DOCUMENTAIRE
Kort na WOII besluit marineofficier Jacques Cousteau om zich fulltime aan z’n hobby te wijden. Hij verlaat het Franse leger en koopt samen met zijn vrouw Simone de oude boot Calypso, die na een grondige renovatie weer helemaal zeewaardig is. De beide zoontjes kan het echtpaar niet meenemen, die worden tegen hun zin op een kostschool gedaan. Met een kleine bemanning beginnen Jacques en Simone aan het grote avontuur: ze hebben weinig middelen maar ze zijn gemotiveerd om de schoonheid van de oceanen voor een groot publiek toegankelijk te maken. De Amerikanen veroveren de ruimte, aldus Cousteau, wij veroveren de oceanen! Om z’n zeereizen te financieren werkt Cousteau samen met oliemaatschappijen. Die zijn nl. zeer geïnteresseerd in de kwaliteit van de zeebodem met het oog op het plaatsen van boorplatformen. Cousteau ziet er geen graten in. Dit zijn de jaren vijftig en vroege jaren zestig: de vervuiling van de oceanen is nog helemaal geen punt, de opwarming van de aarde is nog veraf. De samenwerking maakt het mogelijk om wondermooie natuurfilms te draaien in de grote oceanen, vooral nadat zijn team erin is geslaagd om een apparaat te ontwikkelen om onderwater te ademen. Stilaan wordt Jacques Cousteau de zakelijke leider van een vrij grote onderneming en dat betekent dat er voortdurend moet uitgekeken worden naar financiële partners die bereid zijn om zijn expedities te steunen, Amerikaanse televisiestations zoals ABC en NBC bv., die geïnteresseerd zijn in reeksen van wel tien afleveringen.

In het begin van de jaren 60 steunt Cousteau een protestbeweging tegen het dumpen van Frans kernafval tussen Nice en Corsica, maar zijn interesse gaat voornamelijk naar de bouw van onderwaterdorpen, opnieuw een project dat vooral financieel interessant is, maar dat niet op de goedkeuring kan rekenen van zijn zoon Philippe, die na verloop van tijd de organisatie verlaat om zelf natuurfilms te maken. Op die manier mist Cousteau de band met de tijdgeest en wordt hij gepasseerd door organisaties zoals Greenpeace en Sea Shepards die vooral oog hebben voor de schade die de mens aan de grote oceanen toebrengt. In 1972 besluit Jacques Cousteau om Antarctica aan te doen waarvoor hij op de medewerking van zoon Philippe kan rekenen. Een filmopname van walvissen loopt op een mislukking uit als blijkt dat de dieren door jagers zijn afgemaakt. Het is een beslissend moment in de carrière van de Fransman. Een jaar later richt hij met zijn zoon de Cousteau Society for the Protection of Ocean Life op en gaat hij een belangrijk deel van zijn tijd aan acties ter bescherming van het leven in zee wijden.

 

Regisseur Jérôme Salle maakt van L’Odyssée een biografisch portret van de Franse ontdekkingsreiziger, natuurbeschermer en fotograaf, maar het wordt geen hagiografie met alleen maar successen en hoogtepunten uit Jacques Cousteaus filmcarrière, want dat is al vaker het onderwerp van documentaires geweest. Salle kiest resoluut voor een andere aanpak en verlegt de nadruk naar Cousteaus relatie met zijn vrouw Simone en zijn zoon Philippe, want in tegenstelling tot zijn carrière waarover alleen maar goed nieuws is te melden, is het privéleven van de Fransman een veel minder groot succes. Na verloop van tijd begint Couseau nl. aan een schijnbaar eindeloze rij buitenechtelijke relaties waardoor hij van Simone vervreemdt. Zoon Philippe verwijt zijn vader dat hij wegens zakelijke en financiële bekommernissen geen oog heeft voor de milieuschade die door industriële activiteiten zoals oliewinning en overbevissing wordt aangericht. Hij zal jarenlang zijn eigen weg gaan.

 

Jammer genoeg houden de regisseurs hun hoofdpersonage op een zekere afstand van de kijker. Die zien we meestal door de ogen van de mensen uit z’n omgeving waardoor nooit de man achter de mythe zichtbaar wordt gemaakt. Jacques Cousteau is m.a.w. een buitenstaander in z’n eigen biografische film, waarin we uiteindelijk heel wat meer over zijn zoon Philippe vernemen, die ook veel meer als een mens van vlees en bloed wordt opgevoerd. De bloedmooie onderwateropnamen maken uiteraard veel goed, maar ze kunnen niet vermijden dat deze film toch een beetje z’n doel mist.

 

De acteerprestaties zijn evenwel uitstekend, met Audrey Tautou (Un Long Dimanche De Fiancailles, 2003) in poolpositie als Cousteaus echtgenote Simone, een personage dat evolueert van uitbundigheid naar verbittering, maar dat altijd op de sympathie van de kijker mag rekenen. Ook Pierre Niney (Frantz, 2016) levert een superbe prestatie als Philippe Cousteau, die meer dan zijn vader oog heeft voor de ecologische gevolgen van het menselijk handelen. Lambert Wilson (Des Hommes Et Des DieuxHommes et des Dieux, 2010) is een geloofwaardige Jacques Cousteau, maar hij wordt te veel op de achtergrond gehouden en nooit mag de kijker in zijn hoofd kijken.