FILM
Hoewel de film al uit 1920 dateert, werkt de invloed van Das Cabinet des Dr. Caligari nog steeds door in de cinema van vandaag. Niet zozeer de verhaalstructuur - die met zijn opdeling in 6 akten behoorlijk oubollig en theatraal is - was echter wereldschokkend in 1920, maar de regie en - vooral - het production design. De prent zette de toon voor wat later het Duitse expressionisme genoemd zou worden, had een enorme invloed op de visuele stijl van de Universal horrorprenten uit de jaren dertig en de films noirs van de jaren veertig, kneedde de regie van o.a. Alfred Hitchcock en is vandaag de dag nog steeds een bron van inspiratie voor visionaire regisseurs als Terry Gilliam en Tim Burton. Dat een prent haar stempel drukt op de filmgeschiedenis betekent echter niet noodzakelijk dat ze zoveel jaren later nog het bekijken waard is. De vraag is dus of Das Cabinet des Dr. Caligari ook anno 2009 nog een aanslag op de zinnen van de kijker is.

In eerste instantie zou je denken van niet. De film steekt immers van wal met een klungelig geënsceneerde raamvertelling waarin de jongeman Francis aan een passant vertelt waarom zijn in maagdelijk wit uitgedoste verloofde lethargisch door het bos zwerft. Zijn verhaal voert de kijker terug naar een Duits stadje in de 19de eeuw dat gemodelleerd lijkt naar Bruegels Toren van Babel. Op de jaarlijkse kermis stelt de mysterieuze Dr. Caligari daar de 'somnambule' Cesare tentoon, een man die zich al 25 jaar in comateuze toestand bevindt, maar door Caligari tijdelijk tot leven gewekt kan worden om zijn voorspellende gaven te tonen. Cesare's woorden over de nakende dood van een vriend van Francis zijn amper koud of de profetie komt uit. Bovendien vallen er de dagen nadien meer slachtoffers, waardoor de verdenking stevig op Caligari en zijn somnambule rust. Het verhaal krijgt een climax wanneer Francis' verloofde ontvoerd wordt en het spoor van de kidnapper naar een psychiatrisch ziekenhuis leidt.

Tegen die tijd is de kijker de wankele start al lang vergeten en gaat hij helemaal op in de wereld die regisseur Weiner en zijn team gecreëerd hebben. Realisme is ver te zoeken in de sets, met zijn asymmetrische deuren, met ruwe lijnen beschilderde decorwanden en door Bruegel en Bosch geïnspireerde achtergronden. Maar dat doet er niet toe, want op de psyche van de kijker mist deze aanpak zijn doel niet. Je wordt als het ware meegezogen in een draaikolk van surreële waanzin, waarbij de grillige aankleding van het decor en het gebruik van schaduwrijke belichting een onvoorspelbare, met de minuut angstaanjagendere sfeer creëren.

Ook de regie van Weiner draagt zijn steentje bij door intelligent te spelen met de afwisseling tussen wijde shots en close-ups. Hoewel de vertelling al te nadrukkelijk op theatrale leest geschoeid is, past de opdeling in zes hoofdstukken wel in het concept van een luguber sprookjesboek. De dramatische afwikkeling leidt daarenboven niet naar een happy end - altijd een pluspunt volgens deze reviewer - en neemt geen genoegen met een eenvoudige, eendimensionele voorstelling van het 'monster' van de film. De narratieve invloed op James Whales Frankenstein-films uit 1931 en 1935 is bijgevolg overduidelijk.

De acteerprestaties in de prent zijn uiteraard in niets meer te vergelijken met wat we vandaag onder acteren verstaan. De groots aangezette bewegingen en expressieve gezichten zijn echter perfect complementair met de visuele kracht van de film en passen op die manier heel goed in het overkoepelende plaatje. Vooral Werner Krauss geeft een prima vertolking ten beste als Caligari: enerzijds een waanzinnige professor met warrig haar en een bril die hem er net dat beetje meer waanzinnig doet uitzien, anderzijds verrassend ingetogen (op een lange flashback op het einde van de prent na). Minder complementair is helaas de experimentele muziek die Das Cabinet des Dr. Caligari begeleidt. Die laat immers te weinig ruimte voor emotie en vervreemdt de kijker daardoor deels van verhaal en personages.

Dit is echter het enige minpunt in een film die verbazend goed overeind is gebleven na bijna negen decennia. Als een les in hoe je een meeslepende, angstaanjagende, beklijvende film maakt kan de prent nog steeds tellen. De beelden blijven bovendien nog lang in je hoofd rondspoken: het opperste bewijs dat de invloed die Das Cabinet des Dr. Caligari uitoefent op filmmakers waarschijnlijk nog lang niet haar eindpunt heeft bereikt.

BEELD EN GELUID
Volgend jaar viert Das Cabinet des Dr. Caligari zijn negentigste verjaardag en dus is het logisch dat de print er niet opperbest uitziet. De getinte beelden hebben te lijden onder een apert gebrek aan contrast en scherpte, printbeschadigingen zijn schering en inslag en het beeld springt geregeld. Niettemin is dit waarschijnlijk de beste versie die voorhanden is, getuige de vermelding dat op deze dvd een gerestaureerde print te bewonderen valt. De soundtrack is recent opgenomen en klinkt degelijk als een stereospoor, maar zeker niet spectaculair, hoewel de experimentele aard van de muziek daar ook iets mee te maken kan hebben.

EXTRA'S
De disk bevat helaas geen extra's.

CONCLUSIE
Das Cabinet des Dr. Caligari blijft ook na negentig jaar een wonder van production design. Niettemin kan ook het verhaal nog boeien, zij het dat niet alle aspecten van de vertelling de tand des tijds heelhuids hebben doorstaan. Liefhebbers van experessionistische designs en dito vertolkingen zullen hun geluk echter niet op kunnen met deze dvd. De beeldkwaliteit is niet verwonderlijk verre van een referentiewaarde, terwijl de (recente) soundtrack dynamiek mist. De bonussectie is frustrerend leeg.