recente tegenslagen sterk uitgedunde legerafdeling die voor de veiligheid zorgt van de Russische konvooien in vijandig Talibangebied. De jongens die meenden naar de oorlog te zullen gaan, krijgen een bewakings- en verdedigingsfunctie in een uitgestrekt en schijnbaar verlaten berglandschap met een onzichtbare vijand achter elke rotspunt en om elke hoek.

De actie in 9th Company is direct en het geweld snoeihard. Het is van Platoon en Full Metal Jacket geleden dat het nog op een dergelijk uitvoerige manier van het canvas spatte. Regisseur Bondarchuk zoemt zonder pardon in op de lijken en de gewonden, toont de doodsangst in de jonge ogen, het bloed dat alle kanten opspat, de gapende schotwonden en de menselijke vechtmachines in hun ultieme poging om het er levend vanaf te brengen, grommend, huilend, schreeuwend en jankend als het spervuur van vijandige kogels door hun primitieve bepakking dringt en onherstelbare wonden veroorzaakt: de oorlog als beestachtig tijdverdrijf in naam van de gerechtigheid.



Jammer genoeg blijft 9th Company op elk moment een spannende avonturenfilm zonder veel toegevoegde waarde. Bondarchuk is vooral geïnteresseerd in spetterende actiescènes. Voor de rest beperkt hij zich liever tot flauwe grappen over vrouwen en neuken, over drank en joints. Z’n scenario is eenvoudig en rechtlijnig en z’n karakters missen ondanks alle goede bedoelingen diepgang. De scènes over de kameraadschap en de onderlinge solidariteit tussen de jonge rekruten brengen het er nog vrij goed vanaf, toch zijn het vooral hun heldenmoed en hun heldendaden die in het zonnetje gezet worden. 9th Company dient in de eerste plaats patriottische doeleinden en het grote succes dat de film in Rusland oogstte, bewijst dat Bondarchuk de vinger aan de pols heeft. Met een recette van meer dan 25 miljoen dollar op de thuismarkt is 9th Company het paradepaardje van de Russische filmindustrie. Voor de opvolger, de sciencefictionfilm The Inhabited Island, kreeg de regisseur meteen dat bedrag ter beschikking.

Fyodor Bondarchuk geldt als één van de grote namen uit de hedendaagse filmindustrie. Hij heeft goede referenties, want als zoon van acteur en regisseur Sergei Bondarchuk (1920-1994) en de succesvolle Russische actrice Irina Skotbseva (o.a. Quiet Flows The Don, 2006) was hij als het ware in de wieg gelegd voor een carrière als regisseur. Ook als acteur is hij overigens heel erg actief in de Russische cinema en met de rol van compagniesergeant Khohkol levert hij in 9th Company zonder meer een opmerkelijke prestatie.



BEELD EN GELUID
Voor deze Russische film zijn kosten noch moeite gespaard: u krijgt een anamorfische 2.35:1-versie met haarscherp beeld, prachtige kleuren en heel veel detail. De zwartniveaus zijn perfect en de dvd-transfer wordt afgeleverd zonder ongerechtigheden of technische mankementen.
Het geluid staat in Dolby Digital 5.1 en in DTS – ook hier is niets aan het toeval overgelaten – en het effect is gewoon subliem. Uiteraard is dit een film die zijn voordeel kan doen met surroundgeluid en subwoofergeweld en dat is precies wat 9th Company voor de kijker in petto heeft. Het is moeilijk kiezen tussen de 5.1-versie en het DTS-spoor, want beide bronnen leveren een maximale prestatie.

EXTRA'S
Op disk 2 staat een uitgebreide Originele Bioscooptrailer, Liner Notes over de regisseur en de film en een Fotogalerij voor wie daar behoefte aan mocht hebben. De Documentaire: The Real Story is een film van om en bij de 40 minuten. Daarin komen de echte veteranen van 9th Company aan het woord, want in tegenstelling tot wat Fyodor Bondarchuck in zijn film vertelt, waren er (nog) zes overlevenden die de feiten over de ultieme confrontatie met het Talibanhuurlingenleger kunnen navertellen. De toenmalige chef van de compagnie - ondertussen opgeklommen in de militaire hiërarchie - komt uitgebreid aan het woord. Zijn verhaal is pure militaire propaganda: de 9de Compagnie is met deze film verheven tot het heldendom, het uithoudingsvermogen en de verbeten strijd van de manschappen zijn een voorbeeld voor de huidige Russische jeugd en voor de hele bevolking bij uitbreiding, etc., etc. Fyodor Bondarchuk heeft met 9th Company als het ware de moderne Russische propagandafilm uitgevonden, zoveel is duidelijk. De apparatsjiks zijn hem eeuwig dankbaar. Een klein technisch mankement: in het fragment waarin de rekruten kennismaken met sergeant Khokhol (halfweg de film) blijven de ondertitels veel langer staan dan nodig. Ondertussen gaan de dialogen gewoon door. Even vooruit- en achteruitspoelen is nodig om het euvel te omzeilen en de 'verloren ondertitels' toch nog in beeld te krijgen.



CONCLUSIE
9th Company is een loeiharde oorlogsfilm naar waargebeurde feiten. Mocht u een liefhebber zijn van rechttoe rechtaan avonturenfilms vol actie en militair geweld, dan verdient deze prent beslist een 9/10. Verwacht u van een dergelijke film ook nog enige diepgang en psychologische dramatiek, dan is 7,5/10 wellicht dichter bij de waarheid. Voor de rest: uitstekend gemaakt, prachtig gefilmd en gemonteerd met een sublieme soundtrack. Ze spreken wel allemaal Russisch. U mag dus geen enkele ondertitel missen.