Zoals dat hoort in een overzicht dat omstandig en volledig wil zijn, begint Cousins in de laatste helft van de 19^de eeuw met de uitvinding van apparaten om bewegende beelden te projecteren. De gebroeders Lumière gaan met de eer strijken in Europa, in Amerika is men eerder geneigd om zakenman en uitvinder Thomas Edison daarvoor in de bloemetjes te zetten. Film wordt via de Nickelodeons (1910-1915) snel razend populair bij de Amerikaanse massa, maar ook in Europa worden vanaf het begin films gemaakt om geld te verdienen. De elite houdt zich evenwel afzijdig van het volksvermaak en het hoeft dan ook niet te verbazen dat in de States vooral immigranten met het medium bezig zijn en het in het begin van de 20ste eeuw naar Californië exporteren (om de dure octrooien aan de Amerikaanse oostkust te omzeilen). Hollywood wordt het Amerikaanse filmcentrum.

Dat is de inleiding van The Story Of Film, waarmee regisseur en samensteller Mark Cousins de aftrap geeft voor een zeer boeiende en visueel wondermooie uiteenzetting over de geschiedenis van de film en omdat hij een Europeaan is en geen Amerikaan, wordt z’n overzicht geen eenzijdig zegebulletin over Hollywood, want zoals eerder vermeld zijn de Europese en de Derdewereldcinema ruimschoots vertegenwoordigd, in die mate zelfs dat de commerciële Amerikaanse film nauwelijks of in vele gevallen zelfs niet aan bod komt, want Mark Cousins is bijna uitsluitend geïnteresseerd in genres en evoluties die bijgedragen hebben tot de ontwikkeling van de expressiemogelijkheden van het medium film en die is volgens Cousins niet alleen de verdienste van de Amerikaanse cinema, hoewel die in het westen op commercieel vlak altijd de succesvolste filmindustrie is geweest. Film is voor Cousins met andere woorden Kunst (jawel, met een grote K) en dat heeft invloed op de keuze die hij in The Story Of Film maakt. Van klasbakken als bijv. Gone With The Wind (1939), The Ten Commandments (1959) en Ben Hur (1959) herinneren we ons niet een fragment te hebben gezien, zelfs niet van Cleopatra (1963) waarin Elizabeth Taylor en Richard Burton destijds schitterden. Ook heel wat Amerikaanse blockbusters uit de voorbije 25 jaar ontbreken in z’n overzicht omdat ze zijns inziens niet hebben bijdragen tot de ontwikkeling van de kunst- of arthousefilm. The Story of Film is m.a.w. een overzicht met wetenschappelijk-historische aspecten dat vooral filmkenners en filmschoolstudenten zal interesseren, eerder dan liefhebbers van makkelijk weg te happen commerciële en entertainende films van 13 in een dozijn, die de dag nadat ze van de affiche zijn gehaald in de bioscoop bijgezet zijn in het grote vergeetarchief van de cinematografie.

Dat betekent evenwel niet dat The Story Of Film een saaie en intellectualistische ervaring is, integendeel, want de vele honderden zeer precies gekozen fragmenten uit meer dan 100 jaar wereldcinema zijn intrigerend, onderhoudend, vaak grappig en ze illustreren perfect de grote rijkdom van de filmkunst, waarvan je beseft dat ze op gelijke hoogte mag staan met bijv. literatuur en schilderkunst. Mark Cousins plakt trouwens al die filmfragmenten niet zo maar aaneen. Hij deelt z’n documentaire op in tijdvakken en in elke aflevering behandeld hij een typisch genre (neorealisme in Italië, nouvelle vague in Frankrijk, etc.) en hij vestigt de aandacht van de kijker op effecten die voor het eerst zijn toegepast, zoals filmen van een pratend hoofdpersonage op de rug (wat voor een schandaal zorgde in Amerikaanse bioscopen) of het doelmatig toepassen van licht en schaduwen zoals bijv. in The Third Man (1949). Het zorgt voor memorabele kijkmomenten waardoor je op z’n minst anders naar films gaat kijken.

Heel erg interessant zijn de vele fragmenten uit minder bekende films uit kleinere westerse landen en de Derde Wereld, pareltjes waarvan je het bestaan niet vermoedde en die ook nooit in onze contreien zijn vertoond of op dvd uitgebracht. Cousins introduceert ze op z’n eigen flegmatieke manier in korte zinnetjes en met perfect gekozen woorden, soms grappig, soms ironisch, meestal perfect observerend zodat je als kijker meteen begrijpt wat hij wil bijbrengen. Want The Story Of Film is niet louter een kijkervaring, het is ook een leerproces, met Cousins voor het schoolbord met het krijtje in de rechterhand. De documentaire krijgt op die manier de kwaliteit van een cinematografische encyclopedie, een referentiewerk voor filmfans, maar zoals eerder aangeduid zeker ook voor filmschooldocenten en –studenten. Een 10/10 is het minste wat een dergelijk project verdient.

Maar een film of een documentaire zijn meer dan de som van goed gekozen filmfragmenten, een consequente en logische regie en een interessant commentaar. De manier waarop het materiaal gepresenteerd wordt is ook belangrijk, want de gids is 15 uur lang je intieme metgezel op deze reis door de tijd. Jammer genoeg knelt hier het schoentje, want er is voor gekozen om regisseur Mark Cousins zelf het commentaar in te laten spreken, wat begrijpelijk is gezien het om een zeer persoonlijk project gaat. Maar z’n zwaar Noord-Iers accent gaat al na een paar afleveringen op de zenuwen werken en de zeurderige manier waarop hij het commentaar leest – altijd met dezelfde intonatie en op dezelfde toonhoogte met redelijk wat foute accenten – is zonder meer een slechte keuze en komt de algemene indruk uiteindelijk niet ten goede. Wij hebben het nooit langer dan twee à drie afleveringen na elkaar uitgehouden en we hebben zelfs twee keer een meerdaagse rustpauze in moeten lassen om het kijkproces tot een goed einde te brengen. Dat kan niet de bedoeling zijn en dat men dat niet heeft beseft is onbegrijpelijk. Daarvoor trekken we 2 punten af.

 

BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit van deze documentaire is zeer goed. Van heel veel oude films is duidelijk een opgepoetst fragment gebruikt en alleen de heel oude fragmenten (periode tot 1915) hebben de bekende gebreken (storingen, strepen, witte punten, etc.). Het recente materiaal dat Cousins inlast (interviews, straatbeelden in Hollywood, Parijs en Berlijn, etc.) is van zeer goede kwaliteit. Qua geluid is de stem van Cousins zoals eerder opgemerkt het grootste bezwaar, maar de muziek die de documentaire begeleidt is in z’n stereo-uitvoering meer dan voldoende voor een dergelijke productie.