Dekalog is een reeks van tien films die regisseur Krzysztof Kieslowski en scenarist Krzysztof Piesiewicz draaiden voor de Poolse televisie in 1989. De films hebben enkel een nummer van 1 t/m 10 als titel. Ieder deel is een moderne interpretatie van een van de tien geboden. Dekalog 2 behandelt het tweede gebod: ‘Gij zult den naam des Heeren uws Gods niet ijdellijk gebruiken.’

FILM
De opening van de tweede aflevering van de Dekalog-reeks vormt een mooi visueel rijm met die van de eerste episode. Regisseur Kieslowski kiest namelijk eens te meer voor een nagenoeg woordenloze introductie van zijn protagonisten en zijn locatie (hetzelfde grauwe appartementencomplex van Dekalog 1). Een montage die eerder op de emotie dan op de logica inspeelt, wordt gebruikt om de kijker te intrigeren, waarna het scenario een intriest portret schetst van twee mensen die elkaar dagelijks tegen het lijf lopen maar zo opgaan in hun eigen wereld dat ze nagenoeg twee onbekenden voor elkaar zijn. Helaas klinkt dat in theorie een stuk beter dan in de praktijk, want Dekalog 2 scheert nooit de hoge toppen van de eersteling van de reeks en balanceert zelfs op het randje van saaie pretentie.
De film vertelt het verhaal van een vrouw die twijfelt of ze abortus zal plegen. Haar echtgenoot ligt immers al twee jaar in coma en ze is zwanger van haar minnaar. De arts die haar echtgenoot behandelt, woont in hetzelfde appartementsblok en de vrouw gaat bij hem te rade in de hoop haar dilemma op te lossen. De norse dokter weigert in eerste instantie zijn visie te geven op de overlevingskansen van de comateuze man. Hij wil niet de scherprechter zijn in de keuze voor of tegen abortus. Wat hij de vrouw niet vertelt, is dat hij zelf een geheim heeft dat zijn nukkige houding in de kwestie deels verklaart.

Voor de aandachtige kijker zal het redelijk snel duidelijk zijn wat dat geheim is, waardoor alle mechanismen die Kieslowski en Piesiewicz in de prent gebruiken om rook te spuiten, opereren als opzichtige, logge olifanten in de plot. De vaagheid waarvan de filmmakers zich bedienen om de motieven van de karakters verborgen te houden, heeft dan ook niet het gewenste effect. In plaats van een trage spanningsopbouw krijgen we dus een geleidelijk intredende saaiheid, waarbij de acties van de protagonisten tergend traag en onrealistisch op het scherm passeren. De valstrik die in Dekalog 1 nog meesterlijk omzeild werd – een concept als dit riskeert steeds hoogdravend te worden – kunnen Kieslowski en Piesiewicz in Dekalog 2 niet ontlopen. Gedurende lange periodes in de film moet de kijker genoegen nemen met ‘veelzeggende blikken’ en ‘overduidelijke dialoogpauzes’ om het drama te ontwaren. In minder eufemistische termen zou men het een lege doos noemen.

De link tussen het verhaal en het tweede gebod is bovendien allerminst duidelijk. Wie gebruikt hier immers Gods naam ijdel? Is het de dokter – voorspelbaar zwaarmoedig vertolkt door Aleksander Bardini – die zichzelf een Goddelijke kracht geeft door de knoop tdoor te hakken over het centrale abortusdilemma? Of is het de zwangere vrouw – zonder veel panache gespeeld door Krystyna Janda – die het lef had de vraag te stellen aan de arts i.p.v. op het lot (en dus God) te vertrouwen voor de goede afloop? De filmmakers springen kortom wel erg vrij om met hun basisconcept en doen in Dekalog 2 zelfs niet de moeite om hun centrale premisse te ondersteunen met subtext. Daardoor ondergraven ze de potentiële kracht van de tweede episode en geven ze de Dekalog-cyclus een stevige deuk na de beloftevolle start. De regie van Kieslowski mag er nog altijd wezen, maar ditmaal is dat onvoldoende om een scenario van niks te verhullen. Het is nu aan Dekalog 3 om de serie opnieuw op de rails te krijgen.
BEELD EN GELUID
Het beeld haalt ongeveer hetzelfde niveau als in de eerste aflevering van de reeks. Filmgrain, krassen en brandmerkjes tijdens de spoelwissels zijn immers nog steeds prominent aanwezig. Helderheid, contrast en scherpte halen echter een degelijk niveau. De kleuren ogen dof en grauw, deels omdat dit de wens van de cineast was, deels omwille van de transfer. De audiotrack doet wat hij moet doen en niet veel meer: de dialogen helder weergeven.

EXTRA’S
Er staan geen extra’s op deze schijf.

CONCLUSIE
Dekalog 2 heeft slechts een losse connectie met het tweede Bijbelse gebod. Bovendien is de plot gestoeld op een generische premisse die toelaat dat nietszeggendheid en pretentie de film insluipen. Een teleurstellend tweede deel dus. Beeld en geluid zijn degelijk. Een bonussectie is er niet.