In een dorp in New Mexico stort een Amerikaanse satelliet neer waarmee micro-organismen in de bovenste luchtlagen van onze planeet worden onderzocht. Als de autoriteiten het tuig proberen te recupereren voor onderzoek, blijkt dat alle inwoners tijdens hun dagelijkse bezigheden op een gruwelijke wijze zijn omgekomen en sommigen zich hebben verhangen. Een bestelwagen met satellietontvanger wordt naar het gebied gestuurd, maar de twee inzittenden treft hetzelfde lot. Hun ontzielde lichamen worden later achter het stuur teruggevonden en net zoals bij de dorpelingen is hun bloed gestold en nadien tot stof vergaan. In Washington gaat het alarm knipperen en in het grootste geheim worden vier gerenommeerde wetenschappers opgetrommeld om in een ultrageheim vijf verdiepingen hoog ondergronds laboratorium in de woestijn, gecamoufleerd als een landbouwstudiecentrum, de zaak te onderzoeken, want men gaat ervan uit dat er sprake is van een buitenaardse besmetting. Projectleider Dr. Jeremy Stone en z’n collega Dr. Mark Hall worden in beschermende pakken met helm en zuurstoftank gehesen om in New Mexico polshoogte te nemen. Ze vinden niet alleen de bewuste satelliet die door de plaatselijke huisarts is opengemaakt, maar ook een oudere man en een zes maanden oude baby die de ramp hebben overleefd.
 

 

Diep onder de grond gaan vier wetenschappers aan de slag om twee levens te redden en het geheim van de satelliet te ontrafelen. Het laboratorium is destijds op voorspraak van Dr. Stone gebouwd en voorzien van de modernste snufjes inzake wetenschappelijk onderzoeksmateriaal en beveiligd tegen besmetting door de meest dodelijke organismen. Als ultieme wapen tegen een mogelijk uitbraak en een ev. besmetting van de omgeving, het Amerikaanse continent of de hele aardbol, is onder het complex een kernreactor geïnstalleerd die bij groot alarm het hele complex vernietigt. Dr. Mark Hall, de enige vrijgezel in het gezelschap, krijgt van Dr. Stone een sleutel waarmee hij de ontploffing van de kernreactor kan uitschakelen in geval er sprake is van vals alarm. Na het afgaan van het signaal heeft hij precies vijf minuten om z’n sleutel in de beveiligingskast te stoppen en het leven van 1400 werknemers te redden.
 

 

De Amerikaanse auteur Michael Crichton (Jurassic Park, E.R.) deed in 1969 wat weinigen hem ooit voordeden, nl. een debuutroman op de markt gooien die een gigantisch verkoopsucces werd, die vervolgens werd opgepikt door Hollywood en verfilmd met een gerespecteerde regisseur aan het roer. De vuistdikke thriller en pageturner The Andromeda Strain lag een paar weken voor de eerste Maanlanding in de boekenwinkels en terwijl iedereen de mond vol had over de vraag of de astronauten mogelijk schadelijke organismen van de maan zouden meebrengen, kwam deze twintiger met een tenenkrommend verhaal over de eerste biologische crisis. Nooit eerder werd een Amerikaans boek zo snel in de Sovjet-Unie gepubliceerd, waar men het voor een politiek statement versleet van een linkse militant met anti-Amerikaanse en antimilitaristische motieven. Maar dat is nooit Crichtons bedoeling geweest, want als voormalig Harvard-student was hij uit heel ander hout gesneden en wilde hij alleen maar een bloedstollend verhaal vertellen.
 

Producer/regisseur Robert Wise was meteen overtuigd en nam scenarist Nelson Gidding (The Hindenburg, 1975) in de arm voor het draaiboek en Douglas Trumbull (2001: A Space Odyssey, 1968) en Jamie Shourt (Star Wars, 1977) voor de special effects. Samen maakten ze van The Andromeda Strain (de naam die aan het micro-organisme in de satelliet wordt gegeven) een race tegen de tijd, want ondanks de waarschuwing van de wetenschappers voor een wereldwijde besmetting, stelt de Amerikaanse president het droppen van een atoombom op het New Mexicaanse dorpje met 48 uur uit omdat zo’n onderneming uiteraard op onbegrip zou stoten bij vriend en vijand en dringende vragen zou uitlokken over wat er aan de hand is. Ondertussen wordt in het ondergrondse laboratorium de puzzel tergend langzaam in elkaar gepast en komt Dr. Charles Dutton tot de conclusie dat ondanks de totaal onbekende en zelfs wetenschappelijk gesproken onmogelijke samenstelling van het micro-organisme, het niet van buitenaardse origine kan zijn gezien het zich in een hermetisch gesloten Amerikaanse satelliet bevond. Hij verdenkt er Dr. Stone van dubbelspel te spelen…
 

 

Anno 1971 was The Andromeda Strain zonder twijfel een baanbrekende film qua special effects, want onbemande surveillance, stemgestuurde systemen, computeranimatie en –analyse, vingerafdrukidentificatie, geïntegreerde gaspakken en bioveiligheidsystemen – systemen die we vandaag als normaal beschouwen - waren 40 jaar geleden pure sciencefiction. Het mag in dat verband vreemd klinken, maar de special effects zijn ook nu nog indrukwekkend, ook al beschikt de filmindustrie sindsdien over heel wat geavanceerdere technieken om de bioscoopbezoeker te onderdonderen. Dat is het gevolg van Robert Wises no-nonsenseaanpak in de laboratoriumscènes, resulterend in een perfect getimede voortgang en een strakke montage. De toeschouwer wordt overdonderd met flitsend en pulserend beeldmateriaal en massa’s technische informatie via de luidsprekers in het complex en hij mag zich al gelukkig prijzen indien hij de draad van het verhaal onderweg niet verliest. Jammer genoeg is er ook minder goed nieuws: de decors lijken al even goedkoop als die in de tv-serie Star Trek (1966-69) met veel formicameubilair, felgele en oranje interieurs en uiteraard nauw omsluitende verblindend gele kostuums voor de wetenschappelijke crew, afgewisseld met grijsblauwe tenues voor de rest van de medewerkers. Alleen in het hart van het ondergrondse lab – in de privévertrekken van de wetenschappers en de onderzoeksruimtes – zijn de kleuren donkerrood en aluminiumgrijs met strakke verticale en horizontale lijnen, waardoor een oogstrelende futuristische landschap ontstaat.
 

 

Een ander manco situeert zich tussen de verhaallijn over de ramp in het New Mexicaanse dorp en het begin van de werkzaamheden in het laboratorium. Geïnspireerd op de draconische NASA-veiligheidsmaatregelen inzake kiemvrije astronauten, capsules en onderzoekruimtes, wijdt Wise een heel lange passage aan de ontsmettingsprocedure van z’n wetenschappelijke crew, wat destijds beslist nieuw, interessant en indrukwekkend was, maar wat naar hedendaagse normen de voortgang van de film alleen maar ophoudt. Mocht men ooit een filmremake van The Andromeda Strain overwegen, dan is dit beslist de passage waar flink de schaar in wordt gezet. Onze normen qua hygiëne zijn wat dat betreft met reuzenschreden vooruitgegaan in de voorbije 40 jaar.
 

 

Verrassend genoeg doet Robert Wise voor The Andromeda Strain geen beroep op grote namen uit de Amerikaanse filmwereld die de aandacht van de toeschouwer alleen maar af kunnen leiden, maar kiest hij vier minder bekende acteurs die het verhaal op een geloofwaardig en indringende manier naar z’n crescendo voeren. Arthur Hill speelt de rol van projectleider Dr. Stone en verdiende z’n sporen hoofdzakelijk in tv-series uit de jaren 60 (Alfred Hitchcock Presents, The Untouchables, Ben Casey) en was o.a. te zien in Rabbit, Run (1970) naar een roman van John Updike en in The Pursuit of Happiness (1971) van regisseur Robert Mulligan (niet te verwarren met de gelijknamige film uit 2006). David Wayne als de filosofische en kritische Dr. Charles Dutton legde een vergelijkbaar traject af en schitterde o.a. in Hawaii Five-O (1974), Gunsmoke (1973-75) en Superman (1975). James Olson is medicus Dr. Mark Hall, die als vrijgezel een zware taak toegewezen krijgt, maar die uiteindelijk ook het raadsel van de satelliet oplost. Hij was eerder te zien in Medical Center (1970), Bonanza (1969-72) en Ironside (1971-73). Maar het interessantste personage is beslist Dr. Ruth Leavitt, de eerder nukkige en tegendraadse wetenschapster waarvoor actrice Kate Reid de geknipte figuur is. In Michael Crichtons roman is zij geen vrouw maar een man, een wijziging die op aandringen van scenarist Nelson Gidding is doorgevoerd. Reid is van Engelse afkomst, maar zij maakte al heel vroeg de sprong naar de Amerikaanse televisie en later naar het witte doek. Zij was o.a. te zien in de tv-serie Wojeck (1966), in Atlantic City (1980) van regisseur Louis Malle en in Death Of A Salesman (1985) van de Duitse regisseur Volker Schlöndorff.

 

Het door de zon geblakerde landschap van New Mexico baadt in tinten van zand en grauwe natuursteen. Voor de rest spelen de scènes zich af in het ondergrondse laboratorium met veel lichtblauw, rood, staalblauw en grijs. De kleuren zijn meestal verdonkerd met schaars invallend kunstlicht. De gebruikte print is niet vrij van ongerechtigheden. Meest storend zijn de witte stippen die regelmatig door het beeld flitsen. Het geluid staat in 2.0, maar eigenlijk gaat het om een monotrack die een upgrade heeft gekregen. Desondanks trekt de experimentele soundtrack van componist Gil Melle (Borderline, 1980) heel erg de aandacht en krijgt de film een zeer toepasselijke futuristische sfeer. Wij bekeken de Duitse versie van The Andromeda Strain.

In een uitgebreide The Making of The Andromeda Strain (30 min.) vertelt regisseur Robert Wise over de ingenieuze plot van Michael Crichtons fictieroman en zijn keuze voor minder bekende acteurs. Scenarist Nelson Gidding doet het verhaal over de aanpassingen, o.a. de keuze voor een vrouwelijke hoofdrol en Douglas Trumball vertelt hoe hij erin is geslaagd om voor die tijd indrukwekkende special efffects te creëren zonder gebruik te maken van computers. Tussendoor komt ook een jonge Michael Crichtron aan het woord over zijn samenwerking met Wise en Gidding en wijst hij op z’n cameo in de korte operatiescène. Als afsluiter is er een Portret van Michael Crichton (12 min.) waarin hoofdzakelijk aandacht wordt besteed aan The Andromeda Strain.
 

 

Ondanks het feit dat The Andromeda Strain veertig jaar oud is, blijft de film grotendeels zeer bekijkbaar. Uiteraard kan hij niet wedijveren met gelijksoortige producties van tegenwoordig gezien de enorme vlucht die de computertechnologie inzake special effects genomen heeft, maar dat zorgt er voor dat het verhaal en de acteerprestaties niet bedolven worden onder een lawine van technische hoogstandjes. De technische kwaliteit van de dvd is acceptabel, alleen jammer dat de gebruikte master niet helemaal schoongemaakt is.