Kurt Gerstein levert goed werk en dat trekt de aandacht van een afdeling van de SS die in het Poolse Auschwitz volop joden opruimt. Hij wordt ter plaatse gebracht en neemt met afschuw kennis van de gang van zaken. De plaatselijke commandant doet een beroep op z’n kennis als chemicus om z’n licht te laten schijnen over het beruchte Zyklon B, dat in de zgn. douches wordt gebruikt, want het product blijft langer werkzaam dan de beloofde 5 à 10 minuten, waardoor de ruimte niet snel genoeg kan worden geruimd voor de volgende sessie. Gerstein heeft geen keuze, want hij wil z’n vrouw en drie kinderen niet in gevaar brengen, maar hij klopt bij de Berlijnse nuntius (de hoogste vertegenwoordiger van de paus in het buitenland) aan met het verzoek de paus te informeren opdat die een veroordeling uitspreekt. Maar daar vangt hij bot, want de kerk wil neutraal blijven en heeft – volgens de nuntius – haar eigen diplomatieke kanalen om het einde van de oorlog te bespoedigen. De secretaris van de nuntius, de jonge priester Riccardo Fontana, via zijn vader verwant met de paus, belooft Gerstein een audiëntie in Rome om er te getuigen over wat hij in Polen heeft gezien. Gerstein speelt hoog spel, want uiteraard blijft z’n vertrek naar Italië niet onopgemerkt, maar ook in Rome – waar de SS ondertussen ook aan een opruimactie is begonnen – is er weinig bereidheid om het op te nemen voor de joden.

Amen is gebaseerd op waargebeurde feiten en de film biedt als enige in z’n genre een inzicht in de organisatie van de vernietigingskampen en de Entlösung, zoals het verwijderen van joden uit Duitsland en de rest van Europa door de nazi’s werd genoemd. Over de schuld of onschuld van Kurt Gerstein zijn de meningen verdeeld. Sommige critici wijzen erop dat hij uiteindelijk een vertegenwoordiger was van het duivelse systeem om de joden uit te roeien, mede omdat hij rechtstreeks verantwoordelijk was voor het toezicht op de productie van Zyklon B en de verdeling ervan over de verschillende kampen; anderen wijzen erop dat hij geen andere keuze had als hij bewijsmateriaal wilde verzamelen en ze leggen er de nadruk op dat hij ontegenzeggelijk risico’s heeft genomen om met die bewijzen tot bij de geallieerden en de Heilige Stoel te geraken. In zijn voordeel pleit het feit dat hij nog vóór zijn carrière in de SS in aanvaring kwam met de NSDAP waarvan hij sinds mei 1933 lid was. Wegens christelijke acties tegen het regime kreeg hij het aan de stok met de Gestapo en in 1936 werd hij gearresteerd na het versturen van staatsgevaarlijke brochures aan het adres van ministers en partijfunctionarissen. In 1938 werd hij opnieuw opgepakt wegens staatsgevaarlijke activiteiten en opgesloten in het concentratiekamp van Welzheim.

De film is gebaseerd op het toneelstuk Der Stellvertreter (1963) waarin de auteur, Rolf Hochhuth, van leer trekt tegen het beleid van paus Pius XII omtrent de Jodenvervolging tijdens de nazitijd, en waarmee hij internationale bekendheid verwierf. In Israël was de opvoering van het toneelstuk evenwel verboden omdat de joden niet opgezet waren met de aantijgingen tegen hun Jewish pope, want Pius XII zou ondanks zijn controversiële houding minstens 600.000 joden hebben gered uit de handen van de nazi’s. In Amen wijdt regisseur Costa-Gravas een belangrijk hoofdstuk aan Pius XII (zonder de man overigens expliciet op te voeren), maar het hoofdpersonage is duidelijk Kurt Gerstein, die wordt geportretteerd als een man die een succesvolle actie tegen het nazi-euthanasie-programma voert en die er ook niet voor terugschrikt om als luitenant bij de SS z’n nek uit te steken om het Entlösungsprogramma minstens te vertragen. Op de schouders van de Duitse acteur Ulrich Tükur rust de moeilijke taak om een personage tot leven te wekken dat lid is van één van de moorddadigste bendes uit de 20^ste eeuw en tegelijk een geloofwaardige man met een hart en een onverzettelijk rechtvaardigheidsgevoel neer te zetten. Tükur, die eerder in de huid van zakenman John Rabe (2009) kroop, de rol van de baron voor z’n rekening nam in Das Weisse Band (2009) van Michael Haneke en gestalte gaf aan de Oost-Duitse cultuurchef Anton Grubitz in Das Leben der Anderen (2006), slaagt erin om water en vuur met elkaar te verzoenen, want ondanks z’n vervaarlijk uitziende zwarte uniform blijft je als kijker in Kurt Gerstein geloven omdat Ulrich Tükur hem altijd als een humane figuur portretteert die er nauwelijks in slaagt om z’n gevoelens te verbergen. En gevoelens heeft Kurt Gerstein, want waarom bekommerde hij zich eerder om het lot van gestoorde medeburgers, keurt hij aan de lopende band Zyklon B-ladingen af omdat ze zgn. zouden lekken en maakt hij een niet onopgemerkte reis naar Rome waar het wemelt van de SS’ers?

Mathieu Kassovitz neemt de rol van de jonge priester Riccardo Fontana voor z’n rekening, maar het is de Duitser Ulrich Mühe die als SS-dokter en collega van Kurt Gerstein het meeste indruk maakt in de nevenrollen, want hij slaagt erin om elke scène te domineren waarin de doctor aan bod komt en zelfs Ulrich Tükur te overvleugelen in scènes waarin de doctor en Gerstein samen te zien zijn. Ulrich Mühe maakt van z’n personage een SS’er zoals we ons die voorstellen: scherp van geest, rad van tong en altijd met dezelfde gevoelloze uitdrukking op het gezicht. U kon hem eerder aan het werk zien als Hauptmann Gert Wiesler, de hoofdrol in Das Leben der Anderen (2006) enin de originele Funny Games (1997) van Michael Haneke. Mühe overleed in 2007 op 54-jarige leeftijd.