Regie: Sarah Gavron
Met: Norman Taylor, Carey Mulligan, Amanda Lawrence, Adam Michael Dodd, Ben Whishaw, Sarah Finigan, Romola Garai, Adam Nagaitis, Helena Bonham Carter, Meryl Streep, Finbar Lynch, Geoff Bell
In Londen trekt een groepje vrouwen de straat op om te protesteren. Hun enigmatische leidster Mrs. Emmeline Pankhurst (Meryl Streep) heeft opgeroepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid en tot elke actie die het doel dichterbij brengt: etalageruiten worden ingegooid, openbare brievenbussen tot ontploffing gebracht en apothekersvrouw Edith Ellyn (Helena Bonham Carter) ronselt jonge vrouwen via de zaak van haar echtgenoot, ook al is ze al een paar keer opgepakt wegens illegale praktijken, heeft ze vier keer een tijdje in de gevangenis gezeten en wordt ze door een spion van de minister van Binnenlandse Zaken in het oog gehouden. We leren haar kennen als ze de 24-jarige Maud (Carey Mulligan), getrouwd, moeder van een zoontje van vijf en sinds haar zevende werkzaam in een wasserij in Bethnal Green (ten noordoosten van Londen) voor de zaak van de zgn. Suffragettes probeert te winnen. Maud is in de wasserij opgeklommen tot afdelingsverantwoordelijke, maar daar heeft ze een zware prijs voor betaald, want wie hogerop wil passeert langs de losse handjes van opzichter en zaakvoerder Norman Taylor…
Al tijdens een eerste publieke bijeenkomst van de Suffragettes ter gelegenheid van een (korte) toespraak van Emmeline Pankhurst – de enige keer dat je Meryl Streep in de film ziet overigens – worden Maud, haar collega’s uit de wasserij én Edith Ellyn opgepakt en tot een week gevangenis veroordeeld wegens het verstoren van de openbare orde. Mauds echtgenoot Sonny Watts is alles behalve gelukkig, want hij wordt op z’n werk (ook in de wasserij) met de nek aangekeken. Z’n vrouw behoort immers tot een clubje radicalen dat de maatschappelijke orde op z’n kop probeert te zetten. Maud belooft beterschap, maar door omstandigheden ziet ze zich gedwongen om te getuigen voor een onderzoekscommissie over de slechte werkomstandigheden voor vrouwen. De uitslag is evenwel negatief, want in het Lager Huis (uiteraard allemaal mannen) wordt een motie in verband met vrouwenstemrecht weggestemd. De suffragettes besluiten om een versnelling hoger te schakelen en Maud wordt een tijdje later in verband gebracht met de brandstichting in het huis van een minister. Ze wordt opnieuw opgesloten, besluit om in hongerstaking te gaan en wordt na vijf dagen onder dwang gevoed. Als ze een tijdje later thuiskomt, wordt ze door Sonny zonder pardon op straat gezet. De dag nadien volgt haar ontslag in de wasserij…
Suffragette is een zgn. biopic, gebaseerd op waargebeurde feiten uit het begin van de vorige eeuw. Het scenario is van de hand van schrijfster Abi Morgan, die eerder ook al de draaiboeken van Shame (2011) en The Iron Lady (2011) leverde, wat betekent dat je je als kijker aan stevige verhaallijnen en een vlotte vertelstijl mag verwachten. Dat is geknipt materiaal voor regisseur Sarah Gavron die veel te lang aan de zijlijn is gebleven sinds haar indrukwekkende bioscoopdebuut Brick Lane uit2007, maar die nu opnieuw de kans krijgt om zich te bewijzen. Dat ze voor dit project kon rekenen op de medewerking van Meryl Streep is uiteraard een opsteker, want het garandeert de film een ruime internationale belangstelling. Het is haar gegund, want Gavron slaagt er ook nu in om van een ingewikkeld politiek en sociaal kluwen een toegankelijke en onderhoudende film te maken en personages op te voeren die emotioneren en beklijven.
Eigenlijk zou iedereen van 16+ - vrouwen én mannen – deze film moeten zien, al was het maar om te beseffen dat de maatschappij die we nu kennen er niet zonder slag of stoot is gekomen en dat ongelijkheid tussen de geslachten ook bij ons tot ver in de 20ste eeuw de gewoonste zaak van de wereld was. Vrouwen kregen bij ons kiesrecht in 1948. In Nederland was dat 30 jaar eerder al het geval (1917)! In Engeland kregen vrouwen boven de dertig stemrecht in 1918, in 1925 werd het algemeen stemrecht vanaf 21 jaar voor mannen en vrouwen ingevoerd.
In Suffragette krijgen we uiteraard de strijd van de Engelse suffragettes te zien, maar dat is niet onbelangrijk, want zoals dat vaak het geval is, moest er een dodelijk slachtoffer vallen - met een indrukwekkende begrafenisplechtigheid die wereldwijd weerklank kreeg – vooraleer de geesten evolueerden. Het zal u niet verbazen dat bij ons de geesten in hetzelfde tempo evolueerden als in Frankrijk (1944), want vóór het Vlaamse Wirtschaftwunder van de jaren zestig was België een land met een overwegend romaanse cultuur (de neuzen stonden eerder in de richting van Parijs dan in die van Londen of Amsterdam). In Luxemburg kregen vrouwen stemrecht in 1917, in Duitsland in 1918, in Denemarken in 1915, in Ierland in 1922, in Zweden in 1921, In Noorwegen in 1913, in Finland in 1906 (!) en zelfs in de Baltische Staten (1917-1918), Rusland (1917) en Hongarije (1918) hield men de vinger beter aan de pols.
De hoofdrol in Suffragette is gereserveerd voor de jonge Britse actrice Carry Mulligan. Ze debuteerde in 2005 in Pride And Prejudice, was nadien te zien in o.a. An Education (2009), The Great Gatsby (2013), Inside Llewyn Davis (2013) en vorig jaar naast Matthias Schoenaerts in Far From the Madding Crowd (2015). Muligan is een zgn. karakteractrice, wat betekent dat ze niet uitpakt met breedvoerige en weidse gebaren, maar eerder haar toevlucht neemt tot faciale expressies en haast onopvallende fysieke trekjes die regisseur Sarah Gavron in perfect gekozen close-ups registreert en laat contrasteren met de veel groter opgezette massascènes op straat en tijdens de paardenrennen op het einde van de film, waarmee ze een indrukwekkend production design aan een intimistische sfeer koppelt. Meryl Streep heeft een rolletje van niet meer dan 2 minuten. Zij moet de film vooral aan een internationaal publiek verkopen, maar met het highbrow Engels dat Sarah Gavron de Amerikaanse in de mond legt, levert Meryl Streep niettemin een opvallende bijdrage. Kleinere rollen zijn er voor Romola Garai (The Hour, 2011-2012; Atonement, 2007; Daniel Deronda, 2002) als de niet meer dan schijnbaar geëmancipeerde vrouw van de minister die de suffragettes bestrijdt, voor Helena Bonham Carter (die u herkent als Bellatrix Lestrange uit Harry Potter And The Deathly Hallows, 2009-2011) als de onverschrokken werfster van nieuwe leden voor de goede zaak, een vrouw die geen blad voor de mond neemt en die de rol van leidster op zich neemt op het moment dat Emmeline Parkhurst onderduikt om uit de handen van de politie te blijven.
Ben Whishaw, die 2006 de hoofdrol speelde in Perfume: The Story Of A Murderer, maar ook in The Hour, naast Romola Garai, kruipt in de huid van Mauds echtgenoot Sonny Watts. Je kan het hem als quasi analfabeet niet kwalijk nemen dat hij geen begrip op kan brengen voor de progressieve ideeën van zijn vrouw. Hij is niet bezig met vrouwenrechten en emancipatie. Hij accepteert de wereld zoals hij is. Hij heeft overigens weinig keuze, want iedereen in zijn omgeving denkt er zo over. Verandering is gevaarlijk want het maakt de bazen nerveus en de bazen zorgen voor werk en een inkomen. Ze tegen de haren instrijken brengt alleen maar ongeluk en tegenslag. De suffragettes vormen trouwens een zeer kleine minderheid, want de rest van het vrouwvolk in de wasserij, maar ook in de buurt, is ze vijandig gezind omdat ze de vertrouwde orde in gevaar brengen. Je kan het je nu nog nauwelijks voorstellen, maar de grootste vijanden van de vrouwenbeweging waren de vrouwen zelf… Ben Whishaw maakt van Sonny Watts een gezagsgetrouwe jongeman. Je ziet hem twijfelen, maar de uitkomst ligt vast, zelfs als dat betekent dat hij z’n relatie moet opofferen en z’n zoon voor adoptie beschikbaar stellen. Ook in een proletarische omgeving zijn de regels strak en onverbreekbaar.
Als gevolg van de situering in het begin van de vorige eeuw is Suffragette een kostuumdrama waarin alle aspecten van het leven in die tijd aan het daglicht treden: nauwelijks auto’s op straat, slecht verlichte en gammele interieurs bij de werkende klasse, onmenselijke werkomstandigheden in de wasserij, kijvende bazen, weinig sociaal voelende politici, maar ook prachtig uitgedoste dames en heren op de paardenrennen, duur ingerichte ministeriële kabinetten, hogehoeden en knevels…