FILM 
4K-restauraties zorgen er niet alleen voor dat de film een technische upgrade krijgt, maar ook vaak dat hij terug in de belangstelling staat en daardoor opnieuw in de cinemazalen te zien is. Onlangs hadden we Lost Highway van David Lynch, in arthousemiddens bijvoorbeeld de Tarkovsky-films en een tijdje geleden stond ook Crash van David Cronenberg in de spotlight waarmee de film zich langzaam als een cultfilm aan het innestelen is. Bijna 25 jaar na datum is de film weliswaar minder schokkend dan dat we toen dachten, maar het blijft toch een enorm goede film.

Controversieel was het toen zeker. Op het moment dat de film wereldwijd voor een tweede keer in de cinema’s ging, is een screening nog altijd verboden in de bioscoophuizen van het Londense Westminster. Waarom? Wel, je ziet wat bloot en het zijn vreemde mensen die seksueel opgewonden raken door alles wat ook maar iets met auto-ongevallen te maken heeft. De wrakken, de littekens, de glasscherven op de zetels, ineen gedeukte dashboards en vooral de confrontatie met de dood, of zoals Cronenberg het zelf verwoordt: de drang naar de dood als het ultieme orgasme. Niet dat Cronenberg meteen te vinden was voor het boek. Toen hij in het begin van zijn carrière de roman van J.G. Ballard uit 1973 in zijn handen door een producer toegestopt kreeg, sloeg hij het na een paar pagina's al dicht omdat hij vond dat dit niet kon. Ja, dat Cronenberg zoiets vond! Uiteindelijk veranderde de Canadese cineast van gedachten en na M. Butterfly en Naked Lunch (naar het boek van William S. Burroughs) waagde Cronenberg zich toch aan een verfilming. De toenmalige agent van David Cronenberg dacht dat het regisseren van deze film Cronenbergs carrière zou ruïneren, en hij smeekte hem om The Juror met Demi Moore te doen, maar daar had de Canadees geen oren naar.

Nu nog begrijpt de regisseur de tumult die er rond zijn film was niet. En die was er. Overal werd de film afgebroken wegens het onderwerp. Alles kan, maar iemand neuken op de autokap van een wrak waarin doden zaten kan voor velen niet. Dat vond ook Ted Turner (echtgenoot van Jane Fonda) die de film zo erg haatte dat hij er alles aan deed om er voor te zorgen dat de film niet in de Verenigde Staten zou uitgebracht worden. De film verscheen er uiteindelijk een jaar later toch en dat had wellicht iets te maken met de buzz die de vertoning op Cannes had veroorzaakt en waardoor Crash een hit was in Europa. Er was dus heel wat te doen rond de film, en dat zinde Cronenberg wel, want wat is er erger dan een film maken waar helemaal niets over gezegd wordt?

De toenmalige artistiek directeur van het filmfestival van Cannes koos ervoor om de film ergens in het midden van het programma te vertonen waardoor de film nog meer impact zou hebben. En dat deed het. Toen bekend gemaakt werd dat Crash de Speciale Juryprijs in 1996 kreeg, was er een luid boegeroep hoorbaar en zelfs Francis Ford Coppola, die toen de juryvoorzitter van het Filmfestival van Cannes was, had zo'n afkeer van de film dat hij weigerde om de prijs persoonlijk aan de regisseur uit te reiken.

Het is zeker niet de beste film van Cronenberg maar wel zijn meest gewaagde en hoewel James Spader, Deborah Kara Unger, Elias Koteas, Holly Hunter en Rosanna Arquette hiermee één van hun meest controversiële rollen hadden neergezet, stonden ze achteraf toch als één team achter de film die eigenlijk niet meer doet dan tonen waar freaks toe in staat zijn. Het zijn maniakken, maar die vooral tegen zichzelf gekeerd zijn. Ze lappen wel iedere verkeersregel aan hun laars en zijn daardoor een gevaar op de weg, maar ze willen zelf het slachtoffer zijn en kicken op hun eigen verminkingen. En willens of niet, Cronenberg bekritiseert hiermee ook het voyeurisme en het rampentoerisme-aspect dat in ieder van ons zit, ook al vraag je je af waar in godsnaam de politie is in deze film. Maar goed, de film heeft weliswaar iets van zijn charme verloren (en daar zit de '90's-touch voor veel tussen), maar dit is wel nog een soort cinema die toen kon zonder ook maar iets te geven om morele principes.

BEELD EN GELUID
Een paar weken geleden bespraken we de dvd-versie waar we zeer lovend over waren, maar zonder ook maar één seconde de filmsnob te gaan uithangen moet je toch zeggen dat deze re-release een must is op blu-ray. De film kwam opnieuw in de belangstelling door de 4K-restauratie en het is dan ook op Blu-ray dat je daar ten volste kan van genieten. Wie nog een stap verder wil met de UHD-versie moet bij het Britse Arrow aankloppen. De details zijn tot in de puntjes uitgewerkt en dat gaat van de huidtinten tot de schrammen op de autowrakken. Het kleurenpalet is enorm realistisch en zoals verwacht is er van enig mankement geen sprake. De geluidsband is een levendige Dolby Digital 5.1 (een groot deel van de film situeert zich op de autosnelweg waar maniakken hun auto in de prak willen rijden) en dat staat in perfecte balans met de intieme, maar prachtige score van Howard Shore.

EXTRA'S
De extra’s zijn bijna dezelfde als deze die je op de dvd kan vinden. Naast twee trailers is de hoofdmoot van deze disk de zogenaamde Masterclass David Cronenberg met Fabrice Du Welz. In feite is het niet meer dan een Q&A die is opgenomen in een Brusselse cinema via Zoom met Cronenberg en de Belgische regisseur Fabrice Du Welz die met eigen knappe titels als Calvaire, Vinyan en Alleluia reeds toonde dat hij een grote fan is van de Canadese meester. Passie is er, maar het was misschien beter een andere moderator te kiezen, want Fabrice Du Welz is wel één van de beste cineasten van dit land, als interviewer gaat hij compleet de mist in.Het enige verschil zijn twee bonusfilmpjes uit de oude doos die elk een kleine 20 minuten duren. Allereerst is er een behind the scenes-filmpje en dat dien je zeer letterlijk te nemen. Geen tekst of uitleg, maar gewoon zie je hoe een camera gericht is op de set. Weinig spectaculairs, bijvoorbeeld hoe men met een penseel en rode verf een bloedstreepje op een autowrak nabootst. Dat soort dingen dus. Ten slotte is er nog een collage van interviews met Cronenberg en de hoofdrolspelers waarbij je na ieder antwoord een nogal storende en gedateerde blackboard ziet met daarop de gestelde vraag.

CONCLUSIE
Over Crash is er al heel wat inkt gevloeid en over gebabbeld. Jaren na datum is de film misschien door zijn '90's-sfeertje wat gedateerd geraakt, maar het blijft een ongemakkelijke rit over freaks die kicken op één van de vreselijkste dingen uit het leven. Verkeersongelukken dus…