FILM
In de jaren 50 waren de boeken van Jules Verne gedroomd filmmateriaal. Dit kwam enerzijds omdat het toen de hoogdagen waren van de sciencefictionfilms, maar ook omdat het oeuvre van de Fransman gevrijwaard was van copyrights. Producenten hadden hiermee majestueuze avonturenromans van een wereldbekende schrijver in handen zonder dat ze er ook maar één stuiver voor dienden te betalen. We hadden Journey To The Center Of The Earth met crooner Pat Boone, Around The World In Eighty Days (we hebben het niet over de verschrikkelijke remake uit 2004, wel over het origineel uit 1956) en natuurlijk de superhit 20,000 Leagues Under The Sea met Kirk Douglas en James Mason als kapitein Nemo. Het is een wonder dat het niet Disney, maar wel Columbia was dat voor een verfilming van Mysterious Island koos. Dit in 1867 verschenen kortverhaal was immers een sequel van zowel In Search Of The Castaways als 20.000 Leagues Under The Sea en hier kon Disney zowel de gebruikte decors uit de film van Richard Fleischer alsook het personage van Nemo mee heropvissen.

Het was de derde keer dat dit Verne-verhaal er in filmvorm kwam. In 1929 was er de stomme film van Maurice Tourneur, en in het begin van de jaren verscheen er een vijftiendelige televisiereeks. Bij Columbia hadden ze vrij vroeg in de gaten dat het Verne-verhaal veel te mager was om er een cinemapubliek aan te spreken (in feite was het niet veel meer dan een copy-paste van Robinson Crusoë) en daarom werd Ray Harryhausen erbij gesleurd om de film van wat monsters te voorzien. De fantastische creaties van Harryhausen kun je zo uit de film weglaten, maar het zijn wel zij die de film zijn charme en huidige cultstatus gaven. Ray Harryhausen wordt terecht als de grootmeester van de stop-motionfotografie beschouwd en die in 1949 zijn eerste creaties liet zien in de King Kong-ripoff Mighty Joe Young. Nadien volgden van hem o.a. The Beast From 20,000 Fathoms, The 7th Voyage Of Sinbad en Jason And The Argonauts. En ook deze film waarin we o.a. reuzenbijen, een akelige reuzenkrab en een verschrikkelijke lelijke reuzenvogel zien. 

Het verhaal stelt net als ieder Verne-verzinsel in feite niet meer voor dan de synopsis van een jeugdboek voor stoere jongens, maar bezit toch een onweerstaanbare charme. Het verhaal vangt aan tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog. Een groep gevangenen onder leiding van Cyrus Harding (Michael Craig) slaagt erin om met een ballon te ontsnappen die hen tijdens hun vlucht over de Stille Oceaan brengt. Tijdens een storm wordt de ballon opengescheurd en de mannen zijn genoodzaakt om te landen op een onbekend eiland met een vulkaan. Maar er is meer aan de hand: op het eiland leven reusachtige dieren die het resultaat zijn van experimenten die gemaakt werden door de doodgewaande kapitein Nemo (Herbert Lom). 

De meeste mensen bekijken deze film uiteraard voor de Harryhausen-creaties die de hoofdattractie van deze avonturenfilm vormen. Het is natuurlijk wel allemaal zeer ongeloofwaardig en je kijkt zo door de special effects heen, maar de film oogt en voelt heerlijk ouderwets aan. De vertolkingen zijn statig, en in het geval van Lom als Nemo zelfs een beetje sullig, maar het werkt geen seconde op de zenuwen. Ook al zijn de vrouwen (Joan Greenwood en Beth Rogan) die later als schipbreukelingen de mannen vervoegen niet meer dan mooi meubilair die wat mogen koken en naaien.

De iewat routineuze regie lag in de handen van Cy Endfield die zowat alles deed wat je als regisseur maar kan doen: Tarzan-films, een film over De Sade (en dan nog wel in het Duits!), het epos Zulu en vooral ook een paar film noir-classics zoals The Sound & The Fury. Mysterious Island is één van zijn eerste Britse films (ook al is die grotendeels opgenomen in Spanje) nadat hij in 1951 op de zwarte lijst van de communisten kwam te staan.

BEELD EN GELUID
Indicator is een Britse dochtermaatschappij van Sony die klassieke titels uit de Columbia-stal in gerestaureerde versie op blu-ray uitbrengt. Je kan die in normale versie of gelimiteerde versie (dat is dan met een boekje en omkeerbaar hoesje) kopen en ze zijn voorzien van Engelse ondertitels. Af en toe vind je wel wat filmgrain in deze transfer terug, maar geen haan die daarnaar kraait want de (vaak letterlijke) schilderachtige decors ogen verbluffend. De film kun je ofwel in de monoversie of in de aangepaste 5.1-geluidsband afspelen. Je kan ook de indrukwekkende soundtrack van Bernard Herrmann apart beluisteren en volgens heel wat kenners is dat één van zijn beste. 

EXTRA'S
Hoewel het bijna allemaal om interviews gaat, staat deze blu-ray volgepropt met extra materiaal. Allereerst kun je de film (kort) laten inleiden door Ray Harryhausen en die is toch wel de ster van deze film. Er staat op deze disk ook een interview met Ray Harryhausen waarin hij een heel klein beetje in zijn kaarten laat kijken hoe hij voor deze film zijn special effects vond. Tevens is er een korte babbel met Michael Craig die de rol van Kapitein Cyrus Harding vertolkt en er is ook eentje met camera-assistent Ray Andrew. Korte gesprekjes, maar leerrijk. De meest interessante inzichten worden verschaft door horrorkenner en filmcriticus Kim Newman. In Mysterious Magic praat special effects-maker over de invloed van Harryhausen. Islands of Mystery is een plezant promofilmpje in zwart-wit dat gedraaid werd in de cinema’s om het publiek warm te maken voor Mysterious Island. Een bonusfilmpje waarvan we het nut niet snappen is dan weer de 20 minuten durende super 8-versie van de film. Lang voor er sprake was van vhs of dvd, kochten mensen super 8-versies van films. Het ging steeds om kleine filmspoelen die vaak niet langer dan een kwartiertje duurden.

CONCLUSIE
Mysterious Island is een heerlijke ouderwetse avonturenfilm die dezelfde schwung heeft als een Jommekesverhaal en die nu (jammer genoeg) niet meer zou kunnen gemaakt worden. Topentertainment.