FILM
Denemarken kampt met een begrotingstekort en een sociaal-maatschappelijk probleem: steeds meer burgers doen een beroep op de staat om in hun levensonderhoud te voorzien zonder dat ze daar iets voor terugdoen. In het parlement worden lange debatten aan de problematiek gewijd en een leukerd suggereert drastische regels om de profiteurs uit te schakelen. De discussies leiden tot voorstellen en een controversiële wet, de zgn. Nieuwe Kopenhagen Criteria die voor grote opschudding zorgt in het anders zo rustige en vrijdenkende Denemarken. Om de beoogde bezuinigingen te bereiken vaardigt het parlement ingrijpende maatregelen uit: onproductieve medeburgers die de staat en de sociale zekerheid alleen maar geld kosten, moeten hardhandig aangepakt en zonodig uit de weg geruimd worden. Voor het gemak start de actie in de zomermaanden wanneer de bemiddelde Denen met vakantie zijn naar het buitenland en de nietsnutten in de steden achterblijven.

Gerda Larsen (Lene Tiemroth) is zich van geen kwaad bewust wanneer ze tijdens een ritje met haar elektrische rolstoel pech krijgt en de alarmcentrale belt voor hulp. De scène begint met Zuid-Afrikaanse gezangen op een shot met wiegende maïs in de achtergrond en veel zand met daarop de schedel van een rund onderaan in beeld alsof het hier om de inleiding tot een documentaire over de oprukkende woestijnvorming bezuiden de evenaar zou gaan. Van rechts naar links passeert onbekommerd een Afrikaanse koe en vervolgens komt Gerda van links het beeld binnengereden. Haar rolstoel sputtert en valt stil. Ze neemt een slokje bier, steekt een sigaretje op en draait vervolgens het nummer van de hulpdienst. Hoelang gaat het duren, vraagt ze geïrriteerd en dan: twee minuten, niet meer? Voor de oude vrouw goed en wel beseft wat er aan de hand is komt een militaire helikopter de plattelandsrust verstoren, springen drie zwaarbewapende robocopachtige figuren uit het toestel die haar knevelen en de mond snoeren met een stuk zwarte tape, de rolstoel met een kabel aan de helikopter bevestigen en haar meenemen naar een tot opvangcentrum omgebouwde lagere school in hartje Kopenhagen. Op de speelplaats zijn Guantanamo-kooien gebouwd met daarin honderden protesterende burgers die door militairen in bedwang worden gehouden. Men brengt Gerda naar de gymnastiekzaal zonder enige vorm van uitleg, ondanks haar luid protest. In het mobiele bouwvakkerstoilet staat een man luidruchtig te plassen; een skinhead valt uit naar de bewakers en eist zijn vrijlating; een dikke ongeschoren man ligt op een turnmat te suffen, een stelletje oudere medeburgers kijkt lusteloos voor zich uit; een jonge twen met cape staat zachtjes huilend aan de klimrekken. Niemand begrijpt wat er aan de hand is, want de overheid is aan de betwiste opruimingsoperatie begonnen zonder voorafgaande waarschuwing of mededeling.



Een voor een worden de betrokkenen naar een klaslokaaltje gebracht waar Christian Andersen (Soren Pilmark), militair van beroep, bijgestaan door ene Folke Rasmussen (Soren Pauli), de vertegenwoordiger van de regering die moet toezien op een correcte procedure, de vragen stelt en nagaat of de beklaagden op één of andere manier de Nieuwe Kopenhagen Criteria hebben overtreden en dus in aanmerking komen voor onmiddellijke liquidatie. Zijn eerste slachtoffer is Ole (Tommy Kenter), de dikke van de turnmat, zenuwachtig en zweterig, net niet afgestudeerd aan de kunstacademie en jarenlang lid van de Kunstraad. Ole heeft een laag inkomen en is chronisch ziek. Er moet een misverstand zijn, zegt Christian begrijpend en hij laat Ole gaan. À propos, Ole, zegt de militair achteloos wanneer de pufferige veertiger de deurknop al bijna heeft omgedraaid, wat deden jullie daar bij de Kunstraad? Ole was consulent bij de Kunstraad en stond in voor het losweken van subsidies. Ach ja, die stak je in eigen zak!, meent Folke-van-de-regering zich ter herinneren. Valse beschuldigingen!, is Ole's reactie terwijl het zweet hem opnieuw uitbreekt. Blijkt dat Ole ruim drie miljoen Deens kroon subsidies kreeg voor een pottenbakkersproject met tweehonderd werklozen. Dat ging uiteindelijk niet door omdat Ole ziek werd. Drank, zegt Christian veelbetekenend. Nee!, is Ole's wanhopige reactie, het kwam door m'n dochter die zelfmoord pleegde. Het geld stak hij in eigen zak en daar zijn bewijzen voor: wij sturen onze computers niet naar het museum, reageert Christian droogjes. Daarmee is Ole's lot bezegeld. Hij is schuldig.

John (Poul Glargaard) is aangehouden op het vliegveld toen hij terugkeerde uit Thailand met een minderjarig meisje in zijn gezelschap. Samen met z'n zus Nancy (Lene Poulsen) runt hij een toplessclub in Kopenhagen. Wij houden verkrachters van straat, zegt John. Sociaal werk, dus?, schampert Christian met een grinnikende Folke op de achtergrond. John en Nancy beweren dat ze nuttig zijn want dat ze de maatschappij wél iets te bieden hebben, nl. plezier. Christian lijkt daar voorlopig vrede mee te nemen en houdt z’n oordeel in beraad. Sidse (Louise Mieritz), een jonge vrouw die beweert de leider te zijn van de verzetsgroep Rebellen van Mandela, is een ander paar mouwen. Zij laat zich niet zo maar als een misdadiger behandelen. Jullie zijn fucking homo’s!, schreeuwt ze tegen haar begeleiders, hoerenzoons!, fascisten!. Ik heet Belinda, zegt Sidse opgewonden tegen een rustige Christian, Belinda Jakobsen, zal ik het op het bord schrijven? Belinda of Sidse, we laten het in het midden, is opgepakt in het plaatselijke winkelcentrum waar ze buitenlanders lastig viel met gelijkgestemden. Het is Schorem, brult ze. Zij doen het werk dat jullie, profiteurs, niet meer willen doen!, reageert Folke-van-de-regering heftig, jullie verpesten het leven van de "nieuwe Denen", daarom heb ik voor die wet gestemd! Folke gaat helemaal uit z'n dak en zegt dat Belinda de doodstraf krijgt. Christian stuurt hem naar buiten voor een korte pauze. Jij bent geen activiste, zegt hij kalm in haar richting, maar ik kom er wel achter wie je bent.

Anders Ronnow Klarlunds How To Get Rid Of The Others is een gitzwarte en shockerende satire over een democratische staat die fascistische methoden hanteert om het minder fortuinlijke deel van de eigen bevolking, de zgn. nietsnutten en profiteurs, maar ook de drugsgebruikers, de semi-criminelen en iedereen die de overheid meer geld kost dan oplevert, uit de weg te ruimen. Het klinkt fantaisistisch, maar het is niet anders dan wat een rijk land doet dat z'n minderbedeelden en z'n mentaal of fysiek gehandicapten aan hun lot overlaat en ze zoet houdt met het fata morgana van The American Dream. Sinds folteren en mensen opsluiten zonder vorm van proces tot de gewettigde procedures van een democratisch bestel blijken te kunnen behoren, is het hek helemaal van de dam. Sommigen, zoals regisseur Klarlund, durven dromen van een toekomst waarin de nieuwe procedures, ontworpen voor de strijd tegen terroristen en vijanden van de staat, uiteindelijk ook tegen de eigen bevolking gebruikt worden in een discours waarin het heil van de staat door een intellectuele en financieel sterke bovenklasse tot hoogste prioriteit is verheven. Klarlund is sarcastisch en ironiserend en zijn humor is bijtend en absurd, zelfs tot voorbij het punt waar zijn landgenoten Lars von Trier (The Boss Of It All, Anders Thomas Jensen (The Green Butchers) of Thomas Vinterberg (Festen) zich ooit hebben durven wagen. In How To Get Rid Of The Others zitten duidelijke parallellen met George Orwells 1984, zij het dat het Stalinistische Rusland Orwells inspiratiebron was en Klarlund zich laat inspireren door kwalijke evoluties en gebeurtenissen in de Verenigde Staten sinds 9/11. Newspeak en bewakingscamera's leiden nog regelmatig tot verhitte debatten en opiniestukken in de krant, Orwells profetische visie op onze maatschappij is wat dat betreft in elk geval uitgekomen. Wat regisseur Klarlund en zijn collega-scenarist Rasmus Botoft (de skinhead China in de film) daar in How To Get Rid Of The Others aan toevoegen lijkt op het eerste gezicht pure nonsens en het product van een zieke geest; in werkelijkheid gaat het om het selectief samenrapen van berichten uit de recente actualiteit die wijzen op een nieuwe mentaliteit, voorlopig gelukkig nog alleen in de grootste westerse democratie, maar als het in New York regent…

Regisseur Klarlund voert in How To Get Rid Of The Others een groep acteurs op die de sterren van de hemel spelen en indruk maken met de ongedwongen en zeer geloofwaardige manier waarop ze hun rol invullen. Christian (Soren Pilmark), onderkoeld, sadistisch en ondoorgrondelijk, trekt uiteraard alle aandacht met zijn nimmer opdrogende stroom van spitsvondigheden en zijn groot psychologisch inzicht waardoor hij z'n slachtoffers keer op keer op een onverwachte manier onderuithaalt. Folke (Soren Pauli) is zijn mindere broertje, de onschuldig ogende en goedgelovige ambtenaar, maar tegelijk de gevaarlijke wolf in schaapsvacht die de Nieuwe Kopenhagen Criteria heeft goedgekeurd in het parlement en tegelijk de linksen verwijt de echte fascisten te zijn. Bij de slachtoffers is het moeilijk kiezen: Ole (Tommy Kenter) is buitengewoon sterk als de corrupte ambtenaar die zich in alle mogelijke bochten wringt om aan de strop te ontsnappen, John (Poul Glargaard) en zus Nancy (Lene Poulsen) van de toplessbar doen het kalm aan en blijven op elk moment beschaafd. John is ondoorgrondelijk kalm. Nancy verraadt haar zenuwachtigheid met een paniekerige oogopslag en een bevende stem. Louise Mieritz (als Sidse/Belinda) brengt een sterke prestatie, maar Klarlunds keuze om langer bij haar personage stil te staan dan strikt nodig, drukt op de natuurlijke voortgang van het verhaal. Skinhead China (scenarist Rasmus Botoft) komt als gevolg daarvan nauwelijks aan bod terwijl het personage aanvankelijk een veelbelovend start nam. Gelukkig krijgt Lene Tiemroth (Gerda Larsen) nog de kans om haar grote talent te tonen in een aantal pijnlijke en vernederende scènes.



BEELD EN GELUID
Om het realiteitsgehalte van zijn film te verhogen gebruikt Klarlund uitsluitend handgevoerde camera’s waardoor sommige scènes een documentaire feel krijgen alsof het om rechtstreekse verslaggeving in het Journaal zou gaan. Het procédé is doeltreffend en direct en toont de kijker een fictie waarvan hij zich makkelijk kan inbeelden dat ze ooit ergens plaatsvindt. De regisseur situeert de ondervragingen in een kleuterklas waar de kindertekeningen nog aan de muur hangen en het speelgoed opgestapeld ligt. Dat zorgt voor een confronterend contrast met het lijk in de hoek van de kamer en het bloed op de vloer: een plek waar onschuldige kinderen honderd procent bescherming behoren te genieten omgetoverd tot de executieruimte van de geheime politie. De aanvankelijke lentesfeer en de bijpassende frisse tinten van het Deense landschap maken al na een paar minuten plaats voor de nachtelijke fragmenten in de Deense hoofdstad en de donkere lokalen van het schoolgebouw. Bruin en kaki overheersten als herkenbare kleuren voor resp. fascisme en het materieel en de kleren van het militair personeel. Gezien het om een recente film gaat is de kwaliteit van de transfer uitstekend zonder beschadigingen of technische onvolkomenheden. Het geluid staat in een 2.0-versie en ondersteunt de actie op een zeer effectieve manier. De Afrikaanse klanken overheersen en het zou wellicht ongepast en zelfs beledigend zijn om de gedachtegang van de regisseur omtrent het verband met Denemarken te analyseren?

Toch nog even vermelden dat dvd-releaser Filmfreak blijkbaar met een ondertitelingprobleem af te rekenen heeft: in Carla's List was er sprake van vluchtelingen terwijl het in werkelijkheid om voortvluchtige oorlogsmisdadigers ging; in How To Get Rid Of The Others staan verschillende storende spellingsfouten. Heeft u ooit van nieuwschierig gehoord?

EXTRA'S
De originele bioscooptrailer en andere trailers uit het Filmfreakaanbod.

CONCLUSIE
How To Get Rid Of The Others is satirisch, ironiserend, sarcastisch, shockerend en eindeloos grappig. Het is een komedie, een drama en een thriller of een sterke absurdistische en provocerende film die de kracht van de Deens cinema onderstreept op het moment dat we in Vlaanderen nog nauwelijks in staat zijn om producties af te leveren die geschikt zijn voor de export. Regisseurs als Lars von Trier, Thomas Vinterberg, Anders Thomas Jensen en Susanne Bier hebben het provincialisme al lang de rug toegekeerd en kiezen voor onderwerpen die een internationaal publiek kunnen interesseren. Daarbij kunnen ze steunen op acteurs en actrices met een sterke persoonlijkheid en heel veel talent, eigenschappen die bij ons op dit moment zeer dun gezaaid zijn.