De zesdelige non-fictionserie Flying: Confessions of a Free Woman van de succesvolle Amerikaanse documentairemaker Jennifer Fox is een productie die elke zelfstandige en/of vrijgevochten vrouw tussen 30 en 50 zal interesseren. Fox zit midden in een midlife- of misschien zelfs een identiteitscrisis en op haar 42ste vraagt ze zich af wat ze met de rest van haar leven wil aanvangen: blijft ze vrijgezel zodat ze haar vrijheid maximaal kan benutten of wil ze zich toch binden? Wil ze nog kinderen en zo ja, hoe moet ze dat dan combineren met haar carrière én een echtgenoot, zonder dat ze zichzelf veroordeeld tot het kookfornuis en een wastobbe vol babyspullen?

 

Op haar 42ste heeft Fox het allemaal voor elkaar: een prachtige loft in hartje New York, een succesvolle carrière die haar regelmatig naar de rest van de wereld voert voor lezingen en filmopleidingen, een minnaar in Zuid-Afrika en een goede vriend met wie ze regelmatig het bed deelt in Zürich, Zwitserland, en die haar regelmatig opzoekt in New York. Alles om gelukkig te zijn, zou je dan denken, vooral omdat ze als meisje en vrouw de vrijheid heeft gekregen om het allemaal zelf uit te zoeken en te organiseren, ondanks de zachte weerstand van haar joodse moeder, grootmoeder en tante. Maar Jennifer kon rekenen op de steun van haar vader, waardoor ze een totaal ander pad heeft gekozen dan haar broers en zussen die allemaal brave huismoeders en –vaders geworden zijn. En toch, toch voelt ze zich niet helemaal goed in haar vel, want haar zwarte minnaar is getrouwd en wil hun relatie geheim houden voor zijn vrouw en twee dochters en op de Zwitserse vrijgezel is ze niet verliefd.

 

Om met zichzelf in het reine te komen praat ze met haar vriendinnen, alleenstaande of gescheiden vrouwen of jonge moeders, maar hun antwoorden brengen geen soelaas en dus legt ze contact met vrouwen in de rest van de wereld met wie ze via haar werk eerder al contact heeft gehad en die in hun eigen land opkomen voor vrouwenrechten en vechten tegen discriminatie en achterstelling. Hun verhalen maken Fox evenwel duidelijk dat ze als westerse vrouw een uitzonderlijke positie verworven heeft en dat er van persoonlijke en seksuele vrijheid in de Derde Wereld nauwelijks sprake is. Het spijt me indien ik als een westerse bulldozer door jullie culturele gedachtegoed donder, zegt ze een paar keer als ze merkt dat ze haar gesprekspartners in verlegenheid brengt of onderwerpen aanraakt die taboe zijn en die zich op terreinen situeren waarover (sommige) vrouwen in Azië en Afrika nauwelijks (of meestal niet) op de hoogte zijn. Zo brengt ze vrouwelijke masturbatie ter sprake in India, maar daarvoor hebben ze in die taal geen eigen woord en als ze verteld wordt dat je daarvoor je wijsvinger kan gebruiken, zorgt dat voor een (grappige) portie hilariteit en verstoppen ze zich achter hun hoofddoeken. Over een orgasme hebben de dames - allemaal weduwen omdat ze als jong meisje aan veel oudere mannen uitgehuwelijkt zijn -  nog nooit gehoord. Ze moeten Fox het antwoord schuldig blijven.

 

 

In Pakistan praat de documentairemaakster met een aantal sekshelpsters – wij zouden het hoeren noemen – maar in Pakistan zijn het vrouwen die door mannen worden betaald voor speciale standjes, want geen enkele getrouwde vrouw zou het in haar hoofd halen om een voorstel in die richting tot haar echtgenoot te richten. Ze zou voor hoer worden versleten, geslagen en mishandeld worden en in het slechtste geval verstoten of gedood wegens overspelig gedrag, want waar zou ze dat gehoord of geleerd hebben? Op Fox maakt hun verhaal een grote indruk, want het zijn vrouwen die als slaven worden behandeld en die meestal in het beroep terechtkomen na een willekeurige en ongewilde verkrachting. In India trouwen mannen alleen met maagden… Maar niet alleen mannen zijn daders. Dat merkt Jennifer Fox in Londen, waar ze praat met een aantal Somalische vrouwen en moeders, allemaal besneden (clitoris en kleine schaamlippen) en vervolgens dichtgenaaid tot de dag van hun huwelijk. Over hun lot is beslist door hun eigen moeders en tantes, zogenaamd ter bescherming tegen voorhuwelijkse seks (die bestraft wordt met de dood door vergiftiging of steniging) en verkrachting. Nee, hun eigen dochters willen ze een dergelijke behandeling in Engeland niet laten ondergaan, maar ze geven toe dat ze in Somalië wellicht geen andere keuze zouden hebben wegens de sociale druk en het voortdurende gevaar voor misbruik. Ook vandaag nog. Hun verhaal over de huwelijksnacht doet Fox huiveren en over seksuele lust willen ze het helemaal niet hebben.

 

Ondertussen verneemt Fox dat de vrouw van haar Zuid-Afrikaans minnaar de geheime relatie van haar echtgenoot heeft ontdekt. De telefoon blijft sindsdien stil en tekstboodschappen ontvangt ze niet meer. Tegelijk breekt ze met haar Zwitserse vriend, want ze heeft voor een tijdje genoeg van mannen. Maar dat lost haar problemen niet op, want vervolgens wil ze per se op haar 45ste zwanger te worden, waarvoor een in-vitrofertilisatie nodig is en die kost in Amerika al gauw 12.000 tot 15.000 dollar en waar vindt ze een spermadonor? En hoe vertelt ze dat aan haar moeder, grootmoeder en tante? Bovendien heeft ze in de voorbije 25 jaar al een resem abortussen gehad en twee zwangerschapsafbrekingen wegens een abnormale foetus en vreest de behandelende arts dat ze nog moeilijk zwanger kan worden, mede door haar hoge leeftijd. Het wordt een race tegen de tijd, maar eigenlijk beseft ze zelf wel dat ze te lang heeft gewacht om die beslissing te nemen.

 

Sex & the City, maar dan echt, schreef de VPRO-gids ter gelegenheid van de release van deze documentaireserie, maar Flying – Confessions of a Free Woman is veel intenser dan de succesvolle Amerikaanse tv-soap, met getuigenissen die naar de keel grijpen en die ons het leven van vrouwen toont in onvoorstelbaar penibele omstandigheden. Het is de grote verdienste van Jennifer Fox dat ze desondanks ook veel humor in de serie weet te stoppen, doch ook tijdens de grappige momenten worden er meestal spijkers met koppen geslagen. Fox filmt zichzelf en haar omgeving al sinds haar 12^de levensjaar. Ze gebruikt een zeer kleine compacte camera waarmee ze zichzelf vanuit de hand filmt of van op een statief of een meubel. De camera wordt ook vaak doorgegeven: dan filmen haar gesprekspartners zichzelf of hun lotgenoten. Het geheel is doorspekt met jeugdopnamen van Fox over zichzelf en over haar familie, met foto’s en met gesprekken met haar moeder, grootmoeder (die is op het einde van de serie 99 jaar oud), haar ongetrouwde tante en een paar keer met haar vader. Voor hun is Jennifers camera een deel van haar persoonlijkheid geworden, want waar hun dochter, kleindochter of nichtje verschijnt, is de camera ook altijd als objectieve derde een deel van de situatie.

 

Het resultaat is een fenomenale berg video-opnamen en oude home movies in de meest gevarieerde situaties (behalve in bed) waarmee een verrassend en boeiende film van 600 minuten is samengesteld die zelden gaat vervelen, maar die heel wat te vertellen heeft over vrouwen in onze moderne tijd, zoals Jennifer Fox haar project graag noemt. Dat het er meestal erg conservatief of zelfs primitief en naar onze normen onaanvaardbaar aan toe gaat, dat is haar na een queeste van meer dan vier jaar ook wel duidelijk, maar het helpt haar om vooruit te kijken en op te schieten, om beslissingen te nemen die de rest van haar leven zullen bepalen. Twan Huys, die vijf jaar lang haar bovenbuurman was in New York, kon niet anders dan haar gelijk geven toen ze bij de bioscooppremière van de zesdelige film in New York zei: die serie is als chocola, je blijft ervan eten. En zo is dat.

 

 

Ondanks het feit dat Jennifer Fox voor haar opnamen gebruik maakt van een piepkleine camera en nooit extra lichtbronnen installeert, is de kwaliteit van het materiaal meer dan behoorlijk. Soms is het zwartniveau uit balans en zijn de kleuren niet perfect, is er sprake van een zekere korrelvorming in de donkere scènes en zwiept de camera af en toe van links naar rechts en van boven naar onder, maar dat is allemaal een onderdeel van het concept en als kijker neem je het er graag bij, want wat ze te vertellen heeft is belangrijker. Het geluid krijgt gelijksoortige opmerkingen: niet te vergelijken met de kwaliteit van een feature film, maar acceptabel voor dit soort materiaal.

 

Geen

 

Flying: Confessions Of A Free Woman, de zesdelige documentaire van de Amerikaanse documentairemaker Jennifer Fox, is een non-fictionsoap waarin ze zelf de hoofdrol speelt. We leven zes uur lang mee met de ups en downs van haar midlifecrisis, maar wie vreest dat het allemaal kommer en kwel wordt, die vergist zich, want de manier waarop de regisseur het allemaal aanpakt is verrassend en vaak heel grappig, ook al is de situatie dat op hetzelfde moment misschien veel minder. Flying - Confessions of a Free Woman is elegant, verfrissend, sexy en zonder meer opmerkelijk.