Deze dubbele dvd bevat vier documentaires over het leven en werk van de Franse antropoloog, etnoloog en linguïst Claude Lévi-Strauss die algemeen beschouwd wordt als één van de grootste denkers van de 20ste eeuw. Hij was van joodse afkomst en werd geboren in Brussel in 1908, maar hij leefde en werkte hoofdzakelijk in Frankrijk waar een deel van zijn oeuvre in 2008 werd uitgegeven in de Bibliothèque de la Pléiade. Maar de inmiddels meer dan 100-jarige forceerde z’n doorbraak in de V.S. waar hij tussen 1941 en 1945 verbleef op uitnodiging van de Rockefeller Foundation die geld ter beschikking stelde om joodse intellectuelen in het door de nazi’s bezette West-Europa een veilige wijkplaats te bieden. Pas na de publicatie van Tristes Tropiques (Ned.: Het Trieste der Tropen,1955), een semi-biografische roman met filosofische bespiegelingen en etnografische getuigenissen, kreeg hij ook in Frankrijk erkenning. In 1958 legde hij met Antropologie Structurale de basis voor zijn wetenschappelijke werk over primitieve volkeren en hun mythes.

 

 

Claude Lévi-Strauss Par Lui-Même (93 min.)

In 1935 accepteert Lévi-Strauss een uitnodiging om les te geven aan de sociologische faculteit van de Universiteit van São Paulo in Brazilië. Tijdens z’n vakanties trekt hij naar de provincie Matto Grosso en naar het Amazone-regenwoud en bestudeert er de Guaycuru- en de Bororo-stam. Later ook nog de Nambikwara-stam (Mato Grosso) en de Mundé- en de Tupi Kawahib-stam in de provincie Rondonia. Z’n bevindingen en observaties legt hij vast in Les Structures élémentaire de la Parenté (1949) waarmee hij z’n eerste maar beslissende stappen zet op het terrein van de antropologie en de etnologie. Als professor aan de New School for Social Research in New York maakt hij kennis met het werk van Roman Jakobson. Die ontmoeting is beslissend voor Lévi-Strauss’ carrière. Beiden gelden sindsdien als de grondleggers van het Structuralisme. Na W.O.II keert Lévi-Strauss terug naar Frankrijk en publiceert er in 1955 de roman Tristes Trophiques die een megasucces wordt en waarin hij persoonlijke mijmeringen afwisselt met zijn kennis over de primitieve stammen.

 

 

À Propos De Tristes Trophiques (46 min.)

Aan de hand van een lang interview met Claude Lévi-Strauss, footage die hij een halve eeuw geleden maakte bij de Midden-Amerikaanse stammen en recentere beelden van hun woongebied in de Amazone, wordt een omstandig beeld opgehangen van Tristes Trophiques waarin de auteur zijn wetenschappelijk werk op een vulgariserende manier verwerkte. Wat opvalt is dat ruim 50 jaar later de typische Amazone-culturen hun eigenheid grotendeels zijn verloren. Klein- en achterkleinkinderen kijken naar Lévi-Strauss’ fotoboek over de riten en gebruiken van hun voorouders met dezelfde verwondering als wij dat zouden doen. Ze lopen er niet meer naakt bij, wat gezien de warmte in dat deel van de wereld helemaal geen probleem is, maar ze dragen westerse kleren, halskettingen en westerse kapsels. De Bororo-stam heeft z’n speciale hiërarchische bouwstructuur opgegeven en de hutten ingeruild voor kleine huisjes. Op het marktplein staat een houten crucifix. Van de oude gebruiken blijven alleen de muziek en de rituele dansen over, als een relikwie, als folklore, want de stammen van het Amazone-gebied zijn beschaafd door de missionarissen en door het contact met bosbouwers, brandstichters en stropers.

 

Beide reportages zijn uitstekend gemaakt, waarbij de kijker die onbekend is met het werk en/of de figuur van Claude Lévi-Strauss een duidelijke beeld krijgt van zijn persoonlijkheid, zijn werk en zijn werkterrein. Uitleggen wat Antropologisch Structuralisme is, is niet zo eenvoudig en het lukt de programmamakers niet altijd om het gedachtegoed van Lévi-Strauss in een voor iedereen duidelijke en begrijpelijke taal om te zettende. Dat is dan ook het enige manco aan deze uitgave, maar gezien de doelgroep is dat eerder een vaststelling ter completering, want beide documentaires zijn uitstekend gemaakt en overvloedig geïllustreerd met nieuw en oud beeldmateriaal.

Gezien het hier om documentaires gaat met heel veel oude footage is de kwaliteit wisselvallig. Hetzelfde geldt voor het geluid.

Un Cabinet de Curiosités (55 min.) bevat tien kleine reportages over mythen uit Lévi-Strauss’ Mythologiques I-IV (1962-1971). Ze duren elk vijf tot 6 minuten en zijn overvloedig geïllustreerd met originele footage van de Amazone-stammen en afbeeldingen van figuren uit de Griekse mythologie: La Pensée Sauvage, Le Jaguar, La Sarigue, La Fille-Folle-de-Miel, Le Voyage en Pirogue de la Lune et du Soleil, Lynx , Les Esprits des Paniers, Le Père Noël Supplicié, Les Pieds Enflés d’Œdipe. In Jean-Paul Sartre wordt aandacht besteed aan antropologische meningsverschillen tussen Claude Lévi-Strauss en de beroemde Franse denker en filosoof. Jammer genoeg is deze extra niet ondertiteld waardoor hij voor de meeste geïnteresseerden minder toegankelijk is wegens het typische hoogdravende Frans van de commentator. In Lévi-Stauss et la Musique (16 min.), een gesprek van Catherine Clément met muzikant en componist Jean-François Zygel, wordt aandacht besteed aan de muziek die Claude Lévi-Strauss inspireerde. Vooral Richard Wagner was zijn grote favoriet omdat diens muziek grotendeels gebaseerd is op mythische verhalen. Ook deze extra is niet Nederlands ondertiteld.

Deze 2-dvd bevat een schat aan informatie over het leven en het werk van de Franse antropoloog en structuralist Claude Lévi-Strauss. U krijgt een biografisch overzicht en vervolgens een lang interview naar aanleiding van zijn succesvolle roman Tristes Tropique, geïllustreerd met originele zwart-witfootage. Op disk 2 staat meer dan een uur extra materiaal, maar dat is jammer genoeg niet ondertiteld.