DOCUMENTAIRE
De schokgolven van het vorige festival van Cannes zinderen nog na. Verschillende pogingen van de Bush-lobby om de ruchtbarende documentaire van Michael Moore te boycotten hebben geen effect gehad, Moores poging om Bush van een tweede ambtstermijn af te houden helaas ook niet. Als er al iets is dat deze documentaire teweeg heeft gebracht, is het dat de kloof tussen pro- en anti-Bush in de Verenigde Staten mogelijk nog wat groter is geworden. Eerder bespraken we reeds de 1-disc versie; Paradiso heeft nu echter een 2-disc collector's edition op de markt gebracht, die, in tegenstelling tot de eerdergenoemde, wél nog wat bonusmateriaal bevat. Maar daarover verder meer.

Fahrenheit 911 dient zich aanvankelijk aan als een boeiend stukje onderzoeksjournalistiek, waarin Michael Moore op zoek gaat naar het antwoord op de vraag hoe het komt dat de grootste miserable failure (tik deze woorden maar eens in op Google) uit de Amerikaanse geschiedenis, niet alleen tot president verkozen geraakt - zij het grotendeels dankzij het dubieus en allerminst democratisch telsysteem bij de Amerikaanse verkiezingen - maar dan ook nog eens door zijn aanhangers op handen wordt gedragen als zijnde de vleesgeworden messias. De documentaire verkeerde nog maar in het beginstadium, toen Al Qaeda op 11 september 2001 de aanslagen op het Pentagon en het World Trade Center pleegde, wat meteen de banden tussen het zakenimperium van de familie Bush en de Saoedische oliefamilies in een heel ander perspectief plaatste. Het immobilisme waarmee de president reageert - of beter: niet reageert - en de heksenjacht die hij vervolgens begint te voeren op Irak, misschien niet de meest democratische staat aller tijden, maar toch niet betrokken bij de moordende aanslagen, is ontnuchterend. Terwijl de oorlogspropaganda op volle toeren draait, en ook de media grotendeels naar de republikeinse hand wordt gezet, creëert de regering Bush een sfeer van angst voor aanslagen, wanneer zelfs de meest onooglijke boerendorpjes op de Amerikaanse boerenbuiten, waar nog geen hond van gehoord heeft, plots volgens de immer goed ingelichte (!) CIA op de hit-list van de moslimterroristen staan! Het ergste is echter dat de sinds eeuwen verworven vrijheden van de Amerikaanse staatsburgers, zoals vrijheid van meningsuiting en vereniging, één voor één ondermijnd worden, allemaal in het kader van de zogenaamde oorlog tegen de terreur, en de doorsnee burger het nog niet zo erg schijnt te vinden ook niet. Terwijl de Amerikaanse economie verder slabakt, zijn er blijkbaar wél genoeg middelen om de staatsveiligheid het doen en laten te laten controleren van wie ook maar een klein beetje kritiek op het regime heeft, en natuurlijk om de oorlog te financieren. De reden achter zoveel irrationele onzin? Na een onnoemelijke reeks dubieuze faillissementen en belangenvermening scheppen George "Guust Flater" Bush en de zijnen met de "heropbouw" van Irak onzedelijke bedragen geld op. En terwijl de media vooral de christelijk rechts geïnspireerde waarden tracht uit te dragen, wordt zedig gezwegen over de lijkenzakken die in het grootste geheim gerepatrieerd worden.

We hebben bij het kijken van deze documentaire een beetje een tweeslachtig gevoel. Enerzijds staat het buiten kijf dat door de manier waarop het gepatenteerde uilskuiken George Bush zijn land leidt, hij zich meer buitenissigheden veroorlooft dan de gemiddelde dictator, en hij daarom wel de laatste is die recht van spreken zou mogen hebben wanneer het over democratie, vrijheid en goed leiderschap gaat. Anderzijds is Michael Moore uiteraard niet de aangewezen persoon wanneer je een unbiased opinion nodig hebt: de man staat in het Amerikaanse politieke spectrum aan de linkerzijde - wat naar Europese normen nog steeds rechts is, maar minder extreem, maar kom - wat hem sowieso al de wind van voren oplevert bij meer dan de helft van de Amerikaanse bevolking. Dit maakt dat Moore soms in dezelfde denkfouten vervalt als de rechts-geopinieerde media die hij zo tracht te kapittelen. Het is niet zo dat Irak onder Saddam Hoessein het toonbeeld van democratie was, en er geen vuiltje aan de lucht was. Feiten zoals het massaal uitmoorden van de Koerdische minderheden met gifgas worden niet aangehaald, ten voordele van het tot treurens toe herhalen dat de Amerikaanse overheid gelogen heeft over de aanwezigheid van massavernietigingswapens. Akkoord, de "dreiging" die van Irak uitging was inderdaad een scheet in een fles, en scheen meer ingegeven te zijn door de persoonlijke rekening die Bush Sr. en Jr. nog te vereffenen hadden met Saddam. Waarom dezelfde rechtlijnigheid door de Verenigde Staten niet wordt toegepast bij de vele andere dictaturen die de wereld telt, is dan maar de vraag (waarop het antwoord is: omdat er elders geen oliedollars te verdienen zijn). Feit is dat de "bevrijding" van Irak door de Amerikanen niet meer was dan een schaamlapje, en dat de werkelijke agenda er dik genoeg op ligt, maar blijkbaar niet hardop bij naam genoemd mag worden *Enron* kuch kuch *Halliburton* rochel rochel.

Met zijn sociaal geëngageerde thema's, zoals de sociale afbraak door de auto-industrie (Roger & Me), het ultraliberale wapenbeleid (Bowling For Columbine) en zijn work in progress over de gebrekkige Amerikaanse gezondheidszorg (Sicko), heeft de brave man echter meestal wel een punt, en stelt vaak op pijnlijke manier de juiste vragen. Alleen illustreert hij dat punt vaak door redelijk simplistische éénmansacties waarvan je de uitkomst al kan voorspellen. Aangezien blijkbaar niemand in het Amerikaanse parlement de Patriot Act (de wet die bepaalde vrijheden opgeeft ten voordele van terreurbestrijding) gelezen heeft, huurt Moore zo bijvoorbeeld een ijscokarretje af en gaat ermee rondjes rijden rond het Congres, terwijl hij desbetreffende wet voorleest. Of wat te denken van de actie waarbij hij de parlementsleden gaat vragen of ze ook hun eigen zoon of dochter zouden willen laten tekenen om in Irak te gaan vechten? Ook in Bowling For Columbine toonde Moore zich niet altijd van zijn fijnste kant, bijvoorbeeld in de scène waarin hij de voorzitter van de NRA (wapenlobby), de hoogbejaarde acteur Charlton Heston, confronteert met het geval van een klein meisje die bij een ongeluk met vuurwapens is omgekomen. Wat kan je daar nu als zinnig mens op zeggen? Moore glundert wanneer hij zijn tegenstander schaakmat kan zetten, maar de manier waarop getuigt niet altijd van even grote fijnzinnigheid.

Moore zou beter inzien dat zijn documentaires met dergelijke farces niet echt gediend zijn: de waarheid zonder overdrijving brengen is al schrijnend genoeg om de verschillende mistoestanden, waarover hij overigens overschot van gelijk heeft, aan de kaak te stellen. Ook is de montage redelijk éénzijdig, en geeft hij zijn politieke opponenten niet echt de kans om wederwoord te bieden - iets waar ze volgens ons mee door de mand zouden vallen; het kan echter zijn dat Bush en zijn acolieten peentjes zweten bij het idee door Moore geïnterviewd te worden; het enige wat George Dobbeljoe ooit tegen Moore heeft gezegd is dat hij beter een échte job zou gaan zoeken. Op deze manier is het natuurlijk voor Moores tegenstanders een fluitje van een cent om de documentaire onderuit te halen als een éénzijdig propaganda-instrument, terwijl een iets ernstigere aanpak misschien de kijker ernstiger zou doen nadenken, en daarom meer succes zou hebben gehad om de boodschap over te dragen. Toch levert Moores humoristische aanpak soms grappige momenten op; zo somt hij op gegeven ogenblik de landen van de Coalition Of The Willing op, de naties die zich aan de zijde van Amerika hebben geschaard bij de inval in Irak. Meer dan de helft van die landen, op Groot-Brittanië na, blijkt echter geen leger van betekenis te hebben, "so it looked like we'd had to do most of the invading ourselves". Van dit soort van sarcastische commentaar is de documentaire dus vergeven. Te oordelen naar de manier waarop in de Amerikaanse verslaggeving elke vorm van objectivisme ofwel ontbreekt, ofwel moedwillig door het huidige regime wordt gesaboteerd, is een beetje bevooroordeeldheid naar de andere kant echter broodnodig. Je kan Michael Moore - ondanks het feit dat velen het wel doen - niet verwijten dat hij niet vaderlandslievend zou zijn, maar hij neemt duidelijk een positie in tegen de excessen van het liberalisme en het neoconservatisme. De manier waarop hij de huidige regerende klasse in Amerika - Bush, Ashcroft, Cheney, Rumsfeld, Rice - afschildert als een bende enggeestige griezels, is zelf al gruwelijk als die nog maar half waar is.

BEELD EN GELUID
Vermits de eerste disc exact gelijk is aan die van de eerdere 1-discrelease, gaan we even spieken bij de review van Mattias (dank U, Mattias)! Dus: De beeldkwaliteit van deze dvd varieert door het veelvuldig gebruik van archiefbeelden sterk. Deze Paradiso-transfer benut de kwaliteit van het originele beeldmateriaal optimaal. Eerlijk gezegd ontsnapt ons het nut van een DTS 5.1-track bij een dergelijke "documentaire". Wij konden dan ook geen verschil waarnemen tussen de Dolby Digital 5.1 track en de DTS 5.1-track. Zoals te verwachten valt bij een documentaire komen de dialogen uit de central speaker.

EXTRA'S
De oorspronkelijke release van Fahrenheit 911 bevatte als enige bonusmateriaal een handjevol cross-promotionele trailers. Voor deze 2-discversie werd nog een blik restmateriaal opengetrokken, bestaande uit een waaier aan kleinere featurettes die ofwel tijdens ofwel vlak na de release van de film horen, en nog wat politieke uitdieping of reacties op de film bieden. De features waren eerder al op andere buitenlandse releases van Fahrenheit 911 terug te vinden, en zijn voor deze release misschien een klein beetje anders ingedeeld, en ook de namen van de documentaires zijn gewijzigd, kwestie van het de over de regiogrenzen heen shoppende kijker wat moeilijk te maken.

Onder de noemer "Confidential" vinden we de volgende featurettes terug:

The release of Fahrenheit 9/11 (11 min.)
Hierin wordt het succes op het festival van Cannes, waar de film in 2004 de Gouden Palm wegkaapte, besproken. Opvallend is dat een woordvoerder van het Witte Huis de film afdoet als een van fouten vergeven lastercampagne, en in één adem toegeeft de film niet gezien te hebben.

Eyewitness account from Samara, Iraq (18 min.)
In deze featurette vertelt de Zweedse reporter Urban Hamid zijn ervaring als oorlogsjournalist bij de invasie van Samarra, en stelt hij zich vragen bij de harde aanpak door de militairen.

Lila Lipscomb at the Washington DC premiere (5 min.)
Dit fragment bevat een stuk van een toespraak ter gelegenheid van de première van de film door Lila Lipscomb, de vrouw die door Michael Moore in de film wordt geïnterviewd als een patriottistische vrouw die haar zoon niet levend uit Irak zag terugkeren.

De tweede sectie is getiteld "New scenes" en bevat de volgende stukjes film:

Iraq Pre-Invasion (8 min.)
Dit is een montage van beelden van de gewone Iraakse burger, net voor de inval van de Amerikaanse troepen in maart 2003, die tevergeefs hoopt dat de bui blijft hangen.

Homeland security, Miami style (3 min.)
De strenge (!) bewaking van de kust en de jachthaven van Miami om te vermijden dat terroristen langs zee het land zouden binnenkomen, wordt in Amerika niet uitgevoerd door gewapende troepen (die zijn immers nodig om zich in Irak tot moes te laten schieten), maar door... bejaarde, ongewapende vrijwilligers, die hun job doodernstig nemen. Moet je zien om te geloven.

Outside Abu Ghraib (7 min.)
Nog zo'n flater van de Amerikanen zijn de willekeurige arrestaties en de onmenselijke behandeling van al wie in hun ogen terrorist zou kunnen zijn. Uiteindelijk moet de overheid voor de publieke opinie zwichten na enkele uitgelekte beelden van foltering. In dit fragment zien we hoe enkele gevangenen worden vrijgelaten, terwijl hun familie en vrienden hen opwachten.

More from Abdul Henderson (7 min.)
Een uitgebreid interview met de marinier die opgeroepen werd om in Irak te gaan vechten, maar moreel problemen had (en nog steeds heeft) bij het feit dat de redenen voor de invasie van a tot z bij elkaar gelogen zijn.

Arab American Comedians (11 min.)
Amerikanen van Arabische afkomst hebben het sinds 11 september 2001 niet onder de markt in Amerika. Een drietal stand-up comedians geven ons hun veelal bittere kijk op hun dagelijks leven. Een komiek die Achmed Achmed heet maakt bijvoorbeeld zijn beklag dat al wie Achmed heet, tegenwoordig sores heeft bij het instappen in een vliegtuig. Wat in zijn geval dus sores in het kwadraat impliceert.

Condi 9/11 revisited (8 min.)
Ontnuchterend fragmentje waarin Bush' voormalig veiligheidsadvisieur en huidig minister van buitenlandse zaken Condoleeza Rice op de rooster wordt gelegd door een parlementaire onderzoekscommissie, waarin ze moet toegeven dat Bush de waarschuwing voor een mogelijke terroristendreiging van Osama Bin Laden, één maand voor de aanslagen, in de wind had geslagen.

Bush after his 'visit' with the 9/11 Commission (5 min.)
En als afsluiter in deze sectie komt Bush nog eens zijn nummertje opvoeren voor de verzamelde pers nadat hij voor de parlementaire onderzoekscommissie heeft moeten getuigen - overigens weigerde hij dit te doen onder eed.

De laatste sectie, "Soundtrack To War" (3 min.) bevat nog een kort filmpje over de muziek waarop de Amerikaanse soldaten hun dienst lopen. De muziekvideo van System Of A Down en de karaoke-versie van John Ashcroft blijven ons in vergelijking met releases in andere regio's bespaard. In het geval van deze laatste zouden we daar aan durven toevoegen "gelukkig maar".

CONCLUSIE
Fahrenheit 911 maakt een schandaleus portret van de Amerikaanse politiek, waarbij George Bush - terecht - kop van jut is. De documentaire is echter geen licht verteerbare kost, en een beetje kennis over het Amerikaanse politieke systeem is geen overbodige luxe. Wat precies het tegengestelde is van hetgeen kan gezegd worden over het bonusmateriaal op deze 2-disc: er wordt niet echt een punt in gemaakt dat al niet in de documentaire zelf zat.