SERIE
1865. De Amerikaanse burgeroorlog is beslecht, en de slaverij wordt afgeschaft. Om een groot wervend project op poten te zetten dat de burgers van de verschillende strekkingen weer bij elkaar kan brengen, beveelt het Amerikaanse parlement de aanleg aan van een spoorweg van Oost naar West. Industrieel Thomas Durant (Colm Meaney) ziet die onderneming wel zitten, vooral wanneer hij blijkt per kilometer aangelegd spoor betaald te worden (en uiteraard zitten er in de weg veel bochten). Eén grote tegenslag betekent echter een lelijke streep door zijn rekening: zijn landmeter Robert Bell (Robert Moloney) wordt door een groep Pawnee-indianen afgeslacht. Zijn vrouw Lily (Dominique McElligott) kan onsnappen met de kostbare plannen waarin beschreven staat hoe de spoorwegbouwers de Rocky Mountains kunnen oversteken.

Durant is echter niet echt selectief op wie hij allemaal aanneemt bij de bouw, zo lang de geplande doelstellingen maar gehaald worden zou hij zelfs Satan zelf in dienst nemen. En dat is nog niet eens zo ver van de waarheid. De voormalige Confederale soldaat Cullen Bohannan (Anson Mount) sluit zich aan, en weet het door zijn grote mond al snel te schoppen tot voorman. Bohannan heeft echter een heel ander doel voor ogen: hij is op strafexpeditie, waarbij hij al diegenen die aanwezig waren bij de verkrachting en ophanging van zijn vrouw Mary in Meridian over de kling wil jagen. Eén van de mededaders, de vorige voorman, Johnson (Ted Levine), scheen te weten daat een zekere "sergeant" uiteindelijk de lus rond Mary's nek heeft aangetrokken, maar Johnson leeft niet lang genoeg meer om de identiteit van de dader vrij te geven. Op het laatste ogenblik wordt hij vermoord door Elam Ferguson (Common), één van de meest charismatische zwarte arbeiders. Alhoewel Bohannan en Ferguson elkaar geen warm hart toedragen, zijn ze voortaan verbonden door een geheim.

En het racisme tiert nog welig onder de inwoners van de rijdende, almaar de spoorweg volgende stad Hell On Wheels. De drankgelegenheden waar "no niggers allowed" zijn, zijn talrijk, bij de verdeling van het werk moeten ze altijd tevreden zijn met de kruimels, en zelfs de noordelijke overwinnaars uit de burgeroorlog bekijken de zwarten nog steeds als iets wat onder hun schoenzool plakt. Een zwarte die een blanke hoerentent bezoekt is not done, zoals Ferguson tot zijn schade en schande ondervindt. Uiteraard wordt er in dit kruidvat gescholden, gezopen, gehoerd, weer gescholden, af en toe geknokt, en het zal u verbazen, maar de aanleg van de spoorweg geraakt er niet sneller door vooruit.

En het is in dergelijk milieu dat we onze antagonist moeten situeren. In dit geval heet het personage Thor Gundersen (Christopher Heyerdahl), maar hij is bekender (én beruchter) onder de naam The Swede, alhoewel hij van Noorse afkomst is (de boerenkinkels in de States kennen het verschil tussen Noorwegen en Zweden toch niet). The Swede houdt zich onder meer onledig met aftroggelarij. Zo moeten de brave broertjes Sean (Ben Esler) en Mickey McGinnes (Phil Burke) een groot deel van de recette van wat ze met hun toverlantaarn verdienen, netjes afgeven aan de Zweed om zich te laten beschermen (lees: tegen hemzelf), en ook de diverse dames van lichte zeden betalen maar best op tijd hun lidmaatschapsbijdragde, Bohannan krijgt het voortdurend aan de stok met The Swede, maar Durant wil zowel de kool als de geit sparen. De logistieke problemen zijn echter nog de grootste uitdaging: er moeten bergen opgeblazen worden, de indianen, die mogelijk van hun terrein worden verjaagd en zich moeten terugtrekken in reservaten, doen moeilijk (hoe zou je zelf zijn?) en af en toe laat de trein met de weeklonen het afweten, en moeten de arbeiders vaststellen dat ze weer eens een week voor niets hebben gewerkt.

Het kleurrijke Hell On Wheels bevat nog meer onalledaagse figuren die zo uit een Lucky Luke-strip schijnen te komen (alleen de Chinees met het wassalon ontbreekt nog op het appel). Zo is er eerwaarde Cole (Tom Noonan) die meent dat hij de Indianen kan bekeren met gebed en hen Jezus te tonen. Bij één exemplaar is dat alvast gelukt: de Pawnee-zoon Black Moon (Eddie Spears) laat zich dopen en neemt een christelijke naam, Joseph, aan. Voor de rest is het geloof eerder mikpunt van spot onder de indianen, en wanneer Durant een posse samenstelt die de moordenaars van Robert Bell een lesje moeten leren, helpen de bemiddelingspogingen van Joseph niet meer, en moet hij definitief kant kiezen tussen het volk waartussen hij geboren is en het volk dat hem heeft opgenomen, maar dat hem nog steeds veracht. Cole wordt er zowaar cynisch van en dreigt van zijn geloof af te vallen.

De prostitiuée Eva (Robin McLeavy) is dan weer door het oog van de naald gekropen toen ze door de indianen gevangen werd genomen. Ze werd op haar kin getatoeëerd, maar kan in het kamp Hell On Wheels de reputatie hoog houden dat ze in bed nogal een wilde is, waardoor haar obscure uiterlijk uiteindelijk voor extra centjes in het bakje zorgt. Vooral Elam Ferguson valt wel voor haar charmes, maar ondanks hun kortstondige romance blijkt Elam zich niet te kunnen verzoenen met het spelen van huisvadertje in een spookstad langs de spoorweg, terwijl er bij de bouw ervan nog zovele avonturen wenken. Wanneer Eva zich in de armen van Toole (Duncan Ollerenshaw) werpt, een racist die tot inkeer is gekomen na een wonderbaarlijke genezing, is de maat voor Elam vol. Hij gaat in op een nogal schofterig voorstel van Durant, die een mannetje op het terrein wil hebben die dingen voor hem kan 'fiksen', nu de diensten van The Swede hoe langer hoe dubieuzer beginnen te verlopen. En Cullen Bohannan zit nog steeds achter De Ongrijpbare Sergeant aan, en begaat de vergissing van zijn leven door zijn ziekelijke zoektocht meer belang te schenken dan de affectie die Lily duidelijk te over heeft voor de eenzame getormenteerde weduwnaar.

Hell On Wheels is een complexe serie met complexe karakters. Het duurt zeker een paar afleveringen vooraleer je vertrouwd bent met de grote schare aan belangrijke en minder belangrijke acteurs, maar je wordt voor je inspanningen beloond. De reeks probeert een graantje mee te pikken in het kielzog van andere AMC-produkten die het op de markt goed doen, zoals The Walking Dead en Mad Men, en overduidelijk hebben de makers zich laten inspireren door Deadwood, hetgeen ook een amalgaam is van historische figuren en gebeurtenissen uit het Wilde Westen, die toevallig allemaal raakpunten met elkaar vertonen. Zoals ik al zei, het Lucky Luke-syndroom, compleet met een doodgraver, pek en veren en alle clichés die men bij een dergelijke western kan bedenken. Naast de prachtige fotografie van de reeks, die natuurlijk ontleend wordt door de mooie setting van het Amerika ten tijde van de spoorwegaanleg, en het oog voor historisch detail, zoals de rol van de half getatoeëerde prostituëe, die gebaseerd is op een écht bestaand figuur, vallen vooral de positieve acteerprestaties van enkele van de castleden op. Niet in het minst is dat natuurlijk van Christopher Heyerdahl, die met zijn portrettering van The Swede die het midden houdt tussen Hannibal Lecter en de Zweedse kok uit de Muppet Show, één van de meest bizarre, maar ook onvoorspelbare personages is. Tweede positieve uitschieter is rapper Common, die blijkbaar zijn rapcarrière zo snel mogelijk aan de wilgen moet hangen en uitgesproken moet kiezen voor een acteercarrière. De man straalt spiritualiteit en intelligentie uit, en komt erg dominant over in de scènes waarin hij opgevoerd wordt. Verder is er ook nog veel aandacht besteed aan de juiste verhoudingen tussen de verschillende bevolkingsgroepen, ethnieën en uiteraard over de positie van de vrouw in het 19de eeuwse wereldbeeld. De zeer subtiele omgangsregels worden tamelijk goed nagevolgd, getuige daarvan de scène waarin Lily in Thomas' privé-rijtuig een bad mag nemen na haar beproeving in de woestijn.

BEELD EN GELUID
Volledig de hemel inprijzen als absoluut topprodukt kunnen we niet doen, maar Hell On Wheels is stukken beter dan de vele films die E1 Entertainment op de Benelux-markt loslaat. We veronderstellen dat de enige reden die we hiervoor kunnen noemen het gebruik van double layer-disks is. In het kleurpalet overheersen de tinten bruin en grijs, waarmee de sfeer van de kolonisten zeer realistisch wordt onderstreept. Er zitten meer dan voldoende details in de texturen van de kostuums, tot en met de fouten in snit en naad waarmee de negerbevolking van Hell On Wheels zich moet behelpen contrasteren tegen de laatste nieuwe foutloze mode die Durant speciaal voor Lily Bell laat overbrengen uit Chicago. Af en toe is er wat flikkering te merken op de grijze jasjes die typisch het handelsmerk zijn van Bohannan, en in nachtelijke scènes durft er al eens een detail de mist ingaan. Voor de rest is dit een prijzenswaardig beeld waarbij de kleine minimale foutjes toch het geheel niet als dusdanig verstoren. Er is een keuze uit vier audiotracks, een Engelse DTS-HD MA 5.1 track en een 2.0-variant, en dan nog eens hetzelfde in het Frans, De surrounds worden voortreffelijk aangesproken en zeer clever vermengd met de muziek, getuige daarvan bijvoorbeeld de shootout-scène op het begin van aflevering 9, waarbij er dacht ik muziek van Mumford & Sons weerklinkt (kan iemand dit bevestigen of ontkennen?) Ook de rest van de muziek is een amalgaam van Ierse folkmuziek met inheemse invloeden wat best zou kunnen doorgaan voor het soort muziek dat bij dergelijke evenementen werd gespeeld.

EXTRA'S
Net als bij de reeks Haven seizoen 1 op Blu-ray werd er een mooie selectie bonusmateriaal toegevoegd, wat de beslissing om Haven alleen nog maar op dvd te distribueren des te krankzinniger maakt. Maar da's een andere zaak.

We krijgen voornamelijk documentairemateriaal voorgeschoteld, wat perfect bij het hoofdgerecht past. In Recreating the past: the making of Hell On Wheels (16:44) zien we bijvoorbeeld het immense werk dat nodig was om voor deze serie min of meer realistische decors te maken. In Crashing a train: from concept to camera (3:25) zie je hoe de scène wordt voorbereid waarin de indianen de trein hebben laten ontsporen; tijdens de serie was ik zodanig in het verhaal gezogen dat ik dacht dat dit met de middelen van toen onmogelijk zou zijn geweest om de rijbaan weer vrij te maken. De treincrash zelf werd minutieus voorbereid. Dan volgen er allerlei kortere Hell On Wheel featurettes: in een zevental making of-featurettes (33:26) zien we onder meer bijdragen over de wapens, de klederdracht en de socio-economische implicaties van het verbinden van de Oostkust met de Westkust door middel van een train. Zeven andere filmpjes character featurettes (12:56) laten enkele van de hoofdacteurs aan het woord en de acteurs worden gepeild naar hun interesse voor hun personage. Dan zijn er nog 10 episode featurettes (52:41) die telkens na één welbepaalde aflevering thuishoren en derhalve een hoog spoiler-gehalte hebben. Een B-roll onder de titel Behind the scenes-footage (24:36) draagt dan jammer genoeg weer niks bij tot het geheel, en de afsluitende Trailer (1:33) is Frans ondertiteld. Conclusie: het had erger kunnen zijn.

CONCLUSIE
Hell On Wheels is het zoveelste sterke product waarmee AMC de kijker kan weten te lokken. Op deze manier blijven de televisiestations wel op droog zaad zitten, want ze kunnen dit soort publiekstrekkers pas maanden later trachten binnen te halen, en in het ergste geval dan nog op een flutzender waar alle tien minuten reclame worden onderbroken voor een stukje feuilleton. Het is kenschetsend over hoe de markt van het TV-kijken ondergronds aan het kolken is. Intussen hebben we er weer voor een schijntje een kwaliteitsreeks bij, want in zijn oneindige goedheid hanteert E1 Entertainment tegenwoordig de policy om voor dvd en Blu-ray dezelfde prijs te rekenen. Profiteer ervan!