In november 1969 staan Paul Simon en z’n maat Art Garfunkel, beter bekend als Simon & Garfunkel, voor een tweedaags concert in Carnegie Hall, New York, ter gelegenheid van de release van hun vijfde studioalbum. Sinds eind 1964 hebben ze vier LP’s uitgebracht die allemaal de platinastatus bereikten en die het ook in de rest van de wereld goed doen. De all-time classics Sound of Silence, Homeward Bound en America, maar ook gevoelig materiaal zoals Scarborough Fair, Mrs. Robinson en The Boxer hebben het duo in geen tijd naar de hoogste regionen van internationale verkooplijsten gekatapulteerd. In New York brengen ze die avond materiaal uit hun nieuwste album, o.a. het meer dan vijf minuten durende titelnummer. Criticus John S. Wilson van de New York Times zit in de zaal en schrijft de volgende ochtend in de krant dat hij sceptisch is over die melodie, dat hij het duo liever in de vertrouwde gitaar-en-stem-combinatie ziet en hoort. De voor Simon & Garfunkel atypische song roept volgens Wilson herinneringen op aan de zgn. Songs of Faith die ooit populair waren in concertcircuits van onbeduidende signatuur. Hij vindt het ongelooflijk dat uitgerekend die anachronistische muziek tijdens een Simon & Garfunkel-concert wordt gespeeld! Wat hij evenwel nog verrassender vindt, is het feit dat het publiek enthousiast reageert en schier uit de bol gaat. John S. Wilson begreep het toen nog niet, maar wat hij hoorde en zag was het prille begin van het zelden geëvenaard wereldsucces van Bridge over Troubled Water, een single die 8 weken later aan de top van de Amerikaanse en kort nadien van de Europese hitparades stond. Meer dan 25 miljoen exemplaren van het album gingen sindsdien over de toonbank en de teller is eigenlijk nooit stilgevallen. Bridge over Troubled Water, een seculiere gospel die troost, verzoening en innerlijke rust brengt, werd meteen een klassieker en gecoverd door een schare grote namen, van Elvis Presley en Aretha Franklin tot Willie Nelson.
 

 

In totaal leverde Bridge over Troubled Water het duo vier grote hits op, want ook Cecilia en El Condor Pasa deden het wereldwijd meer dan behoorlijk. Naar eigen zeggen liet Paul Simon zich voor Bridge inspireren door het gospelspel van de Swan Silvertones, een zwarte driemanformatie opgericht in Tennessee halfweg de jaren 40. In een interview aan de New York Times in 1972 sprak hij over een succes dat z’n stoutste verwachtingen overtrof: tijdens de opnamen waren we er ons niet van bewust dat het een hitalbum van die opvang zou worden; en in 1984 in Playboy: ik geloofde niet in de hitcapaciteiten van de titelsong omdat ik dacht dat ze nooit een nummer van vijf minuten en zoveel op de radio zouden draaien en eigenlijk was de compositie aanvankelijk zelfs een stuk korter, maar eens in de studio wilde Art een derde couplet… Het was één van die zuinige momenten waarop creativiteit, efficiency en inspiratie elkaar vonden met een blijvend resultaat, want ook vandaag, meer dan veertig jaar later, heeft Bridge over Troubled Water nauwelijks van z’n geheimzinnigheid en z’n gevoel van universele menselijkheid en verbondenheid verloren.

 

Bridge over Troubled Water is uiteindelijk ook veel meer dan de som van vier hits en een prachtige albumfoto, want het succes van de songcyclus is evenzeer te danken aan het bijval dat de b-kantjes van de resp. singles genoten, waardoor Baby Driver en Keep the Customer Satisfied inmiddels net zo bekend zijn als The Boxer of Cecilia. En wie kent er niet het sferische en van mysterieuze echo’s voorziene The Only Living Boy in New York, waarin afstand en tijd elkaar tenminste tijdelijk lijken op te heffen, of het rustige bossanovaritme van So Long, Frank Lloyd Wright, dat vooral voor de voormalige architectuurstudent Art Garfunkel meer dan louter muzikale betekenis moet gehad hebben? Oh, en dan die live in Iowa opgenomen Simon & Garfunkel-meet-The Everly Brothers-song Bye, Bye Love, lekker retro als ultieme apotheose net voor het lieve niemendalletje Song for the Asking, pure Paul Simon, pure schoonheid.
 

Songs of America: The Song Remains the Same (52 min.)

Omdat we in deze pagina’s uitsluitend aandacht besteden aan dvd-releases, draaien we de rollen om en bespreken we de beide cd’s van deze uitgave als bonus en schenken we vooral aandacht aan het derde schijfje, de dvd die begint met Songs of America: The Song Remains the Same, een lange documentaire van Simon & Garfunkel waarin ze op ’n kritische wijze naar hun eigen land kijken zeven jaar voor de 200ste verjaardag van de Onafhankelijkheidsverklaring. Voor een duo dat op de onvoorwaardelijke steun van z’n generatiegenoten kon rekenen én dat met zinvolle teksten en gevoelige melodieën ook oudere muziekliefhebbers wist te bereiken, was dat een hele onderneming en ook voor CBS, dat de documentaire in prime time besloot uit te zenden, was deze keuze niet evident, want in een tijdperk dat kabel-tv, internet en dergelijke speeltjes nog niet bestonden, betekende een uur zendtijd op één van de drie grote netten dat een programma tot tientallen miljoenen Amerikaanse huiskamers kon doordringen en dat zowel ouders, kinderen, opvoeders, geestelijken, beleidsmakers als politici ernaar keken. En het moet gezegd, deze twee brave jongens confronteren Amerika op een zachte, maar nauwelijks verholen manier met die dingen die er misgingen in hun maatschappij anno 1969, waardoor de film een fascinerend portret wordt van hun poging om te bepalen wat hun rol als artiest kan zijn in een versplinterende samenleving. Het is een facet van hun persoonlijkheid die voor Europese fans tot nog toe verborgen is gebleven en waardoor ze veel meer dan andere grote pop- en rocksterren relevant waren en eigenlijk nog altijd zijn, want de omstandigheden zijn ondertussen eerder verslechterd dan verbeterd.

 

De documentaire bevat prachtige opnamen van het Amerikaanse landschap, oefenscènes van Simon & Garfunkel in de CBS-studio’s in Hollywood, livefragmenten van hun akoestische optredens en de voorbereidingen van hun grote novembertournee in 1969. Maar met Charles Grodin in de regiestoel (Art leerde hem kennen tijdens de draaisessies voor Catch-22 in Mexico) was het duidelijk dat het sociaal en maatschappelijk engagement van het zingende duo een plaatsje zou krijgen. Het resultaat viel in conservatief Amerika niet overal in goede aarde: je verliest gemakkelijk uit het oog wat het betekent als iemand een kogel in z’n lijf krijgt of als iemand door een ander wordt doodgeschoten, zegt Art Garfunkel, de ene dag zit die vent doodgewoon thuis in Iowa en de volgende ochtend moet hij het zinvol vinden om zich te verschuilen achter een bosje in de hoop een tegenstander neer te leggen of om zelf niet te worden neergelegd. En mochten er twijfels zijn over wat hij bedoelt, dan is er nog altijd Paul Simon om klaarheid te brengen: ik denk dat veel van wat we hier zeggen en misschien zelfs alles wat we hier zeggen extreem duidelijk is. Zoals het ook duidelijk is dat we niet in Vietnam zouden moeten zijn, of zoals het heel duidelijk is dat er in dit land mensen sterven (van honger), dat het duidelijk is dat sprake is van ongelijkheid in dit land.. we moeten het blijven zeggen tot ze met die oorlog ophouden, tot ze de mensen te eten geven. Voor sponsor Bell Atlantic, een afdeling van AT&T, gingen Simon & Garfunkel in deze passage te ver en werd een aanpassing geëist. Toen de artiesten, noch de regisseur daar oren naar bleken te hebben, trok het bedrijf z’n steun in.

 

 

Simon & Garfunkel steken er dan ook meteen de brand in. Onder de muziek van Bridge over Troubled Water stoppen ze beelden van de vermoorde president John F. Kennedy, van de vermoorde zwarte dominee Martin Luther King en van Kennedy’s vermoorde jongere broer Robert. De Bridge krijgt wel een heel aparte betekenis in de scènes met de trein die de lijkkist van Robert Kennedy naar z’n geboorteplaats brengt en daarbij onder een aantal spoorwegviaducten passeert en langs afgeladen emplacementen met rouwende Amerikaanse burgers. Volgens de regisseur haakten na dit fragment meer dan een miljoen kijkers af, want ze hadden zich wellicht aan een luchtig muzikaal programma verwacht. Maar daarmee is de kous niet af, want het volgende nummer in de documentaire, het bloedmooie kantwerkje Scarbourough Fair, is onder beelden van vrijende stelletjes op een love & peace-popconcert geschoven en gecombineerd met oorlogstaferelen, met vechtende en stervende Amerikaanse soldaten in Vietnam, een conflict dat op dat moment in volle hevigheid woedde met duizenden van stars en stripes voorziene body bags tot gevolg. El Condor Pasa, een tweehonderd jaar oude Peruaanse traditional op muziek van Los Incas en tekst van Paul Simon, dient als soundtrack voor beelden over hongerende zwarte kinderen, opnamen van de Poor People Campaign, van Carlos Chavez tijdens een actie op een Zuid-Amerikaanse plantage en een optocht van Feed America. Het zorgde voor pakken haatmails, zegt Paul Simon daarover, zo van: als je ’t hier niet leuk vindt, waarom vertrek je dan niet? Maar wij waren daarmee bezig, wij waren een deel van die generatie.

 

The Making of Bridge over Troubled Water (80 min.)

Van veel recentere datum is de making-of van Simon & Garfunkels meest succesvolle album, waarin zowat alle songs de revue passeren, met uiteraard heel veel aandacht voor het titelnummer vanaf de eerste voorspeelsessie van Paul Simon tot en met het vastleggen van de definitieve versie. Producer, manager, geluidsingenieur en studiomuzikanten komen aan het woord over hun bijdrage en over die kleine toevalligheden tijdens het productieproces die het eindproduct in hoge mate hebben bepaald. Af en toe is er sprake van een kleine overlapping met de CBS-documentaire, maar meestal is er sprake van unieke opnamen uit het S&G-archief, opnamen van studiosessies en heel veel uittreksels uit liveconcerten. Toelichting krijgt u van de beide heren zelf, inmiddels van middelbare leeftijd, met een vrij rustige Paul Simon die vertelt onder welke omstandigheden de songs tot stand kwamen, en een nog altijd zeer gemotiveerde Art Garfunkel die z’n bewondering voor het compositietalent van z’n voormalige collega niet onder stoelen of banken steekt. Komt ook aan bod: de vraag waarom er geen vervolg op Bridge over Troubled Water is gemaakt, want de million seller was niet alleen het hoogtepunt, maar ook de zwanenzang van twee jongens uit het noodwesten van de States die sinds halfweg de jaren vijftig samen optrokken en muziek maakten als Tom & Jerry. Volgens Paul Simon was de ruimte die Bridge innam zo groot, dat een opvolger alleen maar kon ontgoochelen. Bridge over Troubled Water was zoals een album van The Beatles, zegt hij daarover, een aantal nummers werd gezonden door Art, de rest door mijzelf en de samenzang à la The Everly Brothers was ondertussen ingeruild voor veel moeilijkere muziekcomposities. Ik wilde nadien vooral politiek geëngageerde dingen doen, anderzijds was er Art met die prachtige stem…

 

In het laatste hoofdstuk van deze documentaire komen vooral de liveversies van de Bridge-songs aan bod, in hun totaliteit of in fragmenten, soms met een ruime begeleiding, vaak met alleen Paul Simon op gitaar en dan blijkt pas hoe uniek zijn aanpak wel is. Leuk is ook het verhaal over Castro Sí, Nixon No, de enige Paul Simon-song die Art Garfunkel niet zag zitten op Bridge wegens niet compatibel met hun stijl en aanpak. Uiteindelijk waren ze het over twee songs niet eens, werd er stevig gedebatteerd en zelfs ruzie gemaakt en bleven beide composities ten slotte op de vloer van de opnamestudio liggen. Vrede hersteld. Tijdelijk.

 

De CBS-documentaire is destijds niet gemaakt om veertig jaar nadien opnieuw getoond te worden. Er is sprake van korrelvorming, de kleuren zijn niet stabiel en bij momenten overdreven fel zoals op oude kleurenfoto’s, maar van grove ongerechtigheden is geen sprake. De muziektrack is overigens van een veel betere kwaliteit en daarom is het ons in deze uitgave uiteindelijk te doen. De making-of is technisch van een betere kwaliteit, maar het gaat hier dan ook om een documentaire van veel latere datum. Het archief materiaal heeft de bekende gebreken, de recente interviews zijn zonder meer van referentiekwaliteit.

Sony Music heeft de originele Bridge over Troubled Water in een nieuw kleedje gestopt. Het album is geremastered en voorzien van uitgebreide notities in een bijgeleverd 24 pagina’s tellend boekje met foto’s en nuttige referenties. Op een tweede cd, getiteld Live 1969,  staan 17 songs uit de Amerikaanse concertreeks tussen 31 oktober en 28 november 1969, waaronder ondermeer de versie van Bridge over Troubled Water die geen gratie kon vinden in de ogen van New York Times-journalist John S. Wilson. Voor de rest is het liveconcert zowat dé Greatest Hits-collectie van Simon & Garfunkel.

 

 

Cd1:

01 Bridge over Troubled Water

02 El Condor Pasa (If I Could)

03 Cecilia

04 Keep the Customer Satisfied

05 So long, Frank Lloyd Wright

06 The Boxer

07 Baby Driver

08 The Only Living Boy in New York

09 Why Don’t You Write Me

10 Bye Bye Love

11 Song for the Asking

 

Cd2:

01 Homeward Bound

02 At The zoo

03 The 59th Street Bridge Song (Feelin’ Groovy)

04 Song for the Asking

05 For Emily, Whenever I May Find Her

06 Scarborough Fair/Canticle

07 Mrs. Robinson

08 The Boxer

09 Why Don’t You Write Me

10 So Long, Frank Lloyd Write

11 That Silver-Haired Daddy of Mine

12 Bridge over Troubled Water

13 The Sound of Silence

14 I Am a Rock

15 Old Friends/Bookends Theme

16 Leaves That are Green

17 Kathy’s Song

 

Zo af en toe wordt er een song geschreven waarvan iedereen beseft dat hij van een uitzonderlijke kwaliteit is en met kop en schouders boven de rest uitsteekt. Dat geldt voor MacArthur Park (1968) van Jimmy Webb, voor Strawberry Fields Forever (1967) van John Lennon, uiteraard ook voor Bohemian Rhapsody (1975) van Freddy Mercury en misschien zelfs voor Dancing Queen (1976) van Bjorn Ulvaeus & Benny Andersson voor hun troetelkind ABBA. Ach, u bedenkt er zelf nog wel een paar, maar één ding staat als een paal boven water: Bridge over Troubled Water hoort in het rijtje thuis wegens z’n klassieke touch, z’n unieke zangpartijen, z’n prachtige pianoscore en z’n bovenmenselijke proporties.