FILM
Het jaar is 1944. Italië is bevrijd door de geallieerde troepen. Toch slagen vier plaatselijke, fascistische prominenten – het hoofd van de magistraten (Umberto Paolo Quintavalle), de graaf (Paolo Bonacelli), de president (Aldo Valletti) en de bisschop (Giorgio Cataldi) – erin om de meest aantrekkelijke jongens en meisjes uit de buurt te ontvoeren. Deze jongeren worden dan ondergebracht in een verlaten kasteel waar ze de meest ondraaglijke folteringen en perverse fantasieën van de vier hoge pieten moeten ondergaan. Een pianist en drie vertellers zorgen voor extra passie en opwinding door seksueel geladen verhalen te vertellen, onderverdeeld in de cirkel der manieën, de cirkel van stront en de cirkel van bloed.

Af en toe kom je als recensent een film tegen waar je zéér moeilijk een concreet punt kan aan toekennen. Pasolini’s beruchte schandaalprent Salò is er zo eentje: je walgt ervan en je weet er geen weg mee (0/10) of je bent totaal ondersteboven van Pasolini’s tour de force (10/10). Hoe het ook zij Salò (originele titel: Salò o Le 120 Giornate Di Sodoma) wordt vandaag ontegensprekelijk aanzien als een mijlpaal in de filmgeschiedenis. Maar bij zijn release was dat allemaal wel even anders. Er ontstonden gewelddadige rellen, filmspoelen werden vernietigd of gestolen, de cast en de crew werden meermaals bedreigd, de film werd verbannen en nog meer van dit fraais. Tot op de dag van vandaag is Salò in een boel landen nog steeds gecensureerd of zelfs helemaal nooit uitgebracht. Regisseur Pier Paolo Pasolini werd trouwens onder vreemde omstandigheden vermoord nét voordat Salò werd uitgebracht. Een 17-jarige jongen - die Pasolini had opgepikt voor seksuele betrekkingen - werd veroordeeld voor de brutale moord, maar men is er nog steeds van overtuigd dat er veel meer achterzit en dat het hier om een politieke moord ging. De man heeft dan ook nooit een blad voor de mond genomen, dat getuigde Salò opnieuw. Pasolini gebruikte The 120 Days Of Sodom van de beruchte achttien eeuwse schrijver Marquis de Sade, als blauwdruk voor zijn visie op het fascisme. Pasolini’s geïnspireerde regie geeft de film het afstandelijke karakter mee van een schokkende documentaire. Daarbovenop bevat de film realistisch acteerwerk, terwijl een groot deel van de slachtoffers niet eens professionele acteurs waren. Pier Paolo Pasolini drukte ons, weliswaar zéér hardhandig, met de neus op de feiten waartoe een mens eigenlijk allemaal in staat is en waartoe fascisme kan leiden. Alleen al daarvoor is Salò één van de belangrijkste films ooit op pellicule vastgelegd. Mensen die echter uit zijn op een goedkope gore- en seksshow zullen van een kale reis thuiskomen, want de seks is verre van prikkelend of erotiserend afgebeeld en het geweld is pijnlijk realistisch. Salò is eigenlijk moeilijk aan te raden, daarvoor komt de film bijzonder hard aan en wat je zal zien zal je niet blij maken, anderzijds is het een prent die je tenminste één keer in je leven moet gezien hebben.

BEELD EN GELUID
Het beeld is voldoende scherp, met soms een softer moment door het af en toe aanwezig zijn van filmgrain. De kleuren zijn helder en ogen natuurlijk. De gebruikte filmprint bevat vrij veel beschadigingen en vuiltjes, maar echt storen doet het nooit. Digitale compressiefouten hebben we niet direct opgemerkt, wel enkele minieme beeldflikkeringen. Gezien het bronmateriaal hebben we hier te maken met een bevredigende beeldkwaliteit, ware het niet dat Paradiso iets vreemds met het beeldformaat heeft aangevangen. Het lijkt dat ze van een widescreenprint een 4:3-versie gemaakt hebben zonder in te zoomen, met andere woorden: de zijkanten zijn er af gesneden! Dit geeft dat breedbeeldbezitters naar een verknipte versie moeten zitten te kijken, want het originele beeldformaat van Salò bedraagt 1.85:1, en mensen die de film op een standaard televisietoestel bekijken hebben bovenaan en onderaan het beeld zwarte balken. Bijzonder slordig en dit kost uiteraard punten! Het geluid, Italiaans Dolby Digital Mono, klinkt beperkt, maar voldoet voor dit soort film. Salò moet het hebben van de dialogen en deze klinken voldoende zuiver en zijn goed te verstaan. Er is wel wat ruis aanwezig bij het klassieke nummer tijdens de climax van de prent, maar dit stoort niet echt. Geluidsstoringen hebben we gelukkig niet opgemerkt.

EXTRA’S
Paradiso wist gelukkig de licenties te bemachtigen van de informatieve en waardevolle extra’s die te vinden waren op de gelimiteerde (50.000 stuks) Franse Collectors Edition. We starten met de originele bioscooptrailer en trailers voor andere te verschijnen Pasolini-films (Il Decameron, Arabian Nights en The Canterbury Tales). Vervolgens hebben we de bijzonder interessante documentaire “Salò: Past & Present”. Deze 32 minuten durende feature bevat zeldzaam materiaal van Pasolini achter de schermen van Salò. Hij vertelt tevens wat over de ideeën achter Salo en zijn manier van films maken. Het geheel wordt afgesloten met interviews met cast- en crew-members die vertellen over hun ervaringen op de set van Salò en de tragische naweeën zoals Pasolini’s dood en de hele controverse rond de prent. In de documentaire Salò’s Children (18 min.) vertellen de Franse cineasten Bertrand Bonello, Catherine Breillat, Claire Denis en Gaspar Noë hoe zij beïnvloed werden door deze film. Tenslotte is er nog Diaporama, een slideshow waarbij een boel production stills en behind the scène-afbeeldingen langskomen begeleid door Frans gedubde dialogen en filmmuziek.

CONCLUSIE
Pier Paolo Pasolini’s Salò, or The 120 Days Of Sodom is nog steeds één van de beruchtste en schokkendste films aller tijden. Niet tegenstaande is het ook een bijzonder belangrijke film die je zeker één keer in je leven gezien moet hebben. Het is dan ook goed nieuws dat de film eindelijk op dvd verschijnt! Minder goed nieuws is dat Paradiso opteerde voor een 1.33:1-formaat in plaats van het originele 1.85:1-bioscoopformaat. Het geluid is beperkt, doch bevredigend en het schijfje bevat enkele bijzonder informatieve extra features. Spijtig dat Paradiso niet het originele beeldformaat wist te behouden, want voor de rest is dit een degelijke release. De Britse BFI-versie en de zéér zeldzame Criterion-versie hebben beide het originele beeldformaat, maar de beeldkwaliteit is minder en extra’s zijn nagenoeg niet aanwezig. The choice is yours!