Over John Lennon zijn sinds z’n dood stapels boeken geschreven en meer dan een dozijn documentaires gemaakt en bij De Slegte vindt u af en toe beslist nog een boek over Paul McCartney dat het schijnbaar alleen in de ramsj goed doet, doch wat George Harrison betreft is de spoeling dun. Hij heeft altijd in de schaduw gestaan van het haast magische duo Lennon-McCartney en z’n zelfgeschreven songs bereikten maar met moeite de eindmeet bij het samenstellen van Beatles-albums. Zo kwam hij op de laatste twee officiële albums Abbey Road en Let it Be (samen 29 songs) niet verder dan vier eigen composities en werden de opnamen van Wah-Wah en All Things Must Pass niet goed genoeg bevonden. Dat Something (de eerste Harrison-song die als single gereleased is) een wereldwijde nummer 1-hit werd, veranderde weinig aan de positie van Harrison binnen de groep en dat veroorzaakte bij de Beatle alleen maar extra frustratie. Eerder, tijdens de opnamen van het dubbele (witte) Beatles-album, zag hij zich verplicht om een beroep te doen op Eric Clapton om While My Guitar Gently Weeps tot een goed einde te brengen, omdat hij van oordeel was dat de rest van de groep het nummer niet serieus nam. En op het moment dat John Lennon besloot om zijn groep op te heffen (eerder waren Ringo Starr en Paul McCartney al een keer tijdelijk opgestapt) was George Harrison eigenlijk al geen lid meer van The Beatles. Hij had het keurslijf afgelegd en bereidde samen met Phil Spector het album All Things Must Pass voor dat in de States meer dan 2 miljoen keer over de toonbank ging en in de rest van de westerse wereld (behalve in Duitsland) minstens de top vijf bereikte (en in de meeste gevallen de toppositie).
 

 

Maar de gebrekkige interesse voor George Harrison is goedgemaakt met de release van de documentaire Living in the Material World, want niemand minder dan de grote Amerikaanse regisseur Martin Scorsese heeft z’n licht over Harrisons leven en werk laten schijnen en niet minder dan drie en half uur uitgetrokken om uitgebreid stil te staan bij grote momenten uit de carrière van de voormalige Beatle tot aan zijn dood in november 2001. Scorsese is met deze film niet aan z’n proefstuk toe, want eerder maakte hij al portretten van Eric Clapton (Nothing but the Blues, 1995), Bob Dylan (No Direction Home, 2005), de Rolling Stones (Shine a Light, 2008) en leverde hij een bijdrage aan de historische tv-serie over The Blues (2003). Om praktische redenen is het materiaal van Living in the Material World  in twee gelijke afleveringen ondergebracht zodat het in de late uurtjes op televisie uitgezonden kan worden.
 

 

Hamburg en Beatlemania kan Scorsese uiteraard niet achterwege laten, en dus fietst hij rustig door die periode waarover ondertussen zo goed als alles gezegd is. Minder bekend is het feit dat George Harrison al heel vroeg interesse had voor alles wat met India te maken had, veel eerder dan tot de media en de fans doordrong. Het was een reactie op de gekte waarin The Beatles terecht waren gekomen en waardoor geen van de vier leden zich nog op straat kon vertonen zonder te worden lastiggevallen door massa’s hysterische 12- tot 16-jarigen. De innerlijke retraite, zou hij het later noemen, de zoektocht naar zingeving, waarbij niet alleen sitarmuziek en Ravi Shankar, maar ook de Maharishi Mahesh Yogi en de Hare Krsna Movement een rol zouden spelen. Maar uit Scorsese’s film blijkt dat George vooral probeerde om een alternatief te vinden voor zijn druggebruik, waarin hij maar zeer gedeeltelijk is geslaagd, want na de release van z’n tweede soloalbum Living in the Material World (1973) hing hij z’n sitar aan de haak en ging opnieuw gebruiken waardoor z’n solocarrière in het slop geraakte. Volgens nogal wat geïnterviewden in de documentaire heeft het allemaal te maken met de contradicties tussen George’s spirituele interesses en z’n rijk gevulde bankrekening waardoor hij een figuur was tussen twee werelden. Wat niet betekent dat hij als een kluizenaar leefde, want het riante Friars Park, z’n peperdure McLaren en z’n investeringen in films van de leden van Monty Python bewijzen dat George Harrison wel degelijk belang hechtte aan status.
 

 

Veel nieuw materiaal heeft Martin Scorsese niet te bieden. De meeste dingen zijn bekend, zij het dat sommige feiten explicieter en duidelijker worden gepresenteerd mede omdat producer Olivia Harrison er na al die tijd duidelijk geen probleem mee heeft dat hier en daar de puntjes op de i worden gezet. Zo vertelt Eric Clapton ronduit over zijn relatie met Patty Boyd (Harrisons eerste echtgenote) en de reacties van George toen die op de hoogte werd gebracht van de gang van zaken. Olivia Harrison op haar beurt vertelt over haar relatie met George en over het feit dat het niet gemakkelijk was om een relatie overeind te houden met een man die door veel vrouwen werd aanbeden. Maar we hebben de problemen overleefd, zegt ze daarover, we hadden onze misverstanden, maar tegelijk ook hetzelfde doel. Vervolgens doet ze het verhaal over de aanslag op George’s leven in Friars Park en zoon Dhani Harrison beweert dat het van grote invloed is geweest op de geestesgesteldheid van zijn vader die net herstelde van een kankerbehandeling. Het zijn stuk voor stuk eerlijke getuigenissen met als enige mogelijke uitzondering die van Paul McCartney, want die lijkt een poging te doen om z’n rol als controlefreak te minimaliseren.

 
 

Martin Scorsese heeft voor het samenstellen van deze drie en een half uur durende documentaire uiteraard een beroep moeten doen op bestaand filmmateriaal (de interviews met George) en footage uit andere documentaires en films. Uit het Harrison-archief komen de homevideo’s en de foto’s die nooit eerder het daglicht zagen. Hier en daar zit een fragmentje uit The Anthology van The Beatles. Bij de geïnterviewden noteren we naast Olivia en Dhani Harrison ook Ringo Starr, Klaus Voormann en Astrid Kirchherr, Terry Gilliam en Eric Idle van Monty Python, Phil Spector (producer van All Things Must Pass), Yoko Ono, Tom Petty (Traveling Wilburys) en Ravi Shankar, waardoor dit portret over George Harrison omstandig, uitgebreid en interessant is geworden, met af en toe een verrassend inkijkje.

 

De kwaliteit van het materiaal is wisselvallig als gevolg van de ouderdom van sommige fragmenten. Recente opnamen beantwoorden aan de normen die tegenwoordig gelden. Het geluid wordt aangeboden in 5.1 en DTS, maar het is in beide gevallen van uitstekende kwaliteit zodat het onderscheid minimaal is.

 

Bij de extra’s vindt u een aantal Muziekfragmenten (10 min.) die niet in de documentaire opgenomen zijn, o.a. een live-optreden van George, een optreden met de leden van de band van Ravi Shankar, George op een ukelele en een fragment in de EMI-studio waar George Martin een stukje uit de originele tapes van Here Comes the Sun becommentarieert. Friends (17 min.) bevat interviews met een autocoureur, met de bouwer van George’s McLaren en o.a. met Paul McCartney. In George’s Memories krijgt u foto’s en brieven te zien, hoort u geluidsfragmenten die niet in de documentaire opgenomen zijn, ziet u beelden uit de opnamensessie van The Inner Light, luistert u naar commentaar op Within You and Without You en kijkt u ter afsluiting nog naar een kort interview met George over zijn jeugd in Liverpool en zijn ontmoeting met Paul McCartney.

 

 

Omstandig, compleet en bij momenten ontroerend: het zijn trefwoorden die van toepassing zijn op Martin Scorsese’s uitgebreide documentaire over Beatle George Harrison. Het beeldmateriaal heeft u soms wel eens gezien, voor de rest gaat het om materiaal uit het Harrison-archief, exclusieve interviews met zijn vrouw en zoon, met Eric Clapton, Paul McCartney en Ringo Starr. Af en toe hoort u een alternatieve take van een Harrison-song, maar ruim drie en een half uur wordt u door de regisseur op een onderhoudende wijze onderhouden over een muzikant van wie hij ook zelf fan is. Puntgave documentaire.