FILM
Er zijn tal van films gemaakt over de kolonisering van Afrika, maar het aantal prenten dat ingaat op hoe de gebouwen van de bezetter nu nog hun stempel drukken op de Afrikaanse samenleving zijn een stuk zeldzamer. Nochtans zitten daar prachtige verhalen in verscholen, zoals de documentaire Grande Hotel bewijst. Het gebouw uit de titel werd in 1955 opgetrokken in Beira, Mozambique als een luxehotel dat de grandeur niet schuwde. Maar de geschiedenis van het hotel is een moderne variant van het Icarus-verhaal: de megalomanie van het project doemde het al op voorhand tot mislukken. Na de opstand tegen de Portugezen in de jaren zestig en zeventig namen revolutioneren het gebouw in. Vandaag de dag fungeert het als een bouwvallig appartementscomplex voor zo'n 2500 mensen.

De film laat vooral die huidige bewoners aan het woord, stuk voor stuk mensen die het niet breed hebben, maar die de hoop op een beter bestaan niet hebben opgegeven. Grande Hotel daarom een inspirerende film noemen, is echter een brug te ver. Regisseur Lotte Stoops laat immers vooral zien hoe de illusie die het hotel in de jaren vijftig verkocht nog steeds als tastbare droom wordt gezien door de huidige bewoners, terwijl hun leefomstandigheden allesbehalve luxueus zijn. Het gebouw is immers volledig gestript van alles wat waarde heeft, zodat enkel nog het betonnen en stenen skelet overblijft. En zelfs dat wordt nu door de bewoners beetje bij beetje verkocht om te kunnen overleven.

Voor een westerling die naar de documentaire kijkt, heeft het iets hallucinants. Je wil de bewoners eigenhandig een schop onder de kont gaan geven om te verkassen naar een veiligere woonst: zelfs de plaatselijke jungle lijkt een betere plek om een gezin op te voeden dan het Grande Hotel. De onvermijdelijke verhalen over een lege liftschacht vlak naast de trappenhal en beelden van krottige hoeken (gekocht voor 10 euro) die trots als een eigen woning voorgesteld worden door de eigenaar, ze versterken dat gevoel van surrealisme nog.

Jammer genoeg exploiteert de cineaste dat allemaal niet of nauwelijks. Zij hanteert immers een natuarlistische stijl en kiest de rol van neutrale observator, waardoor de kijker zelf moet bepalen hoe hij tegenover de situatie van de bewoners in het hotel staat. De mening van de cineast kon nochtans een meerwaarde zijn als je ziet hoe grondig zij haar research heeft gedaan. Ook het opvoeren van de dochter van de eerste manager van het Grande Hotel, die nu renteniert in Portugal, is een ongelukkige keuze. Zij fungeert occasioneel als nostalgische vertelster, maar omdat de prent relatief weinig archiefmateriaal bevat, is dit eerder een afleidend zijspoortje dan een interessante nieuwe stem in het debat.

Grande Hotel mag dus wel een origineel en onbekend verhaal als basis hebben, de wijze waarop dat op film wordt vastgelegd mist ambitie, een rode draad en een eenduidige boodschap. Je begrijpt waarom de situatie van de bewoners uniek is, maar tast in het donker als je wil weten waarom Lotte Stoops net dit verhaal wilde vertellen. Wat is haar motivatie voor het maken van de film? Waarom koos ze voor deze oppervlakkige vertelstijl? En wat is haar persoonlijke visie op de situatie? Het zijn stuk voor stuk vragen die onbeantwoord blijven. En daarom ben je als kijker uiteindelijk onvoldaan. Als reportage in een aflevering van Koppen, Telefacts of Panorama had Grande Hotel zeker niet misstaan, maar als avondvullende documentaire schiet de film helaas tekort.

BEELD EN GELUID
De natualistische look van de prent maakt het moeilijk om een correcte kritiek te geven op de beeldkwaliteit. Met de huidige digitale camera's kan je uiteraard beelden schieten die zeer scherp en voldoende contrastrijk zijn en dat blijkt ook hier, maar de transfer doet de documentaire soms ogen als een uit de kluiten gewassen vakantiereportage: technisch in orde maar nogal zielloos. De soundtrack breekt evenmin potten. Het stereospoor geeft de dialogen helder weer, maar de omgevingsgeluiden komen vaak zo prominent naar voren in de mix dat ze het realisme dat de cineaste nastreeft eerder ondergraven dan versterken.

EXTRA'S
De enige extra's zijn Trailers voor twee andere documentaires.

CONCLUSIE
Grande Hotel vertelt het vergeten verhaal over een gigantisch hotel in  Mozambique dat nu de vervallen woonplaats is van 2500 mensen. Als gegeven is dat intrigerend, maar omdat regisseur Lotte Stoops geen persoonlijke stempel drukt op de film, heeft die meer weg van een degelijke tv-reportage dan van een voldragen documentaire. Beeld en geluid halen een degelijk doch ongeïnspireerd niveau, maar een echte bonussectie staat er niet op de schijf.