FILM
Nobody Knows van de Japanse regisseur Kore-eda moest het in Cannes in 2004 afleggen tegen Farhenheit 9/11 van geldschepper Michael Moore, waarmee het politieke statement het won van grootse artisticiteit. Dat kost deze prachtige en ongewone film een pak publiciteit, een pak toeschouwers en heel veel exposure en dat is bijzonder jammer, want Nobody Knows is niet alleen Kore-eda's beste film tot nog toe, de productie bevat ook alle elementen om een groot publiek te boeien zonder dat daarvoor de broek tot op de knieën moet zakken.

Een moeder huurt met haar 12-jarige zoon een appartement met drie kamers in Tokio, kort bij een rivierarm. Ze vertelt de verhuurder dat haar zoon in de vijfde klas zit, Engels gaat studeren en een stille, brave jongen is waarvan niemand last zal hebben. Achteraf blijken er tussen de verhuisspullen nog twee meisjes en een jongetje te zitten. Die zullen zich moeten schuilhouden, want niemand wil nog verhuren aan een gezin met vier kinderen uit angst voor overlast. Moeder Keiko (You) werkt in een supermarkt en wordt voor de zoveelste keer verliefd. Op een ochtend laat ze geld achter en een briefje: ze moet een maand weg voor haar werk. Aan de 12-jarige Akira (Yuya Yagira) wordt de zorg over zijn broertje en twee zusjes opgedragen. Vier weken later verschijnt Keiko met cadeautjes alsof er niets aan de hand is. Toch zijn Arika en zus Kyoko (Ayu Kitaura) op hun hoede. Op Akira's vraag waarom ze geen van allen naar school mogen, antwoordt z'n moeder dat ie niet egoïstisch mag zijn, dat zij ook recht heeft op geluk.

Met gepakte koffers gaat Keiko er op een ochtend in de herfst opnieuw vandoor, belovend dat ze tegen Kerstmis terugkomt. Als het geld opraakt ziet Akira zich verplicht de vader van de kleine Yuki (momoko Shimizu) aan te spreken, maar veel geld kan hij niet losweken. Tegen Kerstmis is mama niet terug en de situatie wordt dramatisch: het eten raakt op, water en elektriciteit zijn afgesloten, de kleren worden niet meer gewassen, de flat stinkt als een vuilnisbak. Het weinige geld dat nog binnenkomt kan de situatie niet meer keren. Een tragedie is niet meer ver af.

Regissee Kore-eda bewaarde een artikel over een kinderverlating in Tokio uit een krant van 1988. Pas in 2003 kon hij het project ter hand nemen. Zijn Nobody Knows is geïnspireerd door de feiten van toen. Zijn film is meer dan een verhaal over kinderverwaarlozing, het is vooral ook een coming-of-age film van een jongen van 12, die net zoals ieder ander kind naar school zou moeten kunnen, buitenspelen en voor het slapen gaan huiswerk maken, maar zijn zorg voor nog drie jongere kinderen dwingen hem in de rol van volwassene: boodschappen doen, de rekeningen betalen, het geld beheren, en dat terwijl zijn leeftijdgenootjes gaan fietsen, op hun computer spelen of kattenkwaad uithalen. Debutant Yuya Yagira speelt de rol van Akira met grote overtuiging. Hij kreeg er in Cannes de Prijs voor de Beste Acteur voor. Ook daar was men onder de indruk van zijn minimale mimiek, het Mona Lisa-achtige lachje dat soms voorzichtig om zijn mondhoeken speelt, ondoorgrondelijk en mysterieus en de manier waarop hij de vader- en moederrol op zich neemt, met warmte en veel vriendschap t.o.v. van zijn broertje en zusjes, zijn innerlijke strijd om kind te zijn zoals de anderen en zijn besef van verantwoordelijkheid. Een moeilijke en fenomenale rol door een fantastisch jonge acteur, zonder gekunsteldheid of theatraliteit, in een sober naturalisme, onderstreept met een minimum aan kleuren en spaarzame muziek.

Ayu Kitaura (Kyoko), Hiei Kimaru (Shigeru) en Momoko Shimizu (Yuki) zijn al even verbazingwekkend als de hoofdpersoon Akira. Zij zien de camera niet (meer) en hun dialogen zijn duidelijk het resultaat van improvisatie eerder dan van uit het hoofdgeleerde teksten. Samen met een indringende en een hyperbeweeglijke camera geeft het een semi-documentair effect, een film met een timbre tussen realiteit en fictie, levensecht en beklijvend. Naargelang de sociale situatie verslechtert, het huis vervuilt, de kleren scheuren en verkleuren en de porties voedsel afnemen, is er nog maar weinig dialoog nodig om de toeschouwer op de hoogte te houden van de barre omstandigheden: een blik, vuile vingers op de deur, een uitpuilende afwasbak en verfrommelde papiertjes in het portaaltje vertellen ons meer dan woorden en zinnen kunnen openbaren. Gelukkig zijn er de grapjes en de tragikomische situaties die voorkomen dat de film afglijdt naar ellende en uitzichtloosheid. kinderen blijven lachen en spelen, zegt de regisseur, zelfs in de moeilijkste omstandigheden, dus ook in Nobody Knows, onwetend en onverstoord blijven ze tekeningen van mama maken en spelletjes doen, de mooie kanten van het leven in het zonnetje zetten, in een situatie die ze is opgedrongen en waarvan ze beste proberen te maken.

Nobody Knows, de titel, slaat op de buitenwereld, de buren, hun desinteresse, hun ongeïnteresseerdheid in het lot van mensen in de omgeving. En de kinderen, niet geschoold en niet vertrouwd met het leven op straat, zijn niet in staat om hulp te vragen, bang voor de reacties, bang om uit elkaar gehaald te worden, zoals nog ooit eens is gebeurd. Want hun band is aandoenlijk, de manier waarop ze niet alleen met elkaar omgaan, maar ook om elkaar geven, de innigheid van hun verwantschap, de diepte van hun wederzijdse vriendschap en liefde. De wereld door de ogen van kinderen, ondanks alles, en hun optimisme en kinderlijke vreugde straalt de hele film door op de film af, ondanks de tragiek. Als kijker blijf je hopen op een happy end, want Akira, Kyoko, Shigeru, Yuki en ook Saki, het eenzame schoolmeisje dat ze in vertrouwen nemen, hebben na ruim 140 minuten een plaats gekregen in ons hart. We houden van ze, de deugnieten.

BEELD EN GELUID
De film heeft een breed kleurenpalet meegekregen van heel donker in de nachtelijke scènes met tegenlicht van vitrines en autolichten tot sombere scènes overdag, tijdens de regenbuien, in de winkel. Thuis heeft geel de overhand en zachte pastelkleuren als om de beschermende omgeving af te bakenen van de vijandige wereld buiten. De pellicule is netjes, met veel detail, maar tegelijk met veel gewilde wazigheid als de camera overschakelt van achter- naar voorgrond. Het geluid komt van alle kanten tegelijk. Home cinema-bezitters kunnen hun hartje ophalen aan de duizend en één geluiden die Kore-eda in zijn geluidstrack stopt, van dreunende trams, oorverdovende vliegtuigen, fragiele krekels en de stemmen van de kinderen vanuit alle hoeken van de kamer.

EXTRA'S
Deze dvd bevat een Interview met de regisseur van ruim een half uur, waarin hij vertelt over zijn vorige drie film en uitlegt hoe hij de kinderen heeft gevonden, geselecteerd en hoe hij met hun aan de slag is gegaan om tot een zeer realistisch resultaat te komen. Kore-eda heeft het ook over zijn voorliefde voor onderwerpen over leven en dood en wijst in dat verband op de ruim 30.000 zelfdodingen per jaar in Japan en de internetzelfmoordclubs. Op de dvd staan nog twee Andere Trailers.

CONCLUSIE
Nobody Knows is een lange film, een rustig voortkabbelende film, die beslist een stuk korter kan zonder verlies aan drama. Maar Kore-eda vindt het belangrijk om ons de kinderen te laten zien tijdens het evolutieproces doorheen vier jaargetijden, met specifieke details en in specifieke omstandigheden, en dat vraagt tijd. Wie de hele rit uitzit krijgt waar voor zijn geld. Nobody Knows is geen karakterstudie, maar een sociaal en maatschappelijk drama, een coming-of-age film met een aantal perfect gecaste jonger acteurs in evenveel pakkende rollen.