Vincent Freeman (Ethan Hawke) wordt in de nabije toekomst geboren zonder genetische 'verbeteringen', op de natuurlijke manier dus, waardoor hij virtueel uitgesloten wordt van alle hogere opleidingen, waar enkel genetisch perfecte mensen voor in aanmerking komen. Nadat zijn ouders vernemen dat hij maar een levensverwachting van een jaar of dertig heeft door een aangeboren hartafwijking, laten ze hun tweede kind, Anton (Loren Dean), wél genetisch manipuleren. Wanneer Vincent, ondanks zijn imperfectie zijn broer in een zwemwedstrijd verslaat, begint hij van meer te dromen. Hij wil gaan studeren in het prestigieuze instituut Gattaca, wat hem in staat zou stellen om zijn droom waar te maken en de ruimte in te reizen. Bij de minste plas-test valt hij natuurlijk al door de mand; vandaar dat een makelaar in identiteiten hem een 'opstapje' bezorgt: Jerome Morrow (Jude Law) is een genetisch volmaakte atleet, die echter bij een auto-ongeval zijn rug heeft gebroken, en dit niet openbaar heeft gemaakt. De twee mannen beginnen aan een indrukwekkend bedrog, waarbij Vincent laat uitschijnen dat hij Jerome is, en bij alle DNA-tests specimen van de echte Jerome achterlaat; in ruil daarvoor onderhoudt hij hem financieel. Zelfs het feit dat de mannen niet echt volmaakt op elkaar lijken schijnt geen bezwaar, want alle identiteitscontroles geschieden toch via DNA. Het bedrog houdt stand, maar dan gebeurt er in Gattaca een moord, waar Vincent overigens niets mee te maken heeft. Maar er wordt een wimper van hem gevonden, en men gaat ervan uit dat de 'imperfecte' de moord heeft gepleegd om zijn ware identiteit te verbergen. Zelfs Vincents vriendin en collega Irene (Uma Thurman) heeft haar twijfels. Wanneer de moord eindelijk wordt ontrafeld, begint voor Vincent pas de pijnlijke confrontatie met zijn ware afkomst.

De wereld die in Gattaca wordt geschetst - de letters in het woord zijn niet toevallig de vier zuren, Adenine, Guanine, Cytosine en Thymine, die de bouwstenen zijn van een DNA-string - is alles behalve een paradijs op Aarde. Omdat iedereen van bij zijn geboorte zijn volledige levensloop kent, heeft niemand meer de aspiratie om zichzelf te overstijgen, en de film verhaalt wat er zou gebeuren als er toch zo een witte raaf tegen de stroom in zou willen roeien. De stand van zaken in de studie van het menselijk genoom laat vermoeden dat deze wereld bovendien niet zover af is als we soms denken, en de film neemt daarom, niet geheel onterecht, een zeer kritisch standpunt in. De kille, beklemmende sfeer wordt nog benadrukt door de prachtige fotografie, waarbij beelden op het netvlies nazinderen van allemaal genetisch perfecte mensen in een zelfde driedelig kostuum die aanschuiven om naar hun werk te gaan, of koele ongedecoreerde ruimten met allemaal identieke werkstations. Zowel Ethan Hawke als Jude Law (voor wie dit één van de eerste grote successen was) leggen de standaard voor het acteerwerk hoog, en in enkele leuke bijrollen herkennen we o.a. de Amerikaanse schrijver Gore Vidal en Airwolf-veteraan Ernest Borgnine. De grootste merite van de film blijft echter het ijzersterke scenario, vol dubbele bodems, met veel oog voor symmetrie en volledigheid opgebouwd, met een zeer weldoordachte en sterke, maar ook ontroerende climax. Komt dat zien!

BEELD EN GELUID
Columbia Tristar is zoals gewoonlijk weer een keurmerk voor technisch onberispelijke DVD's, zowel wat beeld als geluid betreft: anamorf, Dolby Digital, ... feitelijk het minimum dat elke zichzelf respecterende maatschappij als maatstaf zich zou moeten voorhouden. Het gaat hier om een oudere release van Columbia, wat alleen nog maar eens benadrukt dat deze technische standaard al van bij het begin door de maatschappij hoog werd gehouden. Voor een SF-film wordt er op een enkele lancering van een ruimteschip na wel weinig gebruik gemaakt van ruimtelijke effecten. Gattaca is onder de SF-films dan ook wel een beetje een buitenbeentje, en moet het niet echt hebben van peperdure effecten. Een goed verstaanbare dialoog en sfeervolle muziek die deze eerste niet verdringt zijn ook al belangrijk. De film wordt bovendien in zijn originele aspect ratio en anamorf gepresenteerd, zoals het altijd zou moeten. Excellent!

EXTRA'S
Zeker voor een oudere release van Columbia bevat deze toch nog relatief veel extra's, misschien niet vergelijkbaar met pakweg een Hannibal of The Patriot, maar toch zeer interessant, doch spijtig genoeg niet ondertiteld - ook niet exclusief in het Nederlands, zoals bij Columbia al eens het geval pleegt te zijn. Naast de obligate trailer staat er ook een making of-featurette op, wat feitelijk een verlengde trailer is, aangedikt tot zeven minuten met interviews met de cast. Van diezelfde cast vinden we ook een korte filmografie terug, er is ook een eerder beperkte fotogallerij en enkele poster-ontwerpen. De disc bevat echter ook een mooie selectie verwijderde scènes, waarvan vooral het alternatieve einde een diepe indruk heeft nagelaten en volgens ons feitelijk niet uit de film geknipt had mogen worden.

CONCLUSIE

Gattaca is een visionaire film met verrassend veel diepgang geworden, waar misschien in het kader van de toekomstige ontwikkelingen inzake menselijke genetica later nog veel inkt over zal vloeien.