TV-SERIE
In 1994 en 1997 verschenen resp. de tv-series The Kingdom I en The Kingdom II van de Deense regisseur Lars von Trier, de maker van het zeer succesvolle Breaking The Waves en The Idiots, de Oscarwinnaar voor Best Foreign Film 1998. Daarmee is meteen aangegeven dat het hier niet om een meanstream-serie gaat van ruim 550 minuten (verdeeld over deel 1 en 2), want Von Trier die ooit de Dogma-regels formuleerde om de internationale cinema te bevrijden van stereotype Hollywood-producties, is niet geïnteresseerd in films met voor de handliggende verhaallijnen, opgetaste clichés en de sfeer van snelgeld en commercie.

The Kingdom I + II is cinema voor fijnproevers die bereid zijn de eigenzinnige en unieke fantasiewereld van Lars von Triers te betreden en mee te gaan in de vaak bizarre, fantastische en bovennatuurlijke verhalen die hij bedenkt en visualiseert. The Kingdom is het grote ziekenhuis van Kopenhagen, het Rijksziekenhuis, een instelling die begin vorige eeuw werd opgericht en die in de loop van zijn bestaan het onderwerp is geworden van legenden en mysterieuze verhalen over aparte medische experimenten met allerhande occulte bijverschijnselen. Volgens Von Trier in één van de extra's op deze vierdubbele dvd waren sommige verhalen zo fantastisch dat ze zelfs onbruikbaar waren voor de mini-serie. Het Rijksziekenhuis met zijn meer dan 30 km ondergrondse gangen is een quasi onoverzichtelijke instelling op een historische plek in de Deense hoofdstad en dat alleen al spreekt in het noorden van ons continent sterk tot de verbeelding.

Ziekenhuis Het Rijk is op oude moerasgrond gebouwd waar zich vroeger bleekvijvers bevonden. Hier wasten de blekers hun grote rollen stof. De damp die uit de stof opsteeg hulde alles permanent in een dikke mist. Het ziekenhuis verrees vele eeuwen later op deze plek. De blekers maakten plaats voor artsen en onderzoekers, de knapste koppen van het land en de best mogelijke technologie. Als kroon op hun werk doopten ze het ziekenhuis Het Rijk. Vanaf nu zou het leven in kaart gebracht worden waarbij domheid en bijgeloof de wetenschap nooit meer aan het wankelen zouden brengen. Misschien was de arrogantie té uitgesproken, evenals de hardnekkige ontkenning van het spirituele. Het lijkt erop dat de kou en de nevels terug zijn. Het stevige en moderne gebouw vertoont tekenen van moeheid. Geen sterveling weet nog dat de poort naar het Rijk zich wederom aan het openen is...

Met die verontrustende woorden opent Lars Von Trier zijn achtdelige mini-serie over het wel en wee in een ziekenhuis dat klaarblijkelijk op een keerpunt staat in zijn bestaan, waar nieuwe ontwikkelingen in de steiger staan en eeuwenoude, lang vergeten en nooit vereffende afrekeningen hun beslag lijken te zullen krijgen. Von Trier zet meteen de toon met een loeiende ambulance die komt aangereden bij de dienst Spoedgevallen zonder slachtoffer aan boord... en ook zonder chauffeur. De portier van de dienst ziet de auto aan komen rijden op zijn monitor, maar wanneer hij naar buiten snelt om hulp te bieden is er ook geen ambulance meer...

Vertellen waarover The Kingdom I + II gaat is een moeilijke aangelegenheid. De productie is volgestopt met korte en lange verhaallijnen die één aflevering meegaan en andere die in verschillende afleveringen uitgewerkt worden, er zijn hoofdfiguren en steeds nieuwe bijfiguren, twee gehandicapte afwassers die vanuit de kelders van het ziekenhuis als het koor in een Griekse tragedie de evoluties van commentaar voorzien en een blik vooruit werpen op nieuwe ontwikkelingen, er zijn de kamers en de patiënten, de vergaderruimten en de operatiezalen van de doktoren en chirurgen en de eindeloze ondergrondse verdiepingen en gangen waar zich de meest bizarre en voor de buitenwereld geheimzinnige taferelen afspelen, van occulte vergaderingen en inwijdingstaferelen van de Loge tot alternatieve psychiatrische praktijken van weinig betrouwbare charlatans en illegaal gokken waarbij jonge dokters hun leven riskeren om grof geld verdienen.



Hoofdfiguur is de pafferige professor Helmer (Ernst-Hugo Järegard), een neurochirurg die om onduidelijke redenen een veelbelovende carrière in Zweden in de steek heeft gelaten voor een baantje als diensthoofd in Het Rijk. Acht afleveringen lang komt zijn Zweedse mentaliteit van punctualiteit en stiptheid in aanvaring met de lossere gebruiken van zijn Deense collega's en hij steekt zijn afkeer voor Denemarken en alles wat ermee te maken heeft nauwelijks onder stoelen of banken. Professor Helmer zit evenwel met een groot probleem: een hersenoperatie op het jonge meisje Mona is fout afgelopen en haar moeder heeft een klacht ingediend wegens een zware medische fout. Helmers assistent Krogshoj (Soren Pilmak) - die de pretentieuze Zweed verafschuwt – weet de originele kopie van het operatieverslag te bemachtigen en dwingt Helmer tot drastische maatregelen om zijn haagje te redden waarbij hij geen mensen ontziet of middelen spaart.

Een ander belangrijk personage is Sigrid Drusse (Kirsten Rolffes), een oudere vrouw die makkelijk contact maakt met de geesten en die wegens de ene na de andere ingebeelde ziekte bijna voortdurend in het ziekenhuis verblijft. Wanneer zij op een keer in de lift de klagende stem van een meisje hoort staat haar besluit vast: dit raadsel zal ze oplossen. Haar zoon Bulder (Janes Okking), een zachtaardige bebaarde beer die nooit onder de slof van mama uit is geraakt, is haar handlanger en klusjesman die de verboden deuren van het ziekenhuis voor haar opent. Moesgaard (Holger Juul Hansen) is de directeur, een man met het hart op de goeie plaats, maar een lafaard en een klein zieltje wanneer de Minister van Gezondheid persoonlijk zijn afdeling komt bezoeken. Diens bezoek valt zeer ongelukkig, want in de slaapafdeling verleidt op dat moment een jonge dokter - en zoon van Moesgaard - nachtzuster Camilla, ondergaat in een belendende kamer een vrouwelijke dokter een abortus wegens een wel heel vreemde zwangerschap en wordt in de operatiekamer de gezonde lever van professor Bondo (Baard Owe) vervangen door een met kanker besmet exemplaar van een stervende patiënt. Dat en nog veel meer intrigerende en bovennatuurlijke gebeurtenissen staan er op het menu in The Kingdom.

In het oeuvre van Lars von Trier is deze mini-serie een geval apart. Ze is vrij klassiek opgevat met een duidelijke narratieve lijn rond een niet te ingewikkelde materie, heel anders dan zijn vaak strak gestileerd of nauwelijks verhalend werk uit het verleden. The Kingdom is een mengeling van ghost story, thriller en tv-soap over vrij rondzwervende geesten, professionele conflicten in een artsencorps en diverse amoureuze ontboezemingen in de schoot van het ziekenhuispersoneel. De regisseur gaat deze keer voluit en voorziet de afleveringen stuk voor stuk van een flinke portie grappige situaties (van lachwekkend tot echte onderbroekenlol), zwarte humor en als het past (spaarzame) seks, met een speciale knipoog naar de vooroordelen die Zweden en Denen over elkaar hebben (vergelijkbaar met de Vlaming-Nederlander-situatie). Een professor die door de wc-bril naar zijn eigen drollen kijkt om te controleren of het om drijvers of duikers gaat en die op het dak van het ziekenhuis door zijn verrekijker richting Zweden loert en verbaal zijn woede koelt op het Deense tuig waartussen hij woont en werkt, de haast surrealistische twistgesprekken onder collega-artsen en de kinderachtige rituelen en lege conversaties in de plaatselijke geheime vrijmetselaarsloge, het zorgt voor een brede waaier van komische en/of hilarische situaties die elkaar tegen geweerschotsnelheid opvolgen.

BEELD EN GELUID
The Kingdom baadt in een palet van sepia-tinten en dat op zich creëert een heel aparte en unieke sfeer die van begin tot einde volgehouden wordt. De buitenscènes zijn zonder extra licht gedraaid en zijn bijgevolg korrelig van structuur. Buiten is het meestal donker of schemerig, waardoor een bruuske breuk met de rest van het materiaal wordt vermeden. Het boze oog is groen van kleur en wordt regelmatig als een digitale print over het beeld gelegd, erin verwerkt of net omgekeerd. De luchtopnamen van het ziekenhuis en de wijde omgeving zijn donkeroranje of rood en ondersteunen de beklemende sfeer die Von Trier over het hele ziekenhuiscomplex, van de funderingen tot het dak, probeert uit te smeren. Uit de Dogma-traditie behoudt Von Trier in de opnamen zoveel mogelijk de losse camera, vaak zonder stabilisator. Dat geeft een heel direct effect en een bijzonder documentaireachtig gevoel. Toch is de techniek minder gelukkig in scènes zonder veel beweging of spanning. Alleen bij technisch moeilijke opnamen en ingewikkelde trucages staat de camera op het statief. Als gevolg van deze manier van werken zijn de tinten niet altijd even kleurvast. In de montage permitteert Von Trier zich 'springende' frames en hij kort voortdurend de tijd in door beelden weg te halen. Het is even wennen. Het materiaal is vrij jong en dat is merkbaar: de transfer is in orde. De aanwezige afwijkingen zijn gewild, het resultaat van Von Triers eigenzinnige manier van doen. Hier en daar zit er nog een wit puntje, voor het overige zijn er geen noemenswaardige ongerechtigheden te bespeuren. Het geluid staat in een stereo-versie met een licht surround-effect via de achterste kanalen. De originele soundtrack van Joachim Holbeck bevat vooral ‘geluiden’ die de spanning, de dreiging en het gevoel van ongemak op een efficiënte manier ondersteunen. The Shiver is de titelsong en doet nog het meest van al denken aan de titeltrack van Koyaanisqatsi van Philip Glass.

EXTRA'S
De vier dvds bevatten samen een mooie collectie extra's: er is de Originele Bioscooptrailer, een Achter de Schermen met zinvolle informatie, leuke opnamen en interviews, met Lars von Trier in een glasrol en een aantal acteurs die vrijuit praten over zijn aanpak en zijn mentaliteit. Zoals algemeen bekend kan Von Trier moeilijk zijn: Björk sloot zich ooit mokkend een week op in een hotelkamer tijdens de draaisessies voor Dancer In The Dark en Nicole Kidman bleef minzaam toen ze op het Festival van Cannes voor de verzamelde wereldpers een toezegging deed voor de opvolger van Dogville, terwijl ze totaal geen zin meer had in een samenwerking met de wrokkige, hoekige en weinig stressbestendige Von Trier. Commentaar van de regisseur e.a. op een aantal scènes bevat becommentarieerde fragmenten uit de acht afleveringen van de mini-serie. The Shiver, Music Video & Bloopers bevat de clip van de titelsong en eentje samengesteld uit mislukte takes voor de originele clip. De documentaire In Lars von Trier's Kingdom is een uitgebreid interview met Lars von Trier over zijn privé-leven, zijn filosofie, de totstandkoming van The Kingdom en weetjes over zijn voorbije en toekomstige projecten.



CONCLUSIE
The Kingdom I + II is via verdeler Moskwood in Haarlem nu te koop als één dvd-box met vier schijfjes van elk twee afleveringen, acht commentaartracks variërend in lengte en twee interessante en uitgebreide documentaires over de film en over de maker. In de afdeling tv- en mini-series is The Kingdom I + II een productie buiten categorie, met niets te vergelijken qua opzet, inhoud en uitwerking. Lars von Trier doet het verhaal over een ziekenhuis dat ten prooi valt aan de willekeur van goede en kwade geesten op een intelligente en spitsvondige manier. Daarbij kiest hij niet uitsluitend voor spanning, maar ook voor humor en persifleert hij in één moeite door het ziekenhuissoapgenre en de vaak domme, voor de handliggende en inhoudloze dialogen van soapacteurs. De cast van de productie is bijzonder veelzijdig en Von Trier vergast de toeschouwer op prachtig acteerwerk en verzorgde karakters. The Kingdom I + II zal wel nooit al zijn geheimen prijsgeven, maar liefhebbers van betere soaps, Lars von Trier en spannende verhalen met een tikkeltje meer, zullen zich de aanschaf geenszins beklagen.