Ze beseffen het niet, maar van een terugzien met kerstmis komt uiteraard niets in huis, want tegen die tijd heeft Greta met Dorn aangepapt om uitreispapieren voor Viktor te versieren en heeft Viktor z’n koffer gepakt en afscheid genomen van z’n moeder in de hoop haar later vanuit New York een brief te kunnen schrijven met een uitnodiging om de Atlantische Oceaan over te steken. Luitenant Wilhelm en soldaat Friedhelm zullen tegen die tijd ergens in Rusland in een kuil zitten en bidden dat ze de bittere kou en de ontbering overleven, want de met veel poeha aangekondigde blitzkrieg om het communisme uit te roeien is eerst vastgelopen in de modder en daarna bedolven onder meters verse sneeuw. En in het tot een ziekenhuis omgebouwde bejaardentehuis, op een veilige afstand van het front, probeert het kleine team waarvan Charly deel uitmaakt, om zwaargewonde en halfbevroren soldaten weer op te knappen voor een andere zinloze confrontatie. Ondertussen maakt Greta Müller in Berlijn carrière als zangeres, want SS-Sturmbahnführer Dorn is niet alleen geïnteresseerd in haar lichaam, maar ook in haar stem en hij bezorgt haar een optreden op de radio en een platencontract. Greta ziet het als de prijs die ze betaalt voor Viktors vrijheid, maar ze geniet uiteindelijk ook van de luxe en het prestige en ze kan niet weten dat de SS-er haar vriendje Viktor heeft laten oppakken op weg naar het station en dat z’n ticket voor Frankrijk ingeruild is voor eentje naar Auschwitz…

Unsere Mütter, Unsere Väter is niet het zoveelste verhaal over de Tweede Wereldoorlog, maar concentreert zich op het lot van vijf vrienden tussen 1941 en 1945 – dus toch een WO2-verhaal! – die samen een vrij heterogeen gezelschap vormen en die desondanks heel erg goed met elkaar opschieten. Anno 1941 ziet de toekomst er nog rooskleurig uit, ondanks het feit dat Wilhelm en Friedhelm naar de oorlog in Rusland moeten (die zou volgens Hitlers propagandamachine hooguit een halfjaar duren), dat Charly hen volgt als verpleegster en dat Viktor, gezien de wetten tegen joden, niet de beste troeven heeft voor de nabije toekomst, want de kleermakerswinkel van z’n vader is al vernietigd tijdens de Kristallnacht, waardoor het gezin z’n inkomsten verloor, maar inmiddels is ook het dragen van een gele ster verplicht gesteld en Viktor ziet beter dan z’n vader de bui hangen: voor hun omgeving zijn ze niet langer Duitsers, maar volksvijanden die samenspannen met de communisten. In Berlijn wordt Greta ondertussen de nieuwe Marlene Dietrich en organiseert Dorn een grootse tournee langs de legerplaatsen in het oosten om de soldaten een hart onder de riem te steken. Als zoethoudertje belooft hij haar een tournee naar Parijs en Wenen na afloop.

Regisseur Philipp Kadelbach richt z’n camera 3 afleveringen lang op het jonge vijftal dat ondanks de vaak zeer moeilijke omstandigheden en de ravage die de oorlog aanricht, toch blijft hopen op een weerzien in Berlijn en hij gebruikt het oorlogsgebeuren als decor, als achtergrond, wat hem in de Duitse pers zwaar werd aangerekend, temeer omdat hij volgens de betrokken recensenten niet verder kwam dan clichés over de nazi’s en de Jodenvervolging. Dat hij ook de Wehrmacht af en toe in een slecht daglicht stelde, werd hem nog het meest van al kwalijk genomen, maar Kadelbach reageerde fel en wees erop dat hij z’n informatie had verzameld na eindeloze interviews met mensen die het allemaal ter plekke hadden meegemaakt. Ook in Polen was men niet gelukkig met z’n aanpak, want dat hij de partizanen aldaar afschilderde als Jodenhaters die nauwelijks te onderscheiden zijn van de nazi’s (aldus de Poolse ambassadeur in Berlijn aan het adres van ZDF), dat strookte niet met de werkelijkheid, of is het vooral niet meer politiek correct om de buitenwereld daaraan vandaag nog te herinneren? Controverse genoeg dus, maar met 7,5 miljoen kijkers was Unsere Mütter, Unsere Väter één van de drukst bekeken ZDF-programma’s. Duitsland was geschokt door de vrij brutale en zeer realistische aanpak van Kadelbach, maar onze oosterburen zaten ook aan de buis gekluisterd, want wat ze te zien kregen was uiteraard ruim bekend, maar de confrontatie met de jonge Berlijners die in de loop van vier jaar verworden tot cynische individuen die nog nauwelijks op zichzelf lijken, het kwam hard aan.

De kritiek dat regisseur Philipp Kadelbach zijn toevlucht neemt tot clichés is waar, zij het dat dat bezwaar vooral geldt voor Duitsers, want zij vinden dat al hun voorouders uit die tijd over dezelfde kam worden geschoren wegens een gebrek aan nuancering (niet alleen in deze serie, maar in de globale discussie ter zake), doch voor de slachtoffers en voor de landen die destijds onder de voet zijn gelopen zijn de clichés net dé kenmerken van het Duitse fascisme die niet genoeg kunnen worden benadrukt. En wat de Polen betreft: als je beseft dat het antisemitisme er ook tegenwoordig nog hoge toppen scheert, dan is het zeer twijfelachtig of de partizanen daarop destijds een uitzondering vormden. Wat men tegelijk dreigt te vergeten is dat een hele generatie jonge mensen (burgers én soldaten) werd geofferd voor wat een totaal zinloze zaak zou blijken te zijn in naam van een gek die zich de allures van een Julius Cesar en een Napoleon Bonapart meende aan te mogen meten, en het is precies dát wat Philipp Kadelbach in Unsere Mütter, Unsere Väter z’n publiek diets wil maken en dat doet hij op een sublieme manier, o.a. via de personages Wilhelm en Friedhelm die model staan voor het leed dat jongemannen aan het front en bij uitbreiding al hun leeftijdsgenoten is aangedaan. De beide jongens betalen een hoge prijs, want de fiere 1^ste sergeant (Wilhelm) komt als een gedesillusioneerd en gebroken man terug naar Berlijn en z’n jongere broertje (Friedhelm) verandert van een boekenwurm in een cynische moordmachine à la Rambo en stelt zich geen vragen meer bij de vele moorden die hij op commando pleegt, want dat is voor hem de enige manier om de gruwel te overleven.

De historische achtergrond maakt Kadelbach zichtbaar door middel van oude footage uit de Tweede Wereldoorlog, meestal fragmenten uit propagandafilmpjes van de nazi’s (andere bronnen waren er nauwelijks) waarin verslag wordt uitgebracht over de successen van de strijdmachten, maar waarin je ook de barre leefomstandigheden aan het front en tijdens de Russische veldtocht kan herkennen. De decors van Berlijn na het zoveelste fatale bombardement en de fragmenten met lijf-aan-lijf-gevechten in verwoeste Russische steden, ze zijn zonder meer spectaculair en levensecht en vormen een perfecte achtergrond voor het geënsceneerde oorlogsgeweld. Volker Bruch (Der Baader Meinhof Komplex, 2008) torst een zware rol als de Wehrmachtsergeant die tegen het einde van de oorlog inziet dat z’n manschappen verworden zijn tot louter kanonnenvlees en die beseft dat z’n jonger broer gelijk heeft: de oorlog haalt het slechtste in een mens naar boven. Tom Schilling (Mein Kampf, 2009) kruipt in de huid van soldaat Friedhelm Winter, die het aanvankelijk moeilijk heeft met de ambities van z’n oudere broer (die tevens zijn directe overste is), maar die in de loop van vier jaar alle menselijkheid verliest en daardoor nog nauwelijks herkenbaar is voor z’n omgeving. Katherina Schüttler (Freier Fall, 2013) mag de glansrol uit de film voor haar rekening nemen als de flamboyante Greta Del Torre, terwijl Miriam Stein (Goethe!, 2010) minstens evenveel schittert als het zorgzame verpleegstertje dat uiteindelijk onder invloed van de nazipropaganda een joodse medewerkster verraadt en daarmee de rest van haar leven zal moeten leven. De jonge acteur Ludwig Trepte (Ein Fall für Zwei, 2011) is in Duitsland vooral bekend als medewerker in tv-films en -series. Hij maakt van het joodse personage Viktor een integer en geloofwaardig karakter. Mark Wascke (Buddenbrooks, 2008; Unter Dir Die Stadt, 2010) ten slotte ziet u in de rol van de machtswellustige en corrupte SS-Sturmbahnführer Dorn, inderdaad een wat clichéachtige figuur, maar zo herkenbaar als het hoogtepunt van alle kwaad dat een regime uit kan stralen.