FILM
The Godfather mag dan in 1972 de hoofdvogel hebben afgeschoten op de Oscaruitreiking, de grote slokop werd de film dat jaar niet. Terwijl Francis Ford Coppola's maffia-epos het met drie beeldjes moest stellen, ging Cabaret immers met maar liefst acht trofeeën aan de haal, waaronder die voor beste actrice, montage en regisseur. Geen enkele film won ooit meer Oscars zonder met die voor beste film naar huis te gaan. De prent had gewoon de pech om in de hoofdrace op een tegenstander te stuiten die vandaag de dag nog steeds in de top tien aller tijden van de meeste cinefielen staat. Want laat er geen twijfel over bestaan: Cabaret zou het zonder meer verdiend hebben om op de erelijst van de Academy te staan.


In de eerste plaats wegens de ongewoon meeslepende wijze waarop een vervlogen tijdperk in beeld wordt gebracht. Cabaret wordt gesitueerd in het Berlijn van het begin van de jaren dertig, een tijd waarin de decadente cabaretshow hoogtij viert - het lijkt alsof de 'roaring twenties' in Berlijn enkele jaren respijt hebben gekregen - maar waar ook het heel wat minder vrolijke nazisme geleidelijk aan aanhang wint. Doordat we deze wonderlijke schizofrene wereld bekijkien door de ogen van een outsider, de Britse leraar Engels Brian Roberts, komen de contrasten en de sluimerende spanningen levendig op het voorplan. Cabaret dompelt je van begin tot einde onder in een arena die tussen droom en werkelijkheid lijkt te bestaan, in een roes die zowel kan resulteren in een 'good trip' als in een 'bad trip'.

Dit gevoel wordt nog versterkt door de innovatieve structuur van de prent. Enerzijds heb je de hoofdverhaallijn waarin we zien hoe Brian intrekt bij de Amerikaanse nachtclubzangeres Sally Bowles, hoe hij verliefd wordt op zowel haar als op de stad en hoe hij beetje bij beetje ook de minder fijne kantjes van Berlijn ontdekt, zoals de niet aflatende klassestrijd, sluimerend antisemitisme en een gebrek aan realiteitszin. Anderzijds zijn er de scènes die zich afspelen in de nachtclub zelf, de Kit Kat Klub. Met ceremoniemeester Joel Grey aan het roer (het personage heeft geen specifieke naam) passeren hier memorabele songs en innovatieve choreografieën die zowel qua beeld als geluid een aanvulling vormen op de gebeurtenissen in de hoofdplot. Soms subtiel, geregeld allesbehalve subtiel, maar steeds entertainend en fascinerend.


Diezelfde twee woorden kan je ook toepassen op de eclectische cast, waarvan in de eerste plaats Liza Minnelli vernoemd dient te worden. Ze zal altijd wel de 'dochter van' blijven, maar ze garandeert zich in deze Oscarwinnende rol toch een eigen plaats in de Oscargeschiedenis. Haar Sally Bowles is naïef op het ergerlijke af, maar ze maakt dat goed met haar grenzeloze enthousiasme, haar gouden stem en haar verbluffende danstechniek. Minnelli schittert zonder meer het meeste in de musicalsegmenten, maar onderschat haar niet in de dramatische scènes: ook daarin is ze uitmuntend. Tegenover haar présence kan Michael York slechts saai uitvallen, waarvan de acteur gelukkig een carrière heeft gemaakt en dus behoorlijk goed in geworden is. Zijn Brian Roberts beklijft amper en is vooral een verlengstuk van de kijker die verloren loopt in de vele Berlijnse zijstraatjes. Marisa Berenson geeft treffend de moeilijkheden van een vermogende joodse dochter weer en Helmut Griem injecteert de plot halfweg met een intrigerende en subversieve driehoeksrelatie. Maar de kans is groot dat je vooral Joel Grey onthoudt uit Cabaret, die als de ceremoniemeester van de Kit Kat Klub va-banque speelt en toch nooit op de zenuwen gaat werken. Il faut le faire!

Het grote succes van Cabaret komt echter op het conto van Bob Fosse. De cineast/choreograaf vindt schier probleemloos het wankele evenwicht tussen humor en drama - dat op zich verdient al lof - maar voegt daar nog een onvermoede dreiging aan toe. In de wijze waarop hij de camerabewegingen gebruikt, hoe hij switcht tussen groothoeklenzen en normale lenzen, in de manier waarop hij licht en donker voor dramatisch effect gebruikt en - vooral - in de meesterlijke montage, met geregeld korte, becommentariërende shots van slechts enkele seconden, toont Fosse zich als meer dan een choreograaf: hier bewijst hij een film-auteur van het hoogste niveau te zijn, die - jawel, ik durf het te zeggen - zijn Oscar voor beste regie meer dan verdiende in 1972.


BEELD EN GELUID
Het grootste probleem met de beeldtransfer is dat die niet anamorf is. Dat scheelt op vlak van scherpte en helderheid al snel een slok op een borrel. Ook storend is dat de transfer geen gebruik maakt van de originele bronprint van de film, te zien aan de brandmerken die elke twintig minuten in beeld komen. De kleurenweergave is nostalgisch maar degelijk en ook de korrel voegt wat toe aan die nostalgie, doch een film met deze status verdient toch een betere transfer. De soundtrack bestaat uit het originele stereospoor. De track scoort het best in de zang- en dansnummers, die de visuele extase een verlengstuk geven in de richting van het auditieve niveau. Ook de weergave van de dialogen is best te pruimen, ook al zou een upgrade naar 5.1 de sfeer van het Berlijn van de jaren dertig nog beter tot zijn recht doen komen.

EXTRA'S
Cabaret: A Legend in the Making (17 min.) dateert uit 1997 en laat de nog levende cast- en crewleden aan het woord over het productieproces en de artistieke keuzes die gemaakt zijn. Ook testbeelden zijn te zien in deze interessante making-of. Een standaard promotievehikel is dan weer The Re-creation of an Era (6 min.), een blik achter de schermen uit 1972. Onder de noemer Kit Kat Klub Memory Gallery kan je interviewfragmenten bekijken met onder meer Liza MInnelli, Joel Grey, Michael York en de componisten, terwijl ook een Trailer en een Fotogalerij niet ontbreken. De disk bevat ten slotte 40 pagina's Production Notes en handig Songs Menu.


CONCLUSIE
Cabaret is geen standaardmusical, maar een intrigerende blik in de onderbuik van het Berlijn van het begin van de jaren dertig. Uitstekende vertolkingen, beklijvende beelden en de eclectische maar geniale gidsende hand van cineast Bob Fosse maken van Cabaret een van de beste musicals van de laatste vijftig jaar. De beeldkwaliteit is helaas niet denderend, terwijl de soundtrack degelijk tot goed te noemen is. De bonussectie bevat een aantal aardige extra's, maar mist diepgang.