FILM
Stel u eens voor dat u pijnlijke herinneringen uit uw geheugen zou kunnen wissen. Het verlies van een dierbaar iemand, het pijnlijke einde van een relatie, kortom gebeurtenissen waar u liever niet aan terugdenkt. De idee lijkt een zekere charme te hebben, maar er is een keerzijde aan dat verhaal. Al die gebeurtenissen dragen bij tot wie we zijn vandaag de dag. Neem dat weg en wat schiet er nog over? Waar zouden we staan als we dat allemaal niet hadden meegemaakt? Heeft het zin om van dat alles weg te vluchten en niet meer om te kijken? Eternal Sunshine Of The Spotless Mind speelt met die idee van geheugenmodificatie.




De begingeneriek wordt voorafgegaan door een vrij lange sequentie die de kern van het verhaal bevat. We zien Jim Carrey in de rol van Joel Barish, een introverte eenzaat die de sleur van het dagelijkse leven en het gebrek aan arbeidsvreugde meer dan beu is. Door een impuls besluit hij valentijnsdag op het strand van Montauk door te brengen. Valentijn is volgens Joel een dag die door wenskaartfabrikanten werd ontworpen om de mensen een rot gevoel te geven. Tijdens zijn uitstap ontmoet hij, aanvankelijk tegen zijn zin, een frivool meisje met de naam Clementine Kruczynski (Kate Winslet). Zij hecht zich aan Joel en weet hem vrijwel moeiteloos te verleiden. De volgende winteravond brengen ze samen door liggend op het ijs, terwijl ze naar de sterren staren. Wanneer ze de volgende ochtend terugkeren naar het appartement van Clementine, vraagt ze of ze niet bij Joel mag blijven slapen. Terwijl ze haar tandenborstel haalt, wordt Joel lastig gevallen door een zenuwachtige vreemdeling die hem vraagt waar hij mee bezig is. Daarop volgen de openingscredits. We zien Joel in tranen verzonken achter het stuur van z’n wagen met op de achtergrond Becks coverversie van een welbekende love song. Clementine heeft Joel verlaten; sterker nog, ze heeft Joel uit haar geheugen laten halen met de hulp van Lacuna Inc., een bedrijf gespecialiseerd in het wissen van pijnlijke herinneringen. In al zijn wanhoop ziet Joel maar 1 uitweg en die is dat hij Clementine volledig uit zijn geheugen laat wissen. Het proces gaat van start, maar verloopt niet volgens het boekje...



Verschillende factoren dragen bij tot het welslagen van deze film. Zo is er eerst en vooral het schrijfwerk van Charlie Kaufman. Zijn screenplay voor Eternal Sunshine Of The Spotless Mind is net zo raar, prachtig en stimulerend als zijn vorige werk voor Being John Malkovich, Confessions Of A Dangerous Mind en Adaptation. Het verschil is misschien dat zijn laatste werk meer toegankelijk is voor een breder publiek door de momenten van warmte, menselijkheid en emotie. Kaufman werkte overigens al eerder samen met regisseur Michel Gondry aan de film Human Nature in 2001. En zo komen we bij een tweede succesfactor: de regie. Gondry raakte vooral bekend met het regisseren van videoclips, want hij maakte een aantal meesterwerkjes voor de uitgebreide nummers van Björk. Met zijn creatieve aanpak, slaagt hij erin het gefragmenteerde verhaal niet te laten ontsporen. Het is ongetwijfeld een moeilijk taak om zo’n complex, loslopend verhaal onderhoudend te maken, maar Gondry houdt de zaak in toom en creëert de perfecte beelden voor dit vreemde verhaal. Zijn gebruik van digitale manipulatie om het wissen van de herinneringen voor te stellen, is wonderbaarlijk. Ook de cinematografie van Ellen Kuras is wondermooi. Ze legt de nadruk op blauwe en oranje kleuren ten midden van de winterlandschappen wat ervoor zorgt dat we de indruk krijgen in iemands perceptie te zitten. De beelden die ze creëert hebben een intensiteit over zich.



Het acteerwerk van zowat alle betrokken partijen is uitstekend. Jim Carrey bewijst na The Truman Show en Man On The Moon eens te meer dat hij ook het serieuzere werk de baas kan en dat hij het niet enkel van zijn gekke bekken moet hebben. Zijn vertolking van Joel is een revelatie en het lijkt erop dat hij de manische persoonlijkheid, waarmee hij vaak geassocieerd wordt, van zich af heeft gezet en zich volledig op zijn dramatische rol gooit. Zelfs tijdens de komische momenten blijft hij rustig en laat hij het materiaal op de lachspieren inwerken. Dit is zonder twijfel zijn beste prestatie en een welgekomen afwisseling van zijn overacting bij films als Bruce Almighty. De cast is perfect gebalanceerd en ook Kate Winslet speelt een glansrol. Dat lijkt ze even moeiteloos als Jim Carrey te presteren en samen slagen ze erin de vonk te doen overslaan, iets wat op voorhand ondenkbaar lijkt. Het is opmerkelijk met hoeveel gemak Winslet zo’n complex en dynamisch karakter neerzet. En dan komen we bij Tom Wilkinson, ondergewaardeerd met zijn prestatie in de rol van dokter Mierzwiak. Hij wordt bijgestaan door de al even genietbare Mark Ruffalo en Elijah Wood als "getalenteerde" technici. Van Elijah Wood kan wel gezegd worden dat hij het moeilijk zal hebben om zijn Frodo-gehalte achter zich te laten. Kirsten Dunst rond de zaken af als Mary Svevo, administratief assistente van dokter Mierzwiak. Zij vormt een wat zwakkere schakel in de sterke cast, ondanks het feit dat haar personnage een sleutelfiguur vormt.

BEELD EN GELUID
De film staat op dvd geregistreerd in het originele 1.85:1 beeldformaat met een anamorfische beeldtransfer. Het beeld is kristalhelder, maar behoudt het opzettelijke filmgrain dat deel uitmaakt van de film om de look van een documentaire te bereiken. Ook de kleuren zien er uitstekend uit en dat is van groot belang gezien hun rol in deze film. Printbeschadigingen en compressie-artefacten zijn nagenoeg onvindbaar wat uiteraard bijdraagt tot de uitstekende kwaliteit van de transfer. Het geluid is beschikbaar in Engels en Frans Dolby Digital 5.1 en Engels DTS 5.1. Er is veel surround-informatie aanwezig en dat uit zich niet alleen links en rechts vooraan, maar ook links en rechts achteraan. Met momenten gaat het zelfs diagonaal door het geluidsveld, wat zorgt voor een heerlijke luisterervaring. De muzikale score speelt een belangrijke rol en draagt bij tot de sfeer van de film. Het DTS-spoor zorgt net voor ietsje meer helderheid en verslaat het Dolby Digital geluid op bass, met indrukwekkend gebruik van de subwoofer bij de scènes waar het geheugen gewist wordt. Op technisch vlak vormt deze uitgave een perfecte aanvulling op de kwaliteit van de film.

EXTRA'S
Het weelderige pakket aan extra’s voor Eternal Sunshine of the Spotless Mind is gespreid over 2 discs. Als je kijkt naar de verschillende uitvoeringen van de film in andere regio’s, zal je merken dat men bijvoorbeeld in regio 1 een onderscheid maakt tussen een 1-disc versie en een 2-disc collector’s edition. In de UK heeft men voorlopig alleen een 1-disc versie. De 2-disc uitvoering van A-Film, die we bespreken, stemt overeen met de collector’s edition in regio 1. Alle extra’s zijn trouwens netjes Nederlands ondertiteld.

Audiocommentaar
Het audiocommentaar van regisseur Michel Gondry en schrijver Charlie Kaufman staat geregistreerd in Dolby Digital 2.0. Ze komen wat moeizaam op gang, maar beide commentatoren bieden interessante informatie over de productie van de film alsook enkele anekdotes. Gezien het zware Franse accent van Gondry, zijn we maar al te dankbaar voor de Nederlandse ondertiteling.

A look inside Eternal Sunshine Of The Spotless Mind (11 min. 31)
Korte promotionele featurette achter de schermen die interviews bevat met de voornaamste cast- en crewleden.

A conversation with Jim Carrey and director Michel Gondry (15 min. 35)
Wat meer diepgaand interview met acteur Jim Carrey en regisseur Michel Gondry voorzien van een heleboel opnames achter de schermen.

Deleted Scenes (6 min. 59)
Vier verwijderde scènes die, ondanks het ruwe knipwerk , het bekijken waard zijn om een inzicht te krijgen in de creatieve richting die de regisseur koos.

Polyphonic Spree "Light & Day" Music Video (3 min. 1)
Leuke muziekclip die gebruik maakt van beelden uit de film waarbij de acteurs de tekst playbacken.

Lacuna Commercial (35 sec.)
Het reclamefilmpje voor Lacuna, het bedrijf dat geheugens wist, met Tom Wilkinson als verkoper.

Inside the Mind of Michel Gondry (19 min. 46)
Documentaire die aantoont hoe Michel Gondry de uitdaging aanging om het proces van het wissen van het geheugen te visualiseren. Het is fascinerend om te zien hoe zeer hij er op gebrand was zo weinig mogelijk gebruik te maken van een blauw scherm of cgi en hoe hij daar grotendeels in geslaagd is.

Anatomy of a Scene: Saratoga Avenue (17 min. 18)
Deze extra concentreert zich op één van de belangrijkste scènes uit de film, zoniet de belangrijkste. Jim Carrey, Michel Gondry en andere voorname crewleden analyseren de scène en geven aan hoe moeilijk het was om aandacht te vestigen op zaken die uit het geheugen van Joel verdwijnen en de ideeën van Gondry in beeld te brengen.

A conversation with Kate Winslet and director Michel Gondry (14 min. 23)
Een ontmoeting tussen actrice Kate Winslet en Michel Gondry waarbij ze hun ervaringen bij het maken van Eternal Sunshine of the Spotless Mind bespreken. Deze extra sluit aan bij de conversatie tussen Jim Carrey en Michel Gondry op disc 1. Winslet heeft het bijvoorbeeld over haar brandend verlangen om de rol van Clementine te vertolken en hoe ze daarvoor andere aanbiedingen heeft afgezegd. Michel Gondry weet ook nog wat interessants te vertellen, nl. dat er helemaal geen plaatsmarkeringen werden gebruikt. Zulke markeringen worden gewoonlijk gebruikt om aan te geven waar de acteurs moeten gaan staan. Gondry maakte daarentegen gebruik van microfoontjes waarmee hij met de director of photography en de cameraman communiceerde. Dat gaf de acteurs de gelegenheid spontaner over te komen

CONCLUSIE
Eternal Sunshine Of The Spotless Mind is één van de betere films van 2004, zoniet de beste. Het is dan ook ronduit bedroevend dat de titel bij velen onopgemerkt voorbijgaat. Maakt u deel uit van die velen, dan is het hoog tijd om het gat in uw filmcultuur dicht te metsen. Ren of surf naar uw favoriete dvd-winkel en aarzel niet om toe te slaan. Heeft u de film al gezien, dan was u dat waarschijnlijk al van plan of heeft u het al gedaan.