VROUW TUSSEN HOND EN WOLF, EEN
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2012-11-15
FILM
Tien jaar geleden stief regisseur André Delvaux. Hij liet een eerder klein, maar indrukwekkend oeuvre na met titels als De Man Die Zijn Haar Kort Liet Knippen (1965), Un Soir, Un Train (1968), Rendez-vous À Bray (1971), To Woody Allen, from Europe with Love (1980) en Babel Opera (1985). Z’n in commercieel opzicht meest succesvolle productie is wellicht z’n vijfde bioscoopfilm Een Vrouw tussen Hond en Wolf (1979) waarin Delvaux bijna tegen z’n gewoonte in kiest voor een realistisch scenario met de Tweede Wereldoorlogoorlog en de nasleep ervan als dramatisch decor. De film is controversieel en stuit beslist hier en daar iemand tegen de borst, want de regisseur neemt een standpunt in dat niet iedereen zal delen. Bovendien is z’n stijl zoals steeds lichtjes pedant en dodderig en voor sommige toeschouwers misschien net iets te belerend. Anderzijds levert Delvaux met Een Vrouw tussen Hond en Wolf een belangrijke bijdrage tot het ontrafelen van de donkere paden van het Vlaams nationalisme halfweg de 20ste eeuw. Het scenario schreef hij in samenwerking met dichter en schrijver Ivo Michiels die zelf ooit het Vlaams-nationalistisch gedachtegoed welgezind was, maar die later in een andere richting evolueerde.
De film begint in Antwerpen in 1939. Lieve trouwt er met de Vlaamse nationalist Adriaan die na het uitbreken van de oorlog als collaborateur naar het oostfront trekt. Tijdens z’n afwezigheid begint zij een passionele relatie met verzetsstrijder François, maar als Adriaan na de Duitse nederlaag naar huis terugkeert, kiest ze voor de man met wie ze zoveel jaren eerder in het huwelijk trad. Lieve begint een zaak in dure stijlmeubelen, Adriaan besluit om te gaan schrijven. Maar het gaat niet goed met hem, want hij worstelt met z’n oorlogsverleden en via z’n teksten probeert hij een excuus te vinden voor zijn toenmalig besluit om vrijwillig in de collaboratie te gaan. Lieve verliest gaandeweg het contact met de vader van haar zoontje en beseft dat haar huwelijk achter de rug is. Maar ook met François heeft ze nog nauwelijks een zinvol contact. Een Vrouw tussen Hond en Wolf.
Een nieuwe film van André Delvaux was dertig jaar geleden goed voor heel veel aandacht in de media en opgewondenheid onder de liefhebbers van zijn oeuvre. Dat in Een Vrouw Tussen Hond En Wolf het Vlaams nationalisme tijdens de oorlogsperiode werd aangekaart gaf de release van de film een extra boost waardoor de productie een bescheiden succes werd en op het Film Festival van Cannes een nominatie voor de Palme d’Or in de wacht wist te slepen. Maar die mocht Delvaux uiteindelijk niet ontvangst nemen want de hoofdprijs ging naar Apocalypse Now van Francis Ford Coppola en Die Blechtrommel van Volker Schlöndorff, twee films waarmee Een Vrouw tussen Hond en Wolf zich hoegenaamd niet kan meten, en ze vielen allebei in Hollywood terecht in de prijzen met resp. 2 Oscars voor Coppola en de Oscar voor beste buitenlandse film voor Schlöndorff.
Een Vrouw Tussen Hond En Wolf mag dan naar Belgische en/of Vlaamse normen een belangrijke productie geweest zijn in 1979, vandaag, meer dan dertig jaar later is de film zowat op alle vlakken passé: de cinematografie is ongeïnspireerd en vaak saai, de montage suggereert nauwelijks vaart of spanning en de dialogen zijn houterig en ouderwets. Dat laatste is verrassend, want niemand minder dan Ivo Michiels was destijds aangetrokken als coauteur, niet alleen om het scenario tot een goed einde te brengen, maar ook om ervoor te zorgen dat de dialogen geloofwaardig en natuurlijk zouden klinken. Maar die oefening is met een sisser afgelopen, want niet alleen klinken de nagesynchroniseerde zinnen van de Française Marie-Christine Barrault (Lieve) af en toe vreselijk ouderwets en totaal in strijd met de regels van de Nederlandse grammatica, zelfs Rutger Hauer verslikt zich af en toe in zinswendingen die ter plaatse lijken te zijn uitgevonden door Michiels en Delvaux, waarmee ze het overigens niet slechter doen dan de grote Hugo Claus die in De Leeuw Van Vlaanderen ook regelmatig ferm uit de (taalkundige) bocht ging.
Wij zijn nooit grote fans geweest van de Rutger Hauer uit de Amerikaanse helden- en bandietenfilmperiode, maar als Adriaan in Een Vrouw Tussen Hond En Wolf levert hij een interessante en beklijvende prestatie waardoor hij Marie-Christine Barrault en Roger Van Hool (François) helemaal in de koulissen speelt. Z’n Adriaan is een bevlogen idealist die zich niet van z’n doel af laat leiden. Hij heeft een roeping en die zal hij volgen. Vier jaar later blijft er van die idealen niets over. De Duitsers hebben de oorlog verloren en wie aan hun zijde heeft gevochten is een collaborateur. Adriaan probeert z’n gedrag goed te praten, maar de buitenwereld is van gedacht veranderd en wat eerder idealisme was, wordt nu verraad genoemd. Marie-Christine Barrault is vooral in de eerste helft van de film goed op dreef. Later, na de terugkeer van Adriaan, heeft ze het veel moeilijker om de gevoelens van Lieve voor de kijker zichtbaar en voelbaar te maken. Maar het heeft er beslist ook mee te maken dat Michiels en Delvaux veel meer de aandacht op Adriaans slechte geestelijke toestand vestigen, waardoor er voor het vrouwelijk hoofdpersonage nauwelijks interessante scènes overblijven. Verzetsstrijder François is nauwelijks interessant. Hij speelt een eerder bescheiden rol in de film, maar Roger Van Hool slaagt er ook niet in om de toeschouwer voor z’n personage te winnen. Daarvoor hapert de karakteruitdieping te veel en is François ook emotioneel te onderkoeld. Het wordt nooit duidelijk wat Lieve in hem ziet, tenzij dat eenzaamheid haar in François’ richting duwt.
De fotografie is klassiek en weinig verrassend en de korte vogelperspectiefopnamen van de tuin die als overgang tussen de verschillende onderdelen van de film ingelast zijn, ze ademen de sfeer van BRT-interludiumfilmpjes uit de jaren zestig. Het gros van de opnamen is in het appartement van Lieve en Adriaan gemaakt of in de kelder waar François een paar dagen woont. Het is een procedé dat we eerder zagen, o.a. in Het Dagboek Van Anne Frank (2008), een film die zich ook bijna helemaal op dezelfde locatie afspeelt. Het verschil met Een Vrouw tussen Hond en Wolf ligt in de dramatische spanning. Die is in Delvauxs film vooral aanwezig in de fragmenten waarin Adriaan (Rutger Hauer m.a.w.) te zien is, in het eerste en het laatste kwartier dus; wat u daartussenin te zien krijgt is veel minder sterk en gaat soms zelfs vervelen omdat er nauwelijks nog wat zinvols gebeurt.
En dan nog iets over de dialogen: Rutger Hauer en Marie-Christine Barrault spreken allebei Noord-Nederlands – Barrault is een Française, dus die is heel bewust in het Noord-Nederlands gedubd – François spreekt Verkavelingsvlaams, de postbode en de werkmannen op straat spreken Platantwerps. Het is een ratjetoe waar je niet goed van wordt en bovendien is het Noord-Nederlands van Lieve en Adriaan vaak onverstaanbaar (alsof de stemmen in de badkamer zijn opgenomen). Je kan Franse en Engelse ondertitels selecteren (wij hebben voor de Engelse gekozen), maar naar Nederlandse titels zoek je tevergeefs.
BEELD EN GELUID
De film is op initiatief van de Brusselse Cinematek onderhanden genomen en dat resultaat in een scherp en egaal beeld zonder digitale ongerechtigheden. Af en toe is er sprake van een minder scherpe sequentie, maar die speelt zich dan vaak op straat af. Details blijven bewaard en het zwartniveau is acceptabel. Het geluid is eveneens van goede kwaliteit en gelukkig is er niet gepoogd om deze opgeschoonde release van 5.1-geluid te voorzien, want dat heeft deze film niet echt nodig. De soundtrack voor Een Vrouw tussen Hond en Wolf is Etienne Verschuerens enige compositie voor een bioscoopfilm.
EXTRA’S
Geen
CONCLUSIE
Een Vrouw Tussen Hond En Wolf is een film die niet meer van deze tijd is. Dat geldt uiteraard voor heel veel films uit de late jaren 70, maar in deze film stapelen de negatieve elementen zich op: weinig dramatische spanning, te weinig geïnspireerd acteerwerk (op uitzondering van Rutger Hauer), te veel slechte dialogen en een ouderwetse vormgeving. De bonussectie is bovendien leeg.