Omstreeks dezelfde tijd voorspelt Nostradamus aan Hendrik, de 10-jarige zoon van koning Hendrik II van Navarra, een grootse toekomst: hij zal ooit koning van Frankrijk worden, een verrassende mededeling, want het koningshuis van Navarra belijdt het protestantisme en in het grote noordelijke buurland heeft nog nooit een protestant op de troon gezeten. De jonge Hendrik krijgt een militaire opleiding, wordt een vooraanstaand krijgsman en volgt z’n vader in 1572 op als Hendrik III van Navarra. Ondertussen is Karel IX in Parijs in een onhoudbare situatie terechtgekomen en om de dreiging van de Guises af te wenden beraamt z’n moeder Catharina een huwelijk tussen haar dochter Margaretha van Valois en de inmiddels 19-jarige protestantse koningszoon Hendrik van Navarra. Die bekeert zich tot het katholicisme en het huwelijk wordt in Parijs ingezegend. Catharina kan evenwel niet voorkomen dat François de Guise en z’n medestanders nog tijdens het huwelijksfeest (in die dagen duurde zo’n festiviteit makkelijk een paar dagen) massaal Hugenoten vermoorden in de zgn. Bartholomeüsnacht (24 augustus 1572). Het geweld slaat over naar de steden en het platteland en naar schatting 30.000 protestanten worden omgebracht. In het Louvre ontsnapt Hendrik van Navarra met een paar medestanders aan de slachting, maar hij wordt er nog jaren gevangen gehouden. Uiteindelijk weet hij te ontsnappen tijdens een jachtpartijtje en zet de strijd tegen de katholieken vanuit LA Rochelle voort. Als Karel IX in 1584 zonder mannelijke opvolger overlijdt, valt de Frans troon volgens de Salische Wet aan Hendrik van Navarra als afstammeling van de dertiende-eeuwse koning Lodewijk IX. In Parijs is hij evenwel persona non grata omdat hij (opnieuw) protestant is. Er volgt een jarenlange en bitsige strijd om de macht die in 1589 wordt beslecht in het voordeel van Hendrik van Navarra die meteen de protestanten in heel Frankrijk gelijke rechten geeft. Maar daarmee is de kous niet af, want de katholieke meerderheid legt zich bij de feiten niet neer en roept de hulp in van Spanje. Dat is een streep door de rekening van Hendrik die het strijdgewoel grondig beu is, maar zich geconfronteerd ziet met een nieuwe grote oorlog.
Henry of Navarre is gebaseerd op de gelijknamige historische roman van de Duitse schrijver Heinrich Mann over een protestantse edelman die niet aan het hem voorspelde lot kan ontsnappen en koning van Frankrijk wordt. Manns hoofdpersonage is een kerel zonder grootse ambities die vaststelt dat hij niet vrij is om te doen wat hij zelf belangrijk vindt. Er wacht hem een grote taak in den vreemden, terwijl hij zich eigenlijk goed voelt in z’n kleine koninkrijkje in de Pyreneeën tussen mensen die z’n taal spreken en z’n cultuur delen. Uiteraard raakt hij betrokken in de oorlogen tussen katholieken en protestanten en hij beseft dat de prijs die het volk betaalt voor het gekibbel van Kerk en adel veel te hoog is. Wat onderscheidt ons nog van de moorddadige katholieken?, vraagt hij bijna wanhopig aan z’n medestanders als hij de ravage ziet die z’n eigen troepen in een dorp hebben aangericht: de bevolking is er uitgemoord en de huizen zijn er in brand gestoken. Eens aangekomen in het Louvre voor z’n huwelijk met de dochter van Catharina de Medici merkt Henry de Navarre dat er in de Parijse krabbenmand geen plaats is voor vriendschap en eerlijkheid: iedereen bespioneert er iedereen en macht schijn eenieders ultieme doel te zijn. Het is niet meteen de plaats waar hij zich thuis voelt of de rest van zijn dagen wil slijten, maar in die kwestie zal de geschiedenis voor hem een beslissing nemen.
Het scenario van Jo Baier volgt redelijk trouw de roman van Heinrich Mann en het moet gezegd: die nam destijds al een loopje met een aantal historische feiten om dramatische redenen, waarin hij wordt gevolgd door de regisseur. Zo was de derde zoon van Catharina de Medici bijv. nauwelijks 10 jaar oud toen hij de Franse troon besteeg – waardoor z’n moeder het regentschap kreeg toegewezen – en niet de volwassen kerel die u in de serie te zien krijgt. Maar die keuze is duidelijk geïnspireerd door de wens om het historische verhaal niet té ingewikkeld te maken. Om dezelfde reden laat Jo Baier z’n hoofdpersonage na de ontsnapping uit het Louvre naar Navarra terugkeren, terwijl Henry de Navarre zich in werkelijkheid bij z’n geestesgenoten in La Rochelle aansloot om van daaruit de strijd tegen de katholieken voort te zetten.
BEELD EN GELUID
Henry of Navarre is een donkere film met lange schaduwen. Van pracht en praal is er in de 16de eeuw nog geen sprake. Het Louvre – de belangrijkste locatie in deze miniserie – is niet meer dan een grauwe en vochtige burcht met kale, nauwelijks aangeklede of ingerichte vertrekken. Catharina de Medicis oudste zoon Frans lijkt meer op een haveloze landloper dan op de koning van een groot en machtig land en Henry van Navarra en z’n officieren zitten heel vaak onder het bloed en slijk van het slachtveld. Het kleurenpalet gaat van zwart (kleren van Catharina) over grauw (Louvre en slachtveld) tot alle tinten van bruin. Af en toe is er ruimte voor wat geel en groen in een romantische scène, maar die zijn eerder zeldzaam. Het beeld is altijd scherp zonder ongerechtigheden en een goed zwartniveau.
Voor de soundtrack tekende Hans Zimmer en dan weet u wat u mag verwachten, nl. heroïsche strijdmuziek en welluidend sfeergeluid met af en toe een dromerig intermezzo, die uitstekend tot hun recht komen via de surround.
