FILM
Deze bespreking behandelt louter de originele cut van Apocalypse Now. De Redux-versie uit 2001 telt bijna vijftig minuten bijkomende scènes,maar zet net daardoor de tekortkomingen van de prent extra in de verf. Die versie is bijgevolg enkel aan te raden voor de liefhebbers. De gemiddelde filmfan beperkt zich beter tot de originele versie.

Veel iconischer dan Apocalypse Now beginnen films doorgaans niet. De beelden van een met napalm bestookte rij palmbomen op de tonen van The End van The Doors, behoren inmiddels tot het collectieve geheugen. Idem dito voor de raid op een Vietnamees dorp terwijl Wagners Walkure door de boxen van een bataljon helikopters schalt. Deze voorbeelden zijn slechts het topje van de ijsberg, want Apocalypse Now grossiert in beklijvende beelden en een treffend samengaan van beeld en geluid. Toch is het moeilijk om de prent geslaagd te noemen. Regisseur Coppola mag er dan wonderwel in slagen om een (weliswaar uitvergroot) sfeerbeeld te schetsen van de Vietnam-ervaring, hij verzandt ook al te vaak in meta-filosofische beslommeringen die de film een stinkend pseudo-artistiek kantje geven.

Deels is dat niet de schuld van Coppola zelf. Hij en co-scenarist John Milius haalden immers de mosterd bij Heart of Darkness, een roman van de notoir ondoorgrondelijke en literair pretentieuze Joseph Conrad. De originele bootreis over de Congo-rivier wordt hier verplaatst naar Vietnam. De jonge kapitein Willard moet op bevel van de hoogste generaal het spoor zoeken van Kurtz, een waanzinnig geworden kolonel die op de Vietnamees-Cambodiaanse grens een schrikbewind voert met een privémilitie. De reis is een metafoor voor een afdaling in de hel en een confrontatie met de eigen angsten en neuroses. Visueel geven de filmmakers de kijker die boodschap prima mee, maar de hyper-literaire voice-over van Willard ondergraaft de kracht van de beelden en reduceert hun subversie in meer dan een scène tot een parodie.

Het verhaal is kortom niet het sterkste punt van de film. De basisplot kon niet simpeler (mannen varen rivier af om andere man te doden) en dus ziet Coppola zich genoodzaakt om met anekdotische nevenlijnen de prent te rekken. Af en toe levert dat intrigerende sequenties op. De ontmoeting met een sampan die de paranoia van de Amerikaanse soldaten ten top drijft bijvoorbeeld. Of de al eerder aangehaalde, visueel verbluffende raid op een Vietnamees dorp met als climax de klassieke zin 'I love the smell of napalm in the morning'. Maar even vaak dragen de scènes niets bij tot de ontwikkeling van plot of personages. Een zijspong naar een USO-show met Playboy-bunny's werkt bijv. danig op de zenuwen.

Ook met de climax van de film loopt het danig fout. Francis Coppola maakte de kapitale flater om Marlon Brando te casten in de rol van kolonel Kurtz. De excentrieke acteur maakt het de cineast verdomd moeilijk met zijn eisen en zijn opgeblazen fysiek. Wat een spannende apotheose moest worden, eindigt bijgevolg met een aaneenrijging van geïmproviseerde dialogen temidden een kakofonie van schemerige beelden. De rest van de cast is overigens wel goed te pruimen. Martin Sheen spreidt in de hoofdrol een lovenswaardig evenwicht tussen jeugdigheid en desillusie tentoon. De erg jonge Laurence Fishburne steelt meer dan eens de show als de jongste rekruut op de rivierboot. Dennis Hopper is zijn manische zelf en de stoïcijnse kalmte van Robert Duvall in al de omringende chaos trekt eveneens in positieve zin de aandacht.

Maar dat volstaat dus niet om de klassieke status van Apocalypse Now volledig te rechtvaardigen. Het feit dat de productie alle plagen van Egypte over zich heen kreeg, zorgde er wellicht voor dat de prent beter dan verwacht uitdraaide voor critici en publiek, waardoor ze niet echt naar juiste waarde werd geschat. De kunde van Francis Ford Coppola staat nooit ter discussie. Geholpen door cameraman Vittorio Storare, Walter Murchs uitmuntende montage en de indrukwekkende sets van Angelo Graham, creëert de cineast een Vietnam zoals we dat nooit eerder zagen en wellicht nooit meer zullen zien. Maar je kan je nooit van de indruk ontdoen dat Coppola nattevingerwerk pleegde tijdens de meer dan 200 draaidagen, er met de schrik vanaf kwam en wonder boven wonder een verdienstelijke film afleverde. Voor hetzelfde geld was Apocalypse Now datzelfde horrorspektakel geworden waar kolonel Kurtz in de laatste dialoogzinnen van de prent voor waarschuwt.

BEELD EN GELUID
De originele versie van de prent oogt niet zo mooi gerestaureerd als je zou verwachten op een luxe Blu-ray. De scherpte is de grote troef van de transfer en ook de kleurenweergave is prima. In de nachtelijke scènes ogen de zwarte vlakken treffend dreigend, maar het contrast is behoorlijk wisselvallig gedurende de tweeëneenhalf uur die de film duurt. De extra scènes van de Redux-versie ogen iets waziger en wijken qua kleurenpalet lichtjes af van de rest van de film, maar halen niettemin een oerdegelijke kwaliteit. Op de 5.1-DTS-MA-track is weinig aan te merken. In de sequenties met helikopters en geweervuur (en dat zijn er nogal wat) klinkt het spoor subliem dankzij een ingenieuze mix die het optimale haalt uit alle verschillende kanalen. Ook in de stillere scènes ademt de prent sfeer uit.

EXTRA'S
Dit moet een van de meest exhaustieve Blu-rays zijn die ooit op de markt zijn gebracht. Alle aspecten van het productieproces komen namelijk uitvoerig aan bod op een inzichtelijke en entertainende wijze. Op disk 1 krijgen we naast de originele versie van Apocalypse Now ook de 50 minuten langere Redux-versie te zien die in 2001 in de bioscoopzalen speelde. Het is moeilijk om die versie serieus te nemen als uit de extra's duidelijk blijkt dat Coppola tijdens de draaiperiode de extra scènes (met name de opnames van de Franse plantage) maar niets vond. Maar voor de volledigheid is het aangenaam dat deze 'director's cut' op de schijf staat. Aangenaam is ook het Audiocommentaar van Francis Ford Coppola. De man heeft de neiging over te komen als een blaaskaak, maar dat neemt niet weg dat het babbelspoor op de versie van 2001 geen moment verveelt.

Wil je alle featurettes op de tweede schijf bekijken, dan is een dagje vrijaf nemen wellicht de beste optie, want de extra's zijn veelvuldig. In An Interview with John Milius (49 min.) voelt Francis Ford Coppola de scenarist zelf aan de tand. Dat levert enkele prachtige anekdotes op over het creatieve proces. De anekdotes vormen ook het hoogtepunt van An Interview with Martin Sheen (59 min.), die de hoofdrol vertolkte in de film. Casting Apocalypse (12 min.) laat Fred Roos aan het woord en bevat archiefmateriaal van de castingsessies halverwege de jaren zeventig. Intrigerend is dan weer The Mercury Theatre on the air: Heart of Darkness (36 min.), een radioadaptatie van de roman uit 1938 met Orson Welles als grote roerganger. The Hollow Men (17 min.) wordt gepositioneerd als een visueel gedicht en bevat outtakes van de prent.

Verwijderde scène Monkey Sampan (3 min.) krijg je als afgewerkte scène te zien, het overige dozijn Additional Scenes staat op de schijf in slechte kwaliteit, met de tijdscodes. In Kurtz Compound Destruction (6 min.) vertelt het begeleidende commentaar van Francis Coppola waarom de hypnotiserende beelden van ontploffingen uiteindelijk niet zijn gebruikt voor de eindgeneriek. Vervolgens krijgen we een aantal inzichtelijke featurettes die focussen op het gebruik van geluid en montage. The Birth of 5.1 Sound (6 min.) verklaart waarom Apocalypse Now baanbrekend was op auditief vlak en Ghost Helicopter (4 min.) analyseert de soundtrack in de openingsscène. The Synthesiser Soundtrack by Bob Moog reproduceert een artikel over de muziek uit een seventiestijdschrift. A Million Feet of Film (18 min.) heeft het over het titanenwerk om uit massa's gefilmd materiaal een coherente prent te puren en The Music of Apocalypse Now (15 min.) bevat onder meer archiefmateriaal van de opnamesessies. Heard any good movies lately? (15 min.) verduidelijkt de aandacht die is besteed aan het audiospectrum en The Final Mix (3 min.) bestaat uit beelden van de laatste mixsessie voor de prent.

Apocalypse Then and Now (4 min.) is een korte featurette over de Redux-versie van de film. Ook een interview van recensent Roger Ebert met Francis Coppola op het filmfestival in Cannes in 2001 staat op de schijf onder de titel 2001 Cannes Film Festival: Francis Ford Coppola (39 min.). PBR Street Gang (15 min.) laat de vier acteurs aan het woord die de karakters op de rivierboot vertolken en The Color Palette of Apocalyse Now (4 min.) gaat in op het Technicolor-bleekproces dat de kleuren van de prent tegen veroudering en vervaging moet beschermen.

Op disk drie vinden we de uitstekende documentaire Hearts of Darkness: A Filmmaker's Apocalypse (95 min.) terug, grotendeels samengesteld uit archiefmateriaal dat Coppola's vrouw Elanor draaide tijdens de shoot in de Fillipijnen. De documentaire is feitelijk beter dan de film zelf. De prent biedt een inzicht in niet alleen het filmproces (en alle kopzorgen die dat meebrengt), maar ook in het denkproces van een creatieveling als Coppola. Groootheidswaanzin lijkt zijn grootste zonde, waardoor hij behoorlijk arrogant overkomt. Dat Apocalypse Now alsnog een kritisch en commercieel succes werd is bovendien des te hallucinanter na het bekijken van Hearts of Darkness, want daaruit blijkt duidelijk dat de cineast gedurende de draaiperiode vaak geen flauw idee had van waarmee hij bezig was. Bijkomende interviews met cast- en crewleden (zowel uit het midden van de jaren zeventig als uit het begin van de jaren negentig) geven extra inzicht in de uitzonderlijke omstandigheden waarin Apocalypse Now tot stand kwam.

Nog op de derde schijf treffen we grote lappen Scenario aan, inclusief de handgeschreven opmerkingen van Coppola. Daarnaast bevat de disk een pleiade aan Storyboards, een exhaustieve Fotogalerij en een Marketingarchief waarin we onder meer posters en trailers terugvinden. Wie deze editie koopt, krijgt er bovendien een replica bij van het Programmaboekje zoals dat in 1979 aan bioscoopgangers is uitgedeeld, een Infoboekje met inzichtelijke informatie over het draaien van de film en 5 hoogst verzamelbare Ansichtkaarten.

CONCLUSIE
Als Francis Coppola wilde dat zijn Apocalypse Now vooral een zintuiglijke ervaring was, dan is hij daar volledig in geslaagd. De prent is sfeervol, soms hallucinant en vaak adembenemend mooi gefilmd. Maar het verhaal en de karakterontwikkeling zijn zwakke punten die ultiem wegen op de onmiskenbare verdiensten van de prent. De beeldkwaliteit op deze release is prima en de soundtrack zelfs van referentieniveau. Maar dé ster van deze Blu-ray is de bonussectie die tjokvol zit met inzichtelijke featurettes, audiocommentaren en vooral met de documentaire Hearts of Darkness.