DANS
Er is goed nieuws voor de liefhebbers van het werk van de Wuppertaler choreografe en danseres Pina Bausch: ter gelegenheid van de 25ste verjaardag van de eerste opvoering van haar dansstuk Café Müller, op 20 mei 1978 in het operahuis van Wuppertal, is de WDR/Arte-opname van de heropvoering uit augustus 1985  - eveneens in Wuppertal, onder regie én met medewerking van Pina Bausch herself - door uitgeverij L’Arche in Parijs op dvd uitgebracht. Café Müller is het bekendste en veruit populaire dansstuk van Pina Bausch, op muziek van Henry Purcell (uit The Fairy Queen en Dido & Aeneas), een brok dansgeschiedenis van 50 minuten waarmee de Duitse choreografe wereldfaam verwierf en waarin ze elementen uit eerdere choreografieën (de Gluck-opera’s) combineert met elementen uit het Nieuwe Bewegingstheater dat begon met de Brecht/Weill-stukken.

Café Müller is een dansstuk voor zes dansers in een duister en grim lokaal, gevuld met tafeltjes en stoelen zoals in een drankgelegenheid. In de achtergrond is een draaideur zichtbaar; twee danseressen in een lang wit kleed bewegen langzaam door het decor, van wie eentje – Pina Bausch – bijna de hele voorstelling lang op de achtergrond beweegt, soms gelijktijdig met haar collega als een verre schaduw, andere keren autonoom als een commentaar op de emoties die op de voorgrond uitgedrukt worden. Het meubilair hindert de dansers in hun beweging en dus is er een mannelijke danser, misschien een kelner, die er voortdurend voor zorgt dat tafeltjes en stoelen aan de kant geschoven worden of desnoods gegooid, want de danschoreografieën volgen elkaar snel op zonder dat de dansers zich schijnbaar bewust zijn van de obstakels. Het zorgt voor spanning, want zal de kelner-danser erin slagen om de weg op tijd vrij te maken voor z’n collega’s?

In Café Müller staan de stoelen en tafels, net zoals in Eugène Ionesco’s The Chairs, symbool voor de leegte, voor de onmogelijkheid van individuen om elkaar te bereiken. Ze bemoeilijken het dansen en dus de bewegingsvrijheid, maar gelukkig is er die ene kerel die ruimte schept waardoor de dansers zich niet bezeren. Café Müller lijkt op een plek waar iedereen zich in een droomtoestand voortbeweegt behalve die ene man die de bewegingen rondom nauwgezet volgt en ze zelfs voorziet en als en onzichtbare hand problemen voorkomt. De beide danseressen bewegen als slaapwandelaars door het decor, teruggetrokken in zichzelf en zich nauwelijks bewust van de buitenwereld. Hun handen glijden over hun lichaam, traag en vervolgens snel, ze strompelen, ze lopen en botsen tegen de muur aan, vallen vermoeid op de grond en vouwen ineen alsof ze bescherming en steun zoeken bij het metselwerk. Op de tonen van Oh Let me Weep uit Purcells The Fairy Queen zoekt de danseres op de voorgrond de warme omhelzing van een mannelijke danser op. Ze raken elkaar aan, liefkozen en strelen, maar hun omarming is van korte duur, want Café Müller gaat over de onmogelijkheid om te communiceren, over een verloren liefde, over manke intimiteit en het gebrek aan veiligheid. Een buitenstaander met een rode pruik en hoge hakken komt via de draaideur tussen de dansers terecht en probeert contact met ze te leggen, maar die zijn te veel met zichzelf en elkaar bezig om de nerveuze nieuwkomer op te merken. Haar pogingen zijn gedoemd om te falen, want in Café Müller, waar eenzaamheid en dwangneurose regeren, is geen plaats voor alledaagsheid uit de normale wereld.

Café Müller is een dansvoorstelling die drijft op emotie en een perfecte fysieke controle, maar ook op spanning, waarmee Pina Bausch een totaal nieuw element aan haar composities toevoegt dat o.a. ook terug te vinden is in Rosas Danst Rosas en Fase van de Vlaamse choreografe Anne Teresa De Keersmaeker, in wier werk de spanning het gevolg is van het moordende tempo van de dansers, gecombineerd met de synchrone repetitie. De sfeer van de werken van beide choreografen is totaal verschillend, maar het resultaat is vergelijkbaar: emotie als gevolg van menselijk handelen.