FILM
Winnipeg 1933: voor de vierde keer op rij heeft de Londense Times de Canadese stad uitgeroepen tot 's Werelds Hoofdstad van Verdriet. De Depressie heeft hard toegeslagen in Winnipeg en de economie is er in crisis. Om de omzet van haar bierimperium op te krikken schrijft Lady Helen Port-Huntley (Isabella Rossellini) een internationale zangwedstrijd uit met een hoofdprijs van 25.000 depressie-dollars voor wie de treurigste melodie van de wereld ten gehore kan brengen. Van overal uit de wereld stromen artiesten en muziekensembles toe om het fortuintje op te strijken: zigeuners uit Roemenië, flamenco-artiesten uit Spanje, doedelzakspelers uit Schotland, mariachi’s uit Mexico, een cellospeler uit Servië, een volkszanger uit Canada, etc.



The Saddest Music In The World is oorspronkelijk een boek van de in Japan geboren Britse schrijver Kazuo Ishiguro, auteur van het succesvolle Remains of the Day. Zijn Saddest Music is een persiflage en een satire op de moderne hedendaagse maatschappij. De Canadese regisseur Guy Maddin en zijn New Yorkse scenarist George Toles verbouwen het verhaal en situeren het in de jaren '30. Het wordt een kruising tussen een vooroorlogse muzikale slapstick en een Monthy Pythonachtige film, grappig, sardonisch en sarcastisch, rafelig van structuur en opzet, met referenties naar Lars von Trier (Dogville, Europa) en Fritz Kleins Metropolis, het constructivisme van Malewitsj, de typisch Russisch-Joodse schilderkunst van Mark Chagall en het Duitse expressionisme van Ernst Ludwig Kircher. Vanuit zijn eigen zeer persoonlijke interesse voegt Maddin als finalisering een surrealistische sfeer toe die terug te vinden is in hilarische en verrassende scènes en in nonsensicale, absurde en vervreemdende dialogen.

In het middelpunt van het verhaal staat uiteraard Lady Port-Huntley, een uitgekookte zakenvrouw met een verleden. Tegen haar bedoeling in lokt ze met haar muzikale initiatief een aantal individuen naar Winnipeg wier pad zich in het verleden met het hare kruiste en aan wie ze niet de beste herinneringen heeft. De voortgang en de uitkomst van de zangwedstrijd worden onherroepelijk beïnvloed door haar oude vlam Chester Kent (Marc McKinney), een impresario uit New York, die het geld goed kan gebruiken. In zijn kielzog volgt zijn minnares Narcissa (Marina de Medeiros), jong en bijgelovig, die de kleuren van Amerika zal verdedigen. Tot ieders ongenoegen verschijnt ook Fyodor Kent (David Fox) ten tonele, Chesters vader, die verantwoordelijk is voor de handicap van Lady Port-Huntley: na een auto-ongeluk, jaren geleden, waarbij haar been klem zat tussen de wrakstukken, voerde hij als arts eigenhandig de amputatie uit. Halfweg de operatie stelde zijn zoon Chester – op dat moment Port-Huntley's geliefde – vast dat zijn vader in een dronkemansbui het verkeerde been had afgezet. Sindsdien laat Lady Helen zich rondrijden op een kar en toont ze zonder schroom de beide stompjes aan haar omgeving als bewijs van haar grote tragedie. Fyodor Kent verdedigt de Canadese kleuren met een interpretatie van het nationale volkslied Red Maple Leaves. Een grote concurrent voor beide heren blijkt de mysterieuze Servische cellospeler Gravillo The Great te zijn, alias Roderick Kent (Ross McMillan), resp. zoon en broer van Fyodor en Chester Kent. Roderick beweert de meest trieste melodie van de wereld te spelen sinds hij het hart van zijn overleden zoontje in zijn jaszak bewaart in een bokaal, drijvend in zijn eigen gestorte tranen.



Het mag duidelijk zijn dat The Saddest Music In The World geen conventionele of traditionele film is. Guy Maddin legt de lat vrij hoog en neemt zijn toeschouwers mee op een reis door de filmkunst van de jaren 20 en 30, waarbij de look en zelfs de inhoud van de film in hoge mate worden bepaald door de aparte stijl die de regisseur hanteert. De wereld die Maddin creëert is herkenbaar en tegelijk onbestaande en oogt in alle opzichten authentiek door het gebruik van zwart/wit en kleur, handgevoerde 8 mm-camera's, vermengd met verbleekte en onscherpe videobeelden, opgeblazen en korrelig als uit de oude doos. Wie Maddins andere werk kent (Archangel uit 1990 of Fleshpots Of Antiquity uit 2000) zal nauwelijks verrast zijn door de manier waarop deze film wordt aangepakt: deze regisseur grossiert meestal in opnamen en beelden die een grote verwantschap vertonen met het werk van vooroorlogse regisseurs en zijn bijzondere voorliefde voor zwart/wit en overdreven expressies, uitvergrotingen en bizarre camerastandpunten steekt hij nimmer onder stoelen of banken. Met een goed ogende en intens acterende cast en geruggensteund door een uitgelezen gezelschap van technische medewerkers, maakt Maddin van The Saddest Music In The World een aparte en nauwelijks te rubriceren film, eerder voor arthausliefhebbers dan voor een doorsnee publiek, met een passie en een gedrevenheid die respect afdwingen.



BEELD EN GELUID
Guy Maddin gebruikt voor deze film meer vaseline dan de rest van zijn tijdgenoten in hun hele carrière. Het lijkt een cliché, maar zijn aanpak werkt en levert zwart-witopnamen op die decennia oud zijn, voorzien van vertroebeling, uitwaaiering, ongerechtigheden en kleine beschadigingen zoals we die kennen van slecht geconserveerde stille films. De pellicule is bij momenten grof gekorreld met een zwart-witverhouding die helemaal uit balans is. De handgevoerde camera’s - meestal van een niet-professioneel type – zoemen zeer nadrukkelijk in op de personages en creëren een sfeer van directheid en nauwe betrokkenheid bij de actie. De opnamen zijn allemaal in dezelfde hangar in Winnipeg gemaakt, in de winter, bij ijskoud weer. De soms Madurodamachtige constructivistische decors voor de ruime achtergrond, donker en schaars verlicht, worden afgewisseld met claustrofobische minisetjes, overdadig gestoffeerd of volgestopt met kleurloze en versleten attributen. Als Maddin kleur introduceert, doet hij dat met verzadigde tinten die herinneringen oproepen aan de eerste kleurenfilms uit de jaren '50, overdreven bont en weinig realistisch. Het geluid maakt een zeer goede beurt in een stereoversie met stevig surroundeffect voor de muziekinstrumenten en de stillere bijgeluiden. De stemmen zitten over het midden verspreid.

EXTRA'S
Nogal wat interessante extra's op deze dvd, zij het zonder Nederlandse ondertitels wat een domper zet op de pret. Er is de Originele Bioscooptrailer, een negendelige Teaser en vervolgens Drie Saddest Shorts, drie korte filmpjes van Guy Maddin, resp. Sissy-Boy Slap-Party (4 min., 1995) over een homo-erotisch feestje waar iedereen aan iedereen vriendelijke en minder vriendelijke klappen uitdeelt, Sombra Dolorosa (4 min., 2004) over een vrouw die in de boksring El Muerto moet vellen ten einde haar dochter te redden van de dood, en A Trip To the Orphanage (4 min., 2004), allemaal in dezelfde stijl als de hoofdfilm. The Making of The Saddest Music in the World is een ruime documentaire (27 min.) over de technische aspecten van de film en The Cast of the Saddest Music in the World (22 min.) gaat uitgebreid in op de acteurs die hun medewerking hebben verleend. Blijft over een commentaartrack die u tegelijk met de film kan beluisteren.



CONCLUSIE
The Saddest Music In The World dankt zijn grote kracht aan de vorm waarin regisseur Guy Maddin de film heeft gegoten. Inhoudelijk gaat het om een dromerig en speels melodrama, een eigentijds trompe l'oeil, want deze productie ziet er uit als een film uit de jaren 30. Stijl en aankleding verraden op geen enkel moment dat het om een persiflage gaat en de acteerprestaties, helemaal in de stijl van de stille film, zijn buitengewoon goed. Maddin-films zijn geen middle-of-the-road-producties voor een groot publiek, maar de fans en de bewonderaars van deze eigenzinnige Canadese regisseur zullen zijn prestatie weten te appreciëren.