Deze film maakt deel uit van de Film Noir Classic Collection, Volume 1, waartoe ook nog Out of the Past, Murder My Sweet, The Asphalt Jungle en The Set-Up behoren.

FILM
Bart Tare is al gefascineerd door vuurwapens sinds hij nog een kind was. Wanneer hij als tiener een revolver steelt uit een winkel, komt hem dat echter op een verblijf in een instelling voor jeugddelinquenten te staan. Bij zijn terugkeer, als volwassen man, toont hij zich een persoon die goed en kwaad perfect van elkaar kan scheiden. Maar zijn liefde voor geweren is er nog steeds. En die zal hem in grote problemen brengen. Want in een circus ontmoet hij revolvervirtuose Annie Laurie Starr, op wie hij op slag verliefd wordt en met wie hij niet veel later op de vlucht gaat voor de tirannieke circusbaas. Annie overtuigt Bart om gewapende bankroven te plegen om de eindjes aan elkaar te knopen en al snel krijgt het duo een kwalijke reputatie. Met de politie die hen steeds dichter op de hielen zit, is het steeds weer een kunst om de wegversperringen en undercoveragenten te ontwijken. Maar als Annie tijdens een overval enkele mensen neerknalt, is ook duidelijk dat een happy end voor de twee geliefden onmogelijk wordt.

Gun Crazy, een prachtige exponent van de vele hoogstaande films noir die bij RKO in de jaren veertig van de band rolden, is een van de meest realistische prenten over bankrovers die Hollywood ooit produceerde. Alle ingrediënten van een goedkope, exploitistische B-film zijn weliswaar ampel aanwezig (autoachtervolgingen, vuurgevechten, seks en geweld), maar de prent overstijgt die pulp-origine. Het thema heeft hier ongetwijfeld een stevige hand in. Als geen ander weet Gun Crazy immers de vinger op de zere wonde te leggen en een fascinerende kijk te geven op de alomtegenwoordigheid van wapens in Amerika. Niet enkel in het straatbeeld, maar ook in de geest van de gemiddelde Yankee. Voor protagonist Bart is zijn liefde voor het geweer een evidentie waaraan niet te tornen valt. En hoe zeer hij zich ook verzet tegen het doden van levende wezens, als kijker weet je meteen dat de tragiek van het verhaal zulk een naïeve ideologie niet zal toestaan.

En wat voor een goed geschreven verhaal is het! Het scenario verspilt geen tijd met onnodige zijlijnen, maar gebruikt een oersimpele, rechtlijnige plot waarin de twee protagonisten centraal staan en (bijna) niemand anders. Het verhaal is uit het leven gegrepen, en bouwt de spanning geleidelijk op tot een crescendo dat in de laatste vijf minuten een explosief en emotioneel einde garandeert. Typische film noir elementen als de manipulatieve femme fatale en de naïeve, verliefde held worden prachtig verweven met een realistische urgentie in alle handelingen en de Amerikaanse droom van huis, tuin en kinderen in een keurige straat. Deze tweeslachtigheid – enerzijds de harde kanten van het bankroversleven, anderzijds de achtergrondkennis die we hebben over de goede inborst van de protagonist – maakt Gun Crazy tot een beklijvend kijkstuk.

Een deel van de lof moet ook bij regisseur Joseph Lewis gelegd worden. De cineast rijgt immers de knappe scènes aan elkaar. Slechts een greep hieruit: de nostalgisch en naïef gefilmde openingsscène, waarin Bart een revolver steelt, de emotie van een jonge protagonist die met zijn geweer een kuikentje doodt en de pulserende spanning van een mislukte bankroof. Deze laatste sequentie is wellicht de beroemdste uit de prent en is uiterst inventief in de zin dat we de roof enkel te zien krijgen vanuit de ogen van de persoon in de vluchtwagen. Door velen bejubeld is dit een fantastische scène, maar niet eens mijn favoriet in de film. De laatste vijf minuten, geschoten in studio, met mistmachines die op volle toeren draaien en het decor (een moeras) een haast theatrale look geven, is namelijk tragischer, emotioneler en perfecter dan filmeindes zouden mogen zijn. Geholpen door een cinematografie die het midden houdt tussen gestileerde genreschaduwen en cinéma vérité, is Gun Crazy na een halve eeuw nog steeds een lust voor het oog.

Ook de rolbezetting had niet veel beter gekund. Twee acteurs domineren de film en daarom beperk ik me tot hun prestaties. John Dahl, vooral gekend als lid van het moordende duo in Hitchcocks Rope, is altijd een vrij houterige, ongemakkelijke acteur geweest en dat is een kwaliteit die in Gun Crazy goed van pas komt. Met zijn naïeve charme als contrast voor de onwennige situaties waarin zijn femme fatale hem drijft, heb je als kijker absoluut geen problemen met zijn karakter mee te leven. Even goed is sexbom Peggy Cummings, die een passionele, dubbelzinnige vertolking aflevert die kan wedijveren met Barbara Stanwycks sluwe weduwe in Double Indemnity en de verleidelijkheid van Rita Hayworth in Gilda. Een ultieme, stereotiepe femme fatale is ze niet, maar de vele lagen van haar karakter maken dat ruimschoots goed.

Gun Crazy belichaamt de kwaliteiten van elke goede film noir: een meeslepend verhaal, rauwe realiteit, grimmige vooruitzichten en een romance die gedoemd is in tragedie te eindigen. Maar aangezien de film gedraaid werd in de nadagen van het genre, duiken ook al elementen op die in de komende decennia de Amerikaanse filmwereld naar talloze klassiekers zou stuwen. De no-nonsense filmstijl van deze prent was bijvoorbeeld ongetwijfeld een punt van referentie voor films als The French Connection en vooral Arthur Penns Bonnie and Clyde, van dewelke Gun Crazy wel een meer dan geslaagde generale repetitie lijkt. Met zijn goed afgewogen mix van drama, pulp en een sociaal relevant thema heeft de prent bovendien nog niets aan kracht moeten inboeten. Amerikanen zijn een volk van revolverlovers en zullen dat wel altijd blijven. Maar misschien kunnen ze nog een wijze les leren van Gun Crazy: if you live by the gun, you’ll die by it.

BEELD EN GELUID
Zoals de meeste films in deze film noir verzameling is het moeilijk een kwaad woord te zeggen over de presentatiekwaliteit van de prent. Filmgrain is weliswaar dikwijls aanwezig, evenals de occasionele printbeschadiging, maar over het algemeen ziet Gun Crazy er zo goed uit als je van een 55 jaar oude film mag verwachten. Zwartniveaus en contrasten ogen bovendien sterk, zodat de kwaliteit van de prent nergens afleidt van het verhaal. Ook het geluid heeft te kampen met een achtergrondruis, maar dialogen, scheurende banden en blaffende revolvers schallen helder en verstaanbaar uit de boxen. Dynamiek ontbreek uiteraard wat in de mono-setup, maar dat maakt dan weer deel uit van de onweerstaanbare charme van dit soort films.

EXTRA’S
Eén extra siert de disc: een Audiocommentaar door film noir kenner Glenn Erickson. De spreker weet duidelijk veel van het onderwerp af, maar legt weinig auditief enthousiasme aan de dag. Ook vallen er te veel stiltes op de track. Niettemin: een leuke additie, hoewel ook een trailer niet misstaan zou hebben.

CONCLUSIE
Gun Crazy is een prent die geen genoegen neemt met de typische plotwendingen van een film noir en door zijn blik te verruimen uitgroeit tot een film die tegelijk de pulp omarmt én een heldere boodschap verkondigt. Veel meer hoeft prima entertainment niet te zijn. Beeld en geluid verkeren bovendien in uitstekende staat, hoewel de extra’s iets vetter gezaaid mochten zijn.