1000 AUGEN DES DR. MABUSE, DIE
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2014-05-29
FILM
In 1960 wekte de Oostenrijke regisseur Fritz Lang het hoofdpersonage uit Das Testament Des Dr. Mabuse (1933) weer tot leven. De onfortuinlijke crimineel had het einde van die film niet overleefd en Lang was er stellig niet op gebrand om het mysterieuze karakter weer uit de mottenballen te halen, maar financiële tegenvallers dwongen hem ertoe om die stap toch te zetten. Vreemd genoeg is Die Tausend Augen ds Dr. Mabuse een film die qua uitzicht meer in de late jaren veertig past dan in het moderne Duitsland van het Wirtschaftswunder en het verhaal is spannend, maar tegelijk ook pure nonsens, al kan je met een beetje goede wil in Dr. Mabuse het latere James Bond-personage herkennen.
De actie speelt zich helemaal af in het Berlijnse Luxor-hotel, een gebouw waarvan de nazi’s in 1944 de eerste steen legden om er diplomaten en buitenlandse gasten te huisvesten én te bespioneren, want elke kamer is voorzien van minuscule camera’s en afluisterapparatuur en hier en daar is een doorkijkspiegel gemonteerd waardoor gasten vanuit de belendende kamer kunnen worden geobserveerd. Fritz Langs boodschap is duidelijk: in het tijdperk na W.O.II wordt in Duitsland op de ruïnes van het Duizendjarige rijk een nieuw misdaadimperium gebouwd. Ter illustratie voert hij in de allereerste scène een journalist op die aan een stoplicht met een luchtdrukkarabijn wordt doodgeschoten. Kras (Gert Fröbe), de politiecommissaris van de misdaadafdeling, meent dat het om een hartaanval gaat, maar niet veel later wordt tijdens de autopsie een 3,5 cm lange naald in de hersenen van het slachtoffer aangetroffen. Moord dus. Tegelijk staat in het Luxorhotel de aantrekkelijke Marion Menil (Dawn Addams) op het punt om van een smalle richel langs de gevel te springen, wat de Amerikaanse zakenman Henry B. Travers (Peter van Eyck) kan beletten, maar niet veel later blijkt dat er een verband is tussen zelfmoordkandidaat Marion en de doodgeschoten journalist aan het stoplicht: ze hebben elkaar een dag eerder in het Luxorhotel ontmoet.
Tussen Henry B. Travers en Marion Meril groeit uiteraard wat moois, maar zij is getrouwd en wordt geterroriseerd door haar gehandicapte echtgenoot voor wie ze op de vlucht is, en hij staat op het punt om naar Parijs te vertrekken na een (hopelijk) geslaagde zakelijke deal omtrent een kerncentrale in Engeland. De mysterieuze blinde ziener Peter Cornelius (Wolfgang Preiss) voorspelt de betrokkenen een aantal aanslagen en moordpartijen die uiteraard allemaal in zekere mate uitkomen, maar wie in het Luxor-hotel in de bewakingskamer naar de illegale opnamen zit te kijken en welke rol Peter Cornelius en Marion Merils privéarts Dr. Jordan (opnieuw Wolfgang Preiss) spelen, Fritz Lang verstopt het heel handig achter figuren zoals verzekeringsagent Hieronymus B. Misterzweig (Werner Peters), de hoteldetective Parker (David Cameron) en de jaloerse echtgenoot Roberto Menil (Reinhard Kolldehoff), die met z’n allen meer verwarring zaaien dan dat ze bijdragen tot de oplossing van wat op een samenzwering lijkt met aan het hoofd de geheimzinnige Dr. Mabuse (wie anders dan… Wolfgang Preiss).
De kwaliteit van de acteerprestaties is niet echt denderend, waarbij overacting vaak aan de orde van de dag is, waardoor Die Tausend Augen des Dr. Mabuse veel weg heeft van een film uit het stille tijdperk, maar dan mét geluid. Dawn Addams (A King In New York, 1975) kruipt in de huid van Marion Menil, een jonge vrouw die duidelijk aan de rand van een zenuwinzinking staat, maar laat u niet misleiden, want zij is niet helemaal onschuldig, terwijl de blonde Peter van Eyck (The Spy Who Came In From The Cold, 1965) alleen maar verliefd moet kijken, want zijn personage speelt geen rol van betekenis in de film, tenzij als rijke zakenman met contacten in de nucleaire sector. Zijn acteerprestatie is in elk geval weinig overtuigend en zelfs saai, in tegenstelling tot die van Werner Peters (Battle Of The Bulge, 1965) die in een kleine rol (als de verzekeringagent) z’n handen vol heeft om de snel op elkaar volgende gebeurtenissen als een puzzel ineen te passen. Wolfgang Preiss (The Boys From Brazil, 1978) ziet u in verschillende gedaanten, maar hij overtuigt het meest als Dr. Mabuse, de blinde ziener die maar één fout maakt waardoor hij zich uiteindelijk toch verraadt. Over het production design kunnen we kort zijn: het is sober, veel te sober voor die periode, tenzij het Luxor-hotel in Berlijn geen opknapbeurt zou hebben gekregen sinds het einde van de jaren 30, wat niet in overeenstemming is met de vele rijke gasten die er verblijven op het moment van de handeling.
BEELD EN GELUID
Die 1000 Augen des Dr. Mabuse is een zwart-witfilm. De gebruikte kopie is netjes met maar af en toe wat witte puntjes en een paar streepjes. Het zwartniveau kon beter, want wat zwart behoort te zijn, is vaak grijs. Het geluid is goed van kwaliteit, maar verwacht niet te veel van uw homecinemasysteem, want net zoals het production design is er weinig geld gespendeerd aan de geluidstrack. Die staat nl. in mono.
EXTRA’S
Een aantal Andere Trailers.
CONCLUSIE
Die Tausend Augen Des Dr. Mabuse lijkt qua scenario op wat in de James Bond-films twee jaar later op een veel betere en moderne manier zou worden uitgewerkt. Dat Fritz Lang na meer dan 20 Amerikaanse films met een dergelijke ouderwetse aanpak voor de dag komt is verrassend en een beetje pijnlijk, maar goed, het was z’n laatste bijdrage aan de filmkunst en de man was inmiddels 70 jaar oud.