Antonio Ricci (Lamberto Maggiorani), getrouwd en vader van een zoon van negen en een baby van een jaar oud, is al twee jaar werkloos. Op een ochtend is er goed nieuws van het arbeidsbureau: hij kan meteen aan de slag als plakker bij een advertentiebureau. Enige voorwaarde: over een fiets beschikken, want plakkers hangen de emmer met lijm aan het stuur van hun fiets, dragen de ladder op hun rug en stoppen de aanplakbrieven onder de snelbinder. Ricci hapt meteen toe, maar de fiets is een probleem, die heeft hij nl. niet. Dus haalt z’n vrouw Maria de lakens van hun bed en van dat van de kinderen en brengt ze naar het pandjeshuis. Met de opbrengst kan Ricci zich een tweedehandse fiets kopen. Maar het geluk zit hem niet helemaal mee, want nog dezelfde dag wordt z’n fiets op straat gestolen. Daarmee kan hij z’n droom over een inkomen om zijn gezin te onderhouden wel vergeten, tenzij hij de dief vindt, natuurlijk.

 

 

 

Ladri Di Biciclette geldt algemeen als een meesterwerk van het Italiaanse neorealisme, een filmstroming die begon met Ossessione (1943) van Luchino Visconti en die omstreeks 1952 haar beslag kreeg met Umberto D. van Vittorio De Sica. Naast Luchino Visconti was vooral Roberto Rossellini een belangrijke figuur. Hun onderwerpen vonden deze regisseurs als het ware op straat, in de verpauperde arbeiderswijken van Rome en Napels waar als gevolg van de verwoestende naoorlogse economische crisis de werkloosheid en de daarmee gepaard gaande armoede hoogtij vierden. Hun films waren rauwe portretten over Italiaanse burgers die het hoofd nauwelijks boven water konden houden en die in barre omstandigheden probeerden te overleven. In Ladri di Biciclette draait alles om een fiets die het verschil kan maken tussen uitzichtloze miserie en hoop op een betere toekomst. Vittorio De Sica steekt meteen van wal na de begintitels. Hij toont de nieuwbouwwijk waar de Ricci’s wonen: nieuwe moderne flats in een kaal en vlak landschap zonder enig groen, stoffige straten en een kleurloos kraampje in de berm onder een verzengende zon. Aan het arbeidsbureau troepen de mannen samen, maar die dag is er alleen werk voor een plakker, voor Antonio dus, want die heeft de vereiste kwalificaties. Meteen gaat hij naar huis om z’n zoontje Bruno (Enzo Staiola) en z’n echtgenote Maria (Lianella Carell) het goede nieuws te melden. Die sleept ondertussen twee emmers drinkwater in de richting van hun flat, want van een waterleidingaansluiting is geen sprake. In een volgende scène brengen Antonio en Maria het beddengoed naar het pandjeshuis. Vittorio De Sica toont hun blije gezichten als ze de bescheiden cheque krijgen en richt z’n camera vervolgens op de eigenaar van de zaak: die legt de lakens drie hoog op een gigantische stapel beddengoed, het verpande bedlinnen van de hele wijk.

 

Terwijl Antonio een paar uur later op z’n ladder worstelt met een filmaffiche van Rita Hayworth, gaat een jonge dief er met z’n fiets vandoor. Hij is er het gat van in en Maria is ten einde raad. Hun zoontje Bruno kijkt verdrietig en is ontgoocheld: hij had nog zo z’n best gedaan om de fiets helemaal schoon te maken en hij had zich mateloos geërgerd aan de kras op het frame. Vader en zoon besluiten om niet bij de pakken te blijven zitten. Ze trekken de stad in in de overtuiging dat ze de fiets gauw zullen terugvinden. Het wordt een lange roadmovie langs de vlooienmarkt, een vestiging van het Leger des Heils, de huiskamer van een helderziende en een bordeel. Uiteindelijk vinden ze de dief in het huis van zijn oude moeder, maar de fiets is nergens te bespeuren. De jongeman ontkent ook maar iets met de diefstal te maken te hebben, Antonio heeft eigenlijk geen harde bewijzen en dus staat de politie machteloos. Vader en zoon druipen onverrichter zake af, maar daarmee is de kous voor Antonio niet af: dit is een zaak van leven of dood.

 

 

 

Wat vooral indruk maakt na meer dan zestig jaar, is het decor en de sociale achtergrond waartegen Vittorio De Sica Ladri Di Biciclette situeert. De manier waarop hij met eenvoudige camerabewegingen en close-ups de grauwheid en de armoede in elke scène zichtbaar maakt, is indrukwekkend. Daarentegen heeft hij het veel moeilijker om de innerlijke gemoedstoestand van zijn personages tot uitdrukking te brengen. In het geval van Antonio bijv. slaagt hij daar niet meer dan twee keer in: tijdens een etentje met Bruno in een pizzeria en op het einde van de film wanneer hij als een rat in de val zit en beseft dat hij z’n fiets en dus ook z’n werk definitief kwijt is. Een personage dat wel beklijft is Antonio’s echtgenote Maria. Als jonge moeder van twee kinderen houdt ze in zeer moeilijke omstandigheden het gezin overeind en Lianell Carrell slaagt erin om in de beperkte tijd die haar is toegemeten de onmacht van haar personage op de kijker te projecteren. Jammer genoeg verdwijnt zijn nog voor de film goed en wel begonnen is helemaal naar de achtergrond. Gelukkig is er dan de negenjarige Bruno die als bindmiddel kan fungeren en die de sympathie van de kijker naar zich toetrekt. Enzo Staiola is perfect gecast voor die rol. Soms lijkt hij op een pruilende kleuter, andere keren heeft hij meer weg van een kleine volwassene en meestal torst hij op z’n eentje de dramatische voortgang van het verhaal. Het succes van Ladri di Biciclette is zonder meer zijn verdienste, deels als gevolg van de vertedering die hij bij de kijker opwekt, deels door z’n overtuigde en spontane manier van acteren, de eerlijkheid die hij uitstraalt en de intellectuele alertheid waardoor hij als het ware het denkende hart van deze film wordt.

 

Als neorealistisch werkstuk kan Ladri Di Biciclette zich nauwelijks meten met de veel kritischere films van Luchino Visconti en Roberto Rossellini. Daarvoor wordt de rauwe toon te snel opgeofferd en doet De Sica te weinig moeite om de wortels van het sociale onrecht in de Italiaanse samenleving anno 1948 bloot te leggen. In Italië kreeg hij in de eerste plaats naambekendheid als komisch acteur en als regisseur draaide hij voornamelijk entertainmentfilms (o.a. Marriage Italian Style, Miracle In Milan). Zijn kijk op de wereld wijkt met andere woorden heel erg af van die van zijn collega’s. De Sica was vooral een romanticus, waardoor de toon van Ladri Di Biciclette uiteindelijk in een veel luchtigere richting evolueert, met af en toe zelfs Chaplinesque trekjes, evenwel zonder dezelfde diepgang. De lange zoektocht naar de gestolen fiets, een middenstuk dat ruim driekwart van de film in beslag neemt, is niet altijd even interessant, té anekdotisch bij momenten en het neigt zelfs soms naar langdradigheid. De film wordt op het einde gered door een magistrale, maar zeer sentimentele coda waarin én Lamberto Maggiorani én Enzo Staiola een sterke prestatie leveren die de jury van de Oscar-uitreiking in 1949 ervan overtuigde dat het beeldje aan Vittorio De Sica toekwam voor Beste Buitenlandse Film. Dat neemt niet weg dat lange fragmenten uit Ladri Di Biciclette de tand des tijds niet hebben getrotseerd. Wat anno 1949 doorging voor een meesterwerk, is ook nu nog bijzonder en opmerkelijk, maar zeker niet meer dan dat, alle nostalgie en een decennialange stoet van loftuitingen ten spijt.

 

Ladri Di Biciclette is een zwart-witfilm. Vaak is het niveau tussen licht en donker is orde, maar even vaak ziet het beeld er te bleek uit of te donker, met nogal wat filmgrain hier en daar. Onzuiverheden en ongerechtigheden zijn uitstekend weggewerkt zonder dat er sprake is van een perfecte restauratie, maar het resultaat is zeer bevredigend. Scherpte en detail vallen bovendien goed mee. Heel af en toe ontbreekt er een frame, maar dat euvel is bijna onvermijdbaar voor een film van deze ouderdom die bovendien niet in de beste omstandigheden is bewaard en waarvan geen originele master meer beschikbaar is.

Het geluid is eerder mager van kwaliteit: weinig dynamiek, schril, met hier en daar een ontbrekend geluidsfragmentje.

Als extra’s zijn de Originele Bioscooptrailer en een aantal Andere Trailers toegevoegd, o.a. voor La Sconosciuta en voor Mio Fratello È Figlio Unico.

In Ladri Di Biciclette confronteert de Italiaanse regisseur Vittorio De Sica de kijker met de harde economische en sociale realiteit in Italië kort na de Tweede Wereldoorlog. Zijn aanpak is evenwel minder rauw dan die van zijn neorealistische tijdgenoten, waardoor de film na een vrij interessante start een groot stuk van zijn intensiteit verliest om pas tegen het einde opnieuw echt te beklijven. De Sica schrikt er niet voor terug om zijn productie in een romantische en soms komische sfeer te hullen, waardoor ze lichtvoetiger en onderhoudender is dan vergelijkbare films uit het genre. De drie debuterende hoofdacteurs – geen van allen professionals – kwijten zich vrij goed van hun taak, met de jonge Enzo Staiola aan de kop, maar door een onzorgvuldige en haperende karakterisering van Lamberto Maggiorani (als Antonio) en het eerder anekdotische verloop van het scenario, is deze film veel meer een neorealistische comedy dan een drama pur sang. Die aanpak biedt het voordeel dat Ladri Di Biciclette heel makkelijk kon uitgroeien tot een succesvolle publieksfilm. De Sica mikt nl. veel meer op het hart dan op het hoofd, waardoor de kijker zich direct aangesproken voelt, veel directer dan door de rauwere en scherper geformuleerde sociaal-realistische thema’s van bijv. Luchino Visconti.