Stellet Licht is Carlos Reygadas derde film en tegelijk ook z’n meest succesvolle. Met z’n debuut Japón (2002) en de opvolger Batalla En El Cielo (2005) kreeg hij vooral de critici en de festivalliefhebbers op z’n hand, met Stillet Licht, opnieuw gesitueerd in Mexico en gedraaid met een cast van amateurs, probeert hij tot een ruimer publiek door te dringen. Of hem dat lukt is maar de vraag, want met z’n trage verteltempo en z’n voorliefde voor bloedmooie natuurbeelden is hij vooral een regisseur die zich richt tot de liefhebbers van verstilde arthousefilms en daar brengt Stellet Licht nauwelijks verandering in.   

 

Het verhaal speelt zich af in een Mennonietische (doopgezinde) gemeenschap in Mexico. Over de achtergrond van een stam van blauwogige, blonde mensen in Centraal-Amerika wijdt de regisseur niet uit. Hij confronteert de kijker met een prachtige zonsopgang na een tropische, wolkenloze nacht en zet z’n camera vervolgens in de keuken van het Mennonietische gezin van Johan, Esther en hun zes kinderen. Vóór het eten wordt het gebed opgezegd dat wordt afgerond met een kort amen, maar deze keer duurt het langer vooraleer het slotwoord komt. Esther kijkt op en staart haar echtgenoot aan. Uit haar ogen straalt medeleven en misschien zelfs berusting, want sinds twee jaar is ze op de hoogte van de buitenechtelijke relatie van haar man met de jongere vrouw Marianne uit het dorp, wat hij haar toentertijd meteen heeft opgebiecht. Sindsdien leeft Johan in tweestrijd: voor een diepgelovige Mennoniet is dat soort gedrag niet acceptabel, maar het vlees is zwakker dan de geest en dus ontmoet hij z’n maîtresse toch af en toe stiekem op haar werk. Esther heeft zich bij de feiten neergelegd, wat moet ze anders met zes kinderen ten laste en zonder eigen baantje? Als ze hoort dat Johan - na een zekere onderbreking - Marianne weer regelmatig ziet, stort ze in.

 

 

Stellet Licht bevat in tegenstelling tot Reygadas’ vorige films een interessant onderwerp dat hij zeer precies, maar opnieuw met minimale middelen uitwerkt. Het verhaal roept qua sfeer en omgeving herinneringen op aan Witness (1985) van regisseur Peter Weir met Harrison Ford in de hoofdrol, maar qua onderwerp is er geen overeenkomst. Reyngadas scenario zit goed in elkaar en intrigeert vanaf de eerste scène in de keuken, maar als gevolg van de lange onderbrekingen voor (bloedmooie) impressies van de Mexicaanse natuur, voor niet echt terzake doende scènes over de kinderen van het echtpaar, een weinig boeiende scène in een garage en andere te lang uitgesponnen nevenverhalen, gaat de impact van het hoofdthema voor een stuk verloren of neemt in elk geval de drang toe om naar de afstandbediening te grijpen. Ook in de vorige films van Reynandas was het langzame tempo een handicap voor de doorstroom naar een wijder publiek. Met een knip van minstens 40 minuten – jawel, u hoort het goed – was Stellet Licht beslist een betere productie geworden. 104 minuten moeten volstaan om een intens verhaal te vertellen én sfeer en timbre op een ruime manier te bepalen, te meer omdat Stellet Licht al heel weinig tijdconsumerende dialogen bevat. Maar ook in deze derde film heeft Reygadas daar telkenmale oneindig veel tijd voor nodig met als opvallendste misser een oneindig lange scène waarin hij het Mexicaanse landschap laat voorbijglijden in de zijspiegel van een personenwagen. Wat de meerwaarden van dat soort opnamen kan zijn voor het eigenlijke thema van de film of voor der Mexicaanse VVV, het is niet duidelijk. Stellet Licht sleept zich m.a.w. een deel van de tijd voort als een trage film waarin het hoofdthema voortdurend wordt onderbroken voor mooie plaatjes, terwijl het concentreren van de prachtige confrontatiescènes (o.a. het gesprek van Johan met zijn vader) beslist voor vuurwerk kon zorgen

 

De acteurs zijn allemaal figuren uit het Mennonietisch milieu, maar dat is er nauwelijks aan te zien. Cornelio Wall (Johan), Miriam Toews (Esther) en Maria Pankratz (Marianne) brengen hun rol op een voortreffelijke en geloofwaardige manier en ofwel zijn ze door Reygadas op een perfecte wijze voorbereid op hun rol, ofwel was er sprake van een ruime keuze van bruikbare takes, want niet één keer kan het drietal worden betrapt op een opvallende acteerfout. Veel minder zorg is besteed aan de nevenfiguren: de kinderen blikken vaker rechtstreeks in de cameralens dan goed is voor een dergelijke film en ook garagehouder Zacarias (Jacobo Klassen) in het begin van de film én vooral Johans vader (Peter Wall – wellicht ook in het echte leven zijn eigen vader!) kijken tussen de dialogen door te veel in de richting van de camera. Het zijn vermijdbare fouten, maar die vragen tijd en dus geld.

 

Dit strak vertelde overspelverhaal in een voor ons onbekend milieu ergens in de bloedhete hoogvlakte van Mexico (het sneeuwt er in de winter alsof het om een locatie in Scandinavië zou gaan) krijgt een verrassend en intrigerend slot, waarmee Carlos Reygadas zich een plekje zoekt in de rijke Zuid-Amerikaanse literatuur van Borges tot García Marques. U de ontknoping vertellen, dat zou de pret uiteraard bederven, maar ze is beslist één van de sterkhouders van deze film.

 

 

Carlos Reygadas filmt met eenvoudige middelen: natuurlijk licht en af en toe een beetje kunstlicht volstaan om z’n film de juiste toon te geven. In de binnenopnamen kiest hij voor een strak Mennonietisch interieur en sobere kleuren van grijs, bruin en wit. Het Mexicaanse Chihuahua is plat,  uitgestrekt, heet en droog in de zomer en vooral bloedmooi. De oneindige horizon trekt uiteraard de aandacht van de camera, evenals de groene en goudgele graanvelden en de donkerblauwe lucht. Er zijn geen opvallende ongerechtigheden en de transfer van Lumère is zoals meestal voorbeeldig.  Het geluid is eenvoudig en van een soundtrack is zelfs geen sprake. Het 5.1-spoor is dus veel moeite voor weinig opbrengst, want stilte is in Stellet Licht even belangrijk als geluid.

 

De dvd bevat een aantal andere trailers uit het aanbod van Lumière.

 

Stellet Licht van de Mexicaanse regisseur Carlos Reygadas kan bogen op een zeer sterk scenario en een al even sterke (hoofd-)cast. Jammer genoeg wordt het verhaal gedeeltelijk de nek omgewrongen door een traag tempo en een natuurfilm die hij beter als extra had bijgelegd. Verknochte arthousefilmliefhebbers hoeven evenwel niét te aarzelen, want de de sterke momenten van Stellet Licht zouden niet misstaan in Das Weisse Band (2009) van Michael Haneke, met voorop de begrafenisscène die laat vermoeden dat Carlos Reynadas tot grote dingen in staat is op voorwaarde dat hij z'n stokpaardjes op stal zet.