DVDInfo.be - Besprekingen

:: BESPREKINGEN ::

DVDInfo.be >> Bespreking >> MOUNTAIN GORILLA

MOUNTAIN GORILLA

Bespreking door: William - Geplaatst op: 2015-04-14

DOCUMENTAIRE
Het Virungagebergte op de grens van Oeganda, Rwanda en Congo herbergt de grootste groep berggorilla’s in Afrika. Samen met hun neven in het noordelijker gelegen Bwindi National Park (Oeganda), zijn ze met zo’n 800. Het is niet duidelijk of de soort ooit ruimer verspreid was, maar ze geldt in elk geval als bedreigd en kwetsbaar, want de regio was 20 jaar geleden het toneel van een burgeroorlog en een genocide. In Oost-Congo – een gebied met een rijke voorraad kobalt en diamant – is het nog steeds onrustig, en tijdens de onlusten van toen is een aanzienlijk aantal berggorilla’s omgekomen bij confrontaties met rondzwervende milities die de streek onveilig maakten en de burgerbevolking terroriseerden. Nu is de situatie enigszins verbeterd, want ook in Afrika heeft men begrepen dat het belangrijk is dat de berggorilla’s niet uitsterven. Ze trekken toeristen en harde valuta en dat komt de plaatselijke bevolking ten goede. Tegelijk is er op die manier ook voldoende geld voorhanden voor wetensschappelijk onderzoek inzake de soort en voor de salarissen van parkwachters om het leefgebied van de berggorilla’s af te schermen tegen jagers en houtskoolsmokkelaars.

Een cruciale rol in het protectieproject speelt het in 1967 in Rwanda door de Amerikaans gorillaspecialiste Dian Fossey (1932-1985) gestichte Karisoke Research Centre (1967), dat de berggorilla’s op dagbasis observeert en een zekere mate van bescherming biedt met de steun van ruim 650 parkwachters. Het instituut heeft onderzoekers en dierenartsen in dienst en beschikt over kleine aangepaste opvangcentra om zieke en verdwaalde gorilla’s op te vangen. Sinds het afnemen van de militaire activiteit in de streek, zijn de medewerkers van het onderzoekscentrum erin geslaagd om de situatie te stabiliseren met als direct gevolg dat de terugloop van de soort is gestopt en dat er zelfs sprake is van een zekere toename van het aantal dieren. Dat is niet vanzelfsprekend, want het Virungagebergte en het Bwindi National Park liggen in een dichtbevolkt en zich snel uitbreidend woongebied, en in de voorbije jaren zijn niet minder dan 150 parkwachters omgekomen tijdens conflicten met stropers, jagers en fortuinzoekers.

Voor de driedelige serie Mountain Gorilla kreeg de BBC exclusief toegang tot het woongebied van de berggorilla’s en mochten camerateams op pad met onderzoekers tijdens hun dagelijkse observatierondes. Het resultaat is een uniek en zelden gezien portret van een aantal gorillafamilies in hun natuurlijke omgeving, en omdat de dieren ondertussen gewend zijn aan hun dagelijkse bezoekers, zijn de BBC-teams in staat om het beschermingswerk in beeld te brengen én tegelijk van zeer dichtbij de gorilla’s te filmen tijdens hun dagelijks activiteiten. En om de afleveringen toegankelijk te maken voor een zeer ruim publiek, is ervoor gekozen om in elk van de drie documentaires een ander verhaal te vertellen over de gewoonten en het gedrag van de dieren.

Koninkrijk in de Wolken
In Oeganda begint een gorillafamilie aan de afdaling van de berg om zich in het dal te goed te doen aan jonge bamboescheuten, een jaarlijkse trek die niet zonder gevaar is, want stropers hebben strikken gezet voor antilopen en buffels. De parkwachters kennen het traject ondertussen en hebben vooraf de omgeving geïnspecteerd, maar ze kunnen niet voorkomen dat er ’s nachts nieuwe vallen worden geplaatst. Een eind verderop, in Rwanda, is een gorilla in een stropersklem gelopen. De parkwachters roepen de hulp in van een dierenarts, want die moet het dier verdoven zodat het kan worden bevrijd uit een zeer hachelijke situatie.

De Koning van de zilverruggen

Mannetjesgorilla’s worden zilverruggen genoemd wegens de grijze beharing tussen schouder en lende. Het zijn volwassen dieren die de leiding van een groep voor hun rekening nemen, bescherming bieden en voor nageslacht zorgen. Jonge zilverruggen die zich niet neer kunnen leggen bij de exclusieve rechten van de leider, verlaten de groep voor een solitair leven in de hoop ooit zelf een familie te stichten. Maar in de grootste gorillafamilie in Rwanda wordt het recht van leider Titus bedreigd door de ambitie van z’n 17-jarige zoon Rano, want die vindt dat z’n oude vader z’n beste tijd heeft gehad. Titus is het daarmee uiteraard niet eens, maar is hij fysiek sterk genoeg om het tegen z’n zoon op te nemen? In Oeganda ontspint zich een gelijksoortige strijd tussen de jonge Marembo en de oudere leider Rukina, en niemand heeft in de gaten dat de jonge babygorilla Ponoka ondertussen in een levengevaarlijke situatie is terechtgekomen.

De Toekomst van de Berggorilla
In de Rwandese groep zit de strijd tussen Titus en z’n zoon Rano in een eindfase. Tuck, het enige vrouwtje van de groep, kijkt met gemengde gevoelens toe, maar ze heeft weinig keus, want ze mag het leven van haar vierjarige zoon niet in gevaar brengen. Ondertussen is een andere gorillafamilie in de buurt neergestreken en lijkt een dodelijke confrontatie onafwendbaar, en uit het gedrag van Tuck valt op te maken dat zij een verhuis niet ongenegen is, waardoor de Rwandese gorillafamilie geen enkel wijfje zou overhouden. In Oost-Congo worden twee jonge berggorillawezen voorbereid op hun overplaatsing van de stoffige en hete savanne naar een opvangcentrum in een bosrijk gebied. Het is een noodoplossing, want omdat ze opgevoed zijn door mensen, kunnen ze nooit meer terug naar de groep waar ze vandaan komen.

BEELD EN GELUID
Het was moeilijk werken in het dichte regenwoud op de grens tussen Oeganda, Rwanda en Oost-Congo en bovendien zaten de camerateams zodanig dicht op de berggorilla’s, dat van een geplande aanpak nauwelijks sprake kon zijn. Het resultaat is desondanks meer dan bevredigend en het beeld is verrassend genoeg in de meeste gevallen heel erg stabiel, tenzij die paar keer dat een zilverrug de aanwezigheid van pottenkijkers niet echt op prijs lijkt te stellen en de camera probeert te verbouwen. De kleuren zijn fel, maar wel eentonig, want in het Afrikaanse oerwoud is groen de overwegende kleur. De gorilla’s worden van zeer dichtbij en gedetailleerd gefilmd en dat levert prachtige beeldmateriaal op. En ondanks de moeilijke werkomstandigheden is de geluidstrack veelzijdig en gedetailleerd en hoor je zeer precies hoe de dieren communiceren en met verbaal kabaal indringers op afstand proberen te houden.

EXTRA’S

Geen

CONCLUSIE
Nooit eerder zijn de berggorilla’s op een dergelijke indringende en uitvoerige manier in beeld gebracht. Deze driedelige documentairereeks van de BBC is wat dat betreft uniek en verrassend, met een flinke dosis emotie die de kijker heel dicht bij de problematiek betrekt.