DOCUMENTAIRE
Frans Buyens leert Frans Masereel en zijn vrouw in Nice kennen, eind jaren '40. Masereel heeft zich daar teruggetrokken en Buyens is er om gezondheidsredenen. Tussen beide mannen klikt het meteen en ze worden vrienden. Ze delen een links en humanistisch gedachtegoed en dat blijkt een goed lijmmiddel te zijn. Buyens zal in de loop van de volgende decennia meermaals Frans Masereel als onderwerp voor een film kiezen en zijn werk systematisch op pellicule vastleggen. Het expressionistische en geëngageerde werk van de franstalige Gentenaar spreekt Buyens heel direct aan en zijn hele carrière lang zal hij blijven proberen om de motivering en de drive achter Masereels teken- en schilderijenproductie te ontdekken. Hij zal blijven vragen stellen en interviewt de kunstenaars dan ook bij verschillende gelegenheden.

Op de dvd Frans Masereel staan naast een aantal extra's 2 grote documentaires van de hand van Frans Buyens over de kunstenaar die hij zijn leven lang heeft bewonderd.

1. J'Aime le Noir Et Le Blanc
Een 50 minuten durend gesprek van Buyens met Masereel in het atelier van de kunstenaar over de inhoud van zijn werk, de thema’s, het verschil tussen indrukken en inspiratie, waaruit blijkt dat Masereel vooral een grote realist is die een kunstenaar meer als een handwerkman ziet dan een bevlogen medium dat zijn inspiratie van boven krijgt. Masereel vertelt waarom zijn tekeningen, houtsneden en schilderijen verschillende thema’s hebben en een specifieke stijl meekrijgen. Daarbij maakt hij onderscheid tussen werk dat als decoratie gebruikt wordt en werk dat als illustratie dienst doet of in beeldboeken gepubliceerd wordt. Teleurgesteld is hij over het feit men zijn werk nooit tegen extreem lage prijzen heeft kunnen aanbieden zodat ook de minstbedeelden het zich konden aanschaffen. Collectioneurs hielden de prijzen nl. hoog. Masereel wijst op het sociale karakter van zijn werk, het antimilitarisme ervan, de humanistische bekommernis.

2. Aspecten Van Zijn Werk
In een documentaire van bijna een uur toont Frans Buyens het werk van Frans Masereel, zonder commentaar op de tonen van een modernistisch muziekstuk met avantgardistische en jazzy trekjes. Buyens laat zijn camera inzoomen op de zwart/wit-tekeningen, de houtsneden en de schilderijen en probeert via een specifieke techniek de geest en het ritme van de werken op pellicule over te brengen. De schilderijen, die meestal een minder goede pers krijgen, bekijkt Buyens op zijn heel eigenzinnige manier waardoor ze aan monumentaliteit winnen, met de nadruk op hun hoekig karakter. We zien de zee, de lucht boven het water en de zeebonken, de schepen, op zee en in het dok. Maar hét grote werk van Masereel is uiteraard zijn houtsnijwerk van voor en na de oorlog dat in Duitsland hoog in aanzien stond. Het is brutaal, vol geweld, pure beweging, en tegelijk eenvoudig van snit, zonder veel versiering of uitwerking, direct en overzichtelijk. Later wordt het complexer, moeilijker en minder toegankelijk voor niet ingewijden.

Frans Buyens is een Masereelfan in hart en nieren. Hij houdt niet alleen van het werk, hij houdt ook van de man achter het werk, de kunstenaar, met wie hij een grote politieke en humanistische erfenis deelt, een rechtschapen, eerlijk en toch doodgewoon iemand. Masereel is zich bewust van zijn betekenis voor de houtsnijkunst in de 20ste eeuw, maar bescheidenheid is zijn watermerk. Hij toont Buyens zijn recentste schilderijen en vraagt naar zijn mening. De schilderijen zijn anekdotisch en haast karikaturaal, ze zijn niet typisch Masereel, niet opgedeeld in verschillende vlakken en niveaus met elk een eigen onderwerp zoals in zijn bekende werk. Zelf doet hij geen uitspraak, hij staat er tekort bij. Hij weet dat de reacties zeer diffuus zijn, maar het deert hem niet meer. Zelf vindt hij ze goed. Hij zweert bij figuratief en figuratief zijn deze doeken. In abstracte kunst ziet hij weinig heil, weinig engagement. Het is decoratie meent hij, en nog: je kan het overal ophangen, en uiteindelijk: het is een doodlopend straatje.

BEELD EN GELUID
Frans Buyens brengt zijn beide documentaires onder de beste omstandigheden in beeld. Het interview van 1969 is wat korrelig en uiteraard alleen in zwart/wit, wat jammer is voor de schilderijen die veel van hun aantrekkelijkheid verliezen. Aspecten van zijn Werk in jonger, uit 1980, afwisselend in zwart/wit en kleur al naargelang de kwaliteit van het werk. De kopie is netjes, zonder vuil of beschadigingen.
Het geluid van het interview is wat het is. Muziek is er niet of nauwelijks. Het geluid van de tweede documentaire is goed, in stereo, avantgardistisch, het krast, fluit en piept, en past perfect bij de close ups van Buyens uit het werk van Masereel.

EXTRA'S
Bij de extra's is er sprake van een Interview met J. Van Parijs, de biograaf van Masereel, een Interview met Frans Buyens over zijn aanpak en zijn relatie met Masereel, een Interview met R. Beeckmans, cameraman en Filmmaker en een Interview met R. Hoozee, kunsthistoricus, over de kwaliteit en de betekenis van het werk van Frans Masereel voor de Europese kunst. De extra's besluiten met een Biografie van Frans Buyens.

CONCLUSIE
Frans Masereel is een dvd met twee documentaires over het leven en werk van de Vlaamse kunstenaar, vooral bekend van zijn vernieuwend houtsnijwerk. Frans Buyens, bevriend en bekend met het werk van Masereel, brengt een zeer persoonlijk interpretatie van zijn tekeningen, houtsnijwerk en schilderijen. Deze beide documentaire zullen vooral toeschouwers interesseren die het oeuvre van Frans Masereel willen leren kennen of die bekend zijn met zijn werk en in deze beide films uniek en zeldzaam beeldmateriaal aantreffen dat een veelzijdige blik werpt op de kunstenaar.