FILM
Na het grote succes van The Hound Of The Baskervilles konden nieuwe avonturen van Sherlock Holmes en dokter Watson niet uitblijven. Hoewel er tientallen verhalen bestonden van het fameuze duo, koos 20th Century Fox er echter voor om de tweede prent in de Holmes-reeks te baseren op een toneelstuk, The Adventures Of Sherlock Holmes. Een plausibele reden hiervoor is wellicht de keuze van antagonist in het stuk. Met professor Moriarty, de gezworen aartsvijand van de speurder, was immers een waardige tegenstander gevonden, die, in tegenstelling tot in de meeste van Conan Doyle's kortverhalen, diverse malen face-to-face met de vermaarde detective komt te staan. De opnames van de film gebeurden niet lang na de release van The Hound Of The Baskervilles, zodat nog datzelfde jaar The Adventures Of Sherlock Holmes in plaatselijke Amerikaanse bioscopen draaide.

De prent opent met de vrijspraak van Moriarty in een moordzaak omdat Sherlock Holmes net te laat bezwarend bewijsmateriaal aanreikt. De professor belooft de speurder meteen niet op zijn lauweren te rusten en schept er genoegen in diens knappe brein tot aan zijn limiet te testen. Moriarty ontwikkelt een vernuftig plan, waarbij hij de detective misleidt met een ingenieuze moordzaak terwijl hij zelf voorbereidingen treft om de grootse roof uit de Britse geschiedenis te plegen: de diefstal van de Kroonjuwelen uit de Tower of London. Tot op het laatste moment blijft het onduidelijk of Holmes de list van zijn vijand zal kunnen doorgronden en de ontvreemding van de Kroonjuwelen kan voorkomen. Het wordt een meeslepende confrontatie van twee meesterbreinen tegenover elkaar.



In sommige opzichten is The Adventures Of Sherlock Holmes een betere film dan The Hound Of The Baskervilles Het scenario is bijvoorbeeld veel rechtlijniger en laat dramatische ontwikkelingen beter tot zijn recht komen. De prent profiteert eveneens oneindig van het feit dat Holmes ditmaal gedurende de ganse lengte van de film aanwezig is en dat hij een antagonist treft wiens intellectuele vermogens aan de zijne grenzen, maar die de andere kant van de wet heeft gekozen. Dit levert enkele memorabele scènes op, waarin Holmes en Moriarty elkaar met hoogstaand verbaal gespar van de wijs proberen te brengen. "You’ve got a magnificent brain", vertelt de speurder zijn nemesis. "I'd like to present it pickled in alcohol to the London Medical Society." Het antwoord van de professor liegt er niet om: "It would make an impressive exhibit." Dit soort sprankelende dialogen doorkruist de film en vervangt adequaat de bloedstollende psychologische spanning van The Hound Of The Baskervilles door een luchtiger kat-en-muis spelletje, in een sfeer die doet denken aan films als The Thomas Crown Affair of Ocean's Eleven.

Toch mist The Adventures Of Sherlock Holmes de overweldigende kracht van zijn zijn voorganger. Het is een publieksvriendelijkere prent, maar eentje die je ook sneller vergeet. Een soufflé die elk moment kan instorten onder zijn luchtigheid. Het plezier in het ontrafelen van het mysterie is cruciaal voor de protagonisten, waardoor het realiteitsgehalte niet altijd even hoog op de agenda staat. Ook het tempo mist bij momenten wat vaart. Zo wordt overdreven veel aandacht besteed aan een zang-en dansnummer van Sherlock Holmes in vermomming, en is de climax, de finale confrontatie tussen de speurder en de professor, vrij tam, cliché en beantwoordt ze zeker niet aan de eerder gestelde verwachtingen. De rechtlijnigheid van het verhaal, eigenlijk een troef, bezit bovendien enkele mindere kantjes. Zo is de plot allesbehalve onvoorspelbaar en heeft de prent geregeld moeite haar toneelorigine te ontgroeien.

Hound-cineast Sidney Lanfield wordt in The Adventures Of Sherlock Holmes vervangen door Alfred Werker, die een soepelere en frivolere regiestijl hanteert. Hij heeft weliswaar af en toe problemen om een sfeervolle scène neer te zetten, maar compenseert dat door het gebruik van knappe camerabewegingen en uitgekiende filmframes, die blijk geven van een groot visueel talent. De lichtere toon van de film wordt trouwens ook veruiterlijkt in de fotografie. In Victoriaans Londen durft de zon al eens schijnen en gebeuren misdaden bij vol daglicht. Naarmate de prent vordert, verduistert de look echter, totdat zelfs de typische grauwe mist door de straten van de Britse hoofdstad glijdt. De sets en het production design zijn opnieuw eersteklas in deze laatste Holmes-film waarin Rathbone door Victoriaans Engeland mag rondlopen. En hoewel het nog steeds te vroeg is om over een echte muzikale score te spreken, wordt de muziek occasioneel treffend gebruikt om spanning op te bouwen.



Basil Rathbone en Nigel Bruce, als respectievelijk de speurder en de dokter, voelen zich weerom prima in hun sas. Rathbone weet als geen ander het plezier voor de jacht op Moriarty te vertolken, en combineert charisma en energie met intellect en vastberadenheid. Bruce speelt dezelfde rol die hij gedurende zijn ganse Hollywoodcarrière zou spelen: die van een goedbedoelende, vriendelijke, eerlijke man. Veel diepgang heeft zijn Watson niet, maar hij wekt wel veel goodwill los bij het publiek en biedt een houvast in de scènes dat Holmes naar de achtergrond verdwijnt. Als de venijnige professor Moriarty maakt George Zucco een overweldigende indruk. Hij laat je zonder problemen geloven waarom een man van klasse en stand als hijzelf zich in de duistere buik van de onderwereld wil begeven. De interacties tussen Zucco en Rathbone behoren tot de beste scènes in de geschiedenis van de Sherlock Holmes films. Sequenties waarin niemand van het centrale trio opduikt, en het zijn er gelukkig weinig, brengen echter de beperkingen van de supporting cast tot uiting. Ida Lupino intrigeert weliswaar in de enige voorname vrouwenrol in de prent, maar voornamelijk Alan Marshal, als haar verloofde bezit zero charisma en niet veel meer acteertalent. De absurde toevoeging van een jongetje, Billy, aan de huisstaf in Baker Street levert bovendien meer ergernis op dan goede scènes.

The Adventures Of Sherlock Holmes is een film die enerzijds perfect de essentie van de fameuze speurder weergeeft, maar anderzijds te veel concessies doet om door te breken naar een ruimer publiek. Je moet echter al verdomd slecht gezind zijn om niet met een goed gevoel deze prent uit te kijken, want er is veel te genieten in de film, die gemaakt werd door vakmensen in alle departementen. Als ik dan toch het pijnpunt van The Adventures Of Sherlock Holmes moet benoemen, is het wellicht de koelheid die de prent qua emoties uitstraalt. De confrontatie tussen Holmes en Moriarty mag dan al intrigerend zijn, het is eveneens een conflict tussen twee mensen die zich boven emotie verheven hebben en de rede als enige meester dienen. De toevoeging van een romantische subplot tussen Ida Lupino en Alan Marshal kan bijgevolg niet verhinderen dat je als kijker een te grote emotionele afstand ervaart tussen beeldscherm en zetel. Voor de grote detective zelf zou dan wellicht een pluspunt zijn geweest. Voor de kijker is het echter een gemiste kans.



BEELD EN GELUID
In tegenstelling tot de contemporaine films in de Sherlock Holmes reeks heeft The Adventures Of Sherlock Holmes geen grondige restauratie ondergaan. Toch mogen de resultaten er best zijn. Hoewel de productie uit hetzelfde jaar dateert als The Hound Of The Baskervilles, ligt de beeldkwaliteit een stuk hoger. Filmgrain is nog steeds aanwezig, maar vormt geen bron van ergernis. Zwartniveaus en contrast zijn zelfs een aangename verrassing, hoewel de nachtelijke sequenties iets te grijs uitvallen. Vuiltjes en beschadigingen zijn niet volledig weggewerkt, wat vooral opvalt tijdens de spoelwissels, aangeduid met een zwart brandmerk van een sigaret. Toch mag je van een erg goede beeldtransfer spreken. Hetzelfde geldt voor het audiospoor. De hoeveelheid kraakjes en ruis zijn drastisch verminderd in vergelijking met Hound, hoewel ze occasioneel nog wel eens luid hun stem durven laten weerklinken. De dialogen zijn echter steeds goed verstaanbaar en de muziek werd helder tussen de gesprekken in gemixt. Voor een film die de pensioensgerechtigde leeftijd heeft bereikt, is dit bijgevolg een prima geluidsspoor.

EXTRA'S
De belangrijkste extra op deze dvd is een Audiocommentaar door Richard Valley, de redacteur van hét Sherlock Holmes magazine bij uitstek: Scarlet Street. In zijn babbelspoor haalt de man een massa weetjes aan over de productie, de acteurs en de wereldvermaarde fictieve detective zelf, wat voor een aangename én informatieve luistersessie zorgt. Daarnaast herbergt de disc nog eens diverse pagina’s Production Notes, ook door Valley geschreven, over The Adventures of Sherlock Holmes en een kleine, maar niettemin welgekomen Fotogallerij. Afrondend staat er ook een featurette op de schijf: Restoring Sherlock Holmes (5 min.), een veel te korte en vrijblijvende kijk op het restauratieproces van alle veertien films uit de reeks door de filmsectie van de Californische UCLA-universiteit.



CONCLUSIE
The Adventures Of Sherlock Holmes is op zijn best als Sherlock Holmes en zijn aartsvijand professor Moriarty lijnrecht tegenover elkaar staan. Maar voor het overige wordt de plot te voorspelbaar afgehaspeld en is de film te luchtig om lang in je hoofd te blijven rondspoken. Niettemin blijft de prent superieur entertainment uit de gouden jaren van Hollywood. Beeld en geluid werden niet gerestaureerd, maar leveren toch een prima transfer op, terwijl de extra’s informatief zijn, maar iets te weinig in aantal.

SHERLOCK HOLMES: THE DEFINITIVE COLLECTION
The Adventures Of Sherlock Holmes maakt deel uit van een collectie films die alle veertien gerestaureerde Sherlock Holmes prenten met Basil Rathbone en Nigel Bruce, uit de periode 1939-1946, bundelt in een digipack van zeven discs. Iedere dvd bevat twee films. Zo staat bijvoorbeeld The Adventures Of Sherlock Holmes op één dubbelgelaagd schijfje met The Secret Weapon. Voor iedereen die Holmes in het hart draagt, is dit een essentiële aankoop, met een niet te kloppen prijs-kwaliteitsverhouding.