SERIE
Catho gèft ons nog allemoale nen dreuppel.... De Paradijsvogels... Het klinkt melig, maar ik ben ermee opgegroeid, met de eerste visie nog wel en niet bij één van de 842 heruitzendingen die daarop volgden - die ik overigens ook wel gezien hadden, want we hadden nog geen video, laat staan een dvd-speler. Ik denk zelfs niet dat deze al bestonden. Ik moet een jaar of zeven, acht geweest zijn toen ik uitzonderlijk één avond per week later mocht opblijven om de belevenissen van Rietje Rans, Bolle Verbuyck, Pier Aemerlinck en de onnozele contraventies uitschrijvende dorpschampetter mocht smaken... Tja, met de vertegenwoordigers van het wettelijke gezag wordt hier niet mee gelachen!!! Het mogen opblijven voor Vlaams kwaliteitsfictie van eigen bodem was een lange traditie, waarbij ook Slissen En César en De Collega's door mijn ouders werden gekeurd en goed genoeg bevonden om te mogen tonen aan een minderjarige.

Voor alweer een niet te versmaden flinke portie Heimat-epiek, -lyriek en -dramatiek bent U bij het derde seizoen van De Paradijsvogels op het juiste adres. Waar de tweede reeks uit het leven gegrepen fictieve gebeurtenissen van de kleine Oostvlaamse homogeen katholieke dorpsgemeenschap van het al even fictieve Leiedonck nog min of meer zich rond drie vaste pijlers afspeelde (de bouw van de kerk van Waterland, de olijke belevenissen van de erg domme familie parvenu's De Mulder in Gent en het gouden jubileum van Gust en Siska) staan de afleveringen van het derde seizoen meer op zichzelf, waardoor niet alle acteurs van de uitgebreide ensemblecast op hetzelfde moment in de schijnwerpers staan, wat meteen een stuk goedkoper was voor de makers. Begin jaren '80 was het immers ook op de VRT crisis. De afleveringen uit het derde seizoen zijn overigens ook niet langer gebaseerd op de werken van heimatschrijver Gaston Martens, maar vormen ze een chronologisch vervolg op de verschillende nog hangende verhaallijnen uit het tweede seizoen. Enkele rode draden, zoals zwangere personages, de drang van de vrouw van de smid om per sé een winkel te willen openen, de opvolgingskwestie van de burgemeester en nog enkele dergelijke thema's, gaan de verschillende afleveringen mee, zij het soms in suggestieve wijze, 't is te zeggen, doordat andere personages ernaar vragen "hoe het nu is met XXX of YYY". Van de aanwezigheid van een personage als Luc Perceval, die nochtans een redelijk belangrijke rol speelt, wordt enkel maar melding gemaakt door de andere personages, want Perceval speelt na de tweede reeks niet meer mee. En wat gek is: de makers komen er in een dergelijke breed uitgemeten cast relatief makkelijk mee weg.

We volgen in de reeks het werk, het geloof en vooral het frequente cafébezoek van een redelijk primitieve plattelandsgemeenschap in - het jaartal wordt in deze reeks voor het eerst genoemd: 1932 - in een tijdperk waarin iedereen nog iedereen kende, waar er gegarandeerd meer sociale cohesie was maar ook veel meer sociale controle, en waarin de notabelen van het dorp nog niet met hun voornaam mochten aangesproken worden. Gaston Martens heeft de gemeenschap duidelijk gemodelleerd naar de streek rond zijn geboortedorp Zulte; Waregem wordt immers een paar keer als dichtstbijzijnde "stad" vernoemd. De reeks werd oorspronkelijk jarenlang opgevoerd door zowat elk toneelgezelschap uit Vlaanderen, en deinde uit naar onder meer Parijs, waar in 1946 zelfs een verfilming met Fernandel uit volgde. Geen enkele versie is in onze lage landen echter zo bekend als de BRT-reeks uit 1979-1981, waarbij de acteurs in het pré-digitale tijdperk van Brussel Vloms en Brussel Frans door miljoenen per aflevering bekeken werden.

In tegenstelling tot veel andere Vlaamsche klei-en-slijk-boerendrama's over die periode is De Paradijsvogels een redelijk luchtige en humoristische reeks waarin toch nog de nodige ruimte is voor enkele menselijke drama's - één van de personages wordt in deze reeks onbedoeld zwanger, wat in de jaren '30 een onuitwisbare schande was, een ander personage, de liefdesdochter van de burgemeester, ziet haar droomhuwelijk op de klippen lopen omdat haar vent eigenlijk een onuitstaanbare klier is, en nog een ander personage, die tijdens de eerste twee seizoenen stom was, door het terugvinden van zijn spraak misschien een stukje menselijke waardigheid heeft hervonden, wordt geconfronteerd met zijn verdwenen geachte vader, en de daarbij horende trauma's omdat hij als kind werd achtergelaten. Klein en alledaags warmmenselijk geluk is echter een belangrijker ingrediënt: we zien hoe de starre en kille champetter van het dorp toch een hart schijnt te hebben dat hij bovendien bij de beenhouwersweduwe heeft verloren, hoe de nieuwe gemeentesecretaris annex kunstschilder wordt vereerd door koninklijke visite voor zijn vernissage, hoe de schoenlapper en de smid elkaar ladderzat in de armen vallen bij de geboorte van hun kleinkind, en hoe de dorpskoster de rol van pispaal krijgt toebedeeld in een onophoudelijke reeks practical jokes met hemzelf als lijdend voorwerp. Personages worden ziek, gaan dood, worden geboren, trouwen en krijgen zelf kinderen... het lijkt je reinste Stijn Streuvels-naturalisme, maar de aanpak is een stuk flamboyanter. Geen kermis met bijhorende duivenkoers, geen jubileumfeest of geen publieke wijding van een nieuw Mariabeeld gaat voorbij zonder dat daarbij de nodige dreuppels worden geplengd, en zonder dat de drie clochards van het dorp de gemeenschap aan het dansen hebben gezet met hun rekelliederen.

Alhoewel de reeks in alle opzichten naar hedendaagse normen stoffig, oudbollig en traag overkomt, is de ganse crème uit het Vlaamse acteersgilde uit het begin van de tachtiger jaren in deze serie op hun best te bewonderen, zij het dat het toch even slikken is om pakweg acteurs als Vic De Wachter of Marijn De Valck in hun snotapenjaren te zien, en heeft al een heel deel van de cast, waaronder Ann Petersen en Ugo njâh njâh Prinsen, het toneel langs de grote poort eeuwig verlaten, of genieten ze zoals hoofdrolspelers Jef Burm en Ward De Ravet van hun welverdiend pensioen. De Paradijsvogels zou normaal alleen een weg vinden naar een nichepubliek van nostalgici, ware het niet dat de heruitzendingen, eentje nog naar aanleiding van het 50-jarig bestaan van de Vlaamse televisie, zeker en vast nieuwe kijkers moeten hebben aangetrokken dan nostalgici dan ondertekende. Ik ben intussen 25 jaar ouder, en de warme kop chocomelk die mijn moeder me altijd schonk op een lange televisieavond moet ik nu zelf maken, maar ze smaakt nog even lekker.

AFLEVERINGEN
27. Rietje Rans (Jef Burm) ligt te bed met een longontsteking, en zweeft op de negende dag van zijn ziekte tussen leven en dood. Zijn dochter Rozeke (Linda Lepomme) heeft groot nieuws te melden: hij en Pier de smid (Ward De Ravet) worden grootvader, maar met Rietjes ziekte is het de moment niet om dat te vertellen.

28. Flavie (Polly Geerts) meent dat haar beenhouwersknecht geld uit de kassa steelt, maar ze heeft geen bewijzen. De champetter (Werther Van der Sarren) offert zich bereidwillig op om te proberen de dader op heterdaad te betrappen, maar het is achteraf bekeken niet zo'n goed idee om zich per se te willen verstoppen in de koelcel. Rietje krijgt een brief van zijn zoon Veerke (Lucas Vandervorst) uit Congo: hij staat op het punt te trouwen. Zijn lief Goeleke (Nelleke Klaren) is daar niet zo opgezet mee, want het is niet met haar.

29. Philomène (Alice Toen) is op het onzalige idee gekomen om een winkeltje annex café te beginnen in snuisterijen die het mirakel van Sint Elooi in de verf moeten zetten. In de koster (Ugo Prinsen) vindt ze een bereidwillige medeplichtige. Pier spreekt er zijn veto over uit dat zijn huis verbouwd zou worden tot café, en hij is bereid om zijn standpunt met geweld te onderlijnen. Piers zoon Jan (Vic De Wachter) komt intussen terug thuis wonen na een periode van bohémien in het decadente Gent.

30. Lieske Verhelle (Chris Verhaegen) wordt door haar grootvader Gust (Carlos Van Lanckere) op straat gezet omdat ze zich heeft laten zwanger maken door Louieke (Ludo Busschots). Louieke werkt als ober in een louche café, de Derby, eerder een hoerenkot, en als Lieske vermist wordt durft niemand er binnen gaan om haar te zoeken, maar de champetter, de koster, Rietje en Wies (Dré Van Daele) rapen uiteindelijk hun moed bijeen. Nog groter is hun verbazing als ze te horen krijgen wie eigenlijk de eigenaar van de Derby is.

31. Burgemeester Hippoliet (Alex Wilequet) heeft besloten om na 23 jaar zijn sjerp aan de wigen te hangen. Hij heeft de perfecte opvolger in gedachten: Pier de smid. Alleen is dat een klein beetje een omstreden keuze, want Pier behoort tot een andere politieke familie. En hij is zelf ook niet opgezet met het idee.

32. De kermis op Leiedonck brengt de nodige spanningen met zich mee omdat zowel Mentie (Lode Van Beek) als Wies hopen een bette prijs binnen te halen met hun prijsduiven. Rietje meent echter dat het het uitgelezen moment is om een practical joke uit te halen met de koster: ze maken hem wijs dat hij, om indruk te maken op Flavie, terug over een weelderige dos haar moet beschikken, en laat Wies nu net een miraculeus haargroeimiddel hebben uitgevonden.

33. Gemeentesecretaris Henri Van Daele (Ludo Leroy) houdt een expositie van zijn schilderijen, en Hippoliet vindt dat Pier als dienstdoende burgemeester de openingsspeech moet schrijven. Kunst is echter voor de inwoners van Leiedonck een brug te ver, zelfs Ulle (Magali Uytterhaegen) die door Van Daele als (abstract) portret is vereeuwigd kan daar niet mee lachen.

34. Lieske is bevallen van haar kindje, en de nieuwe kapelaan krijgt als eerste opdracht om het kind te dopen. De doop verloopt echter in de grootste chaos, en de koster meent zelfs dat de doop zonder voorwerp is omdat de kapelaan keukenzout heeft gebruikt. Pier neemt dan maar voor om het kind zelf te dopen; de kapelaan kan het intussen niet laten om Lieske eens goed een bolwassing te geven omdat ze een ongehuwde moeder is.

35. Bij Rozeke is de spanning te snijden: ze staat op het punt te bevallen, en de bazige vroedvrouw Stiene laat er niemand bij. Zeentje, Pier en Rietje zijn zichzelf om ter ladderzatst aan het drinken, en het is verdraaid niet het goede ogenblik. De staatsveiligheid staat bij Pier op de dorpel: koningin Elizabeth (Dora Van der Groen) brengt incognito een bezoek aan de tentoonstelling van Henri Van Daele, en Pier moet de orde helpen bewaren. Maar wat heeft nu voorrang voor Pier: de geboorte van zijn kleinkind of de koningin der Belgen? Tough choice.

36. De champetter geeft zijn ontslag: hij wil beenhouwer worden en zo snel mogelijk met Flavie trouwen. Pier zou daarmee zijn eerste huwelijk kunnen voltrekken, maar hij heeft nog altijd geen nieuws gekregen over zijn benoeming als burgemeester. Bij de oude burgemeester is de stemming beneden nul: Tuurke heeft Leentje laten stikken, en is er met de kas én de vrachtwagen van de brouwerij vandoor. Polleke (Luk De Smet) krijgt een brief uit Amerika: zijn vader zou wellicht nog leven en in Chicago wonen.

37. Het is kerstavond, en de pastoor (Marc Leemans) schijnt erg nabij zijn laatste adem te zijn. Vooraleer hij het tijdige met het eeuwige verwisselt wil hij echter nog zijn laatste ruzies bijleggen. Op zijn sterfbed krijgt hij dan ook nog eens een onaangekondige en erg onverwachte bezoeker.

38. Leiedonck viert feest, want de voormalige champetter Fideel en Flavie gaan eindelijk trouwen. De koster springt bijna uit zijn vel van jaloezie. Op het trouwfeest worden nieuwe banden gesmeed, en andere verbroken. Misschien wel voor altijd.

BEELD EN GELUID
De derde reeks van De Paradijsvogels is grotendeels vergelijkbaar met de tweede reeks, en dat was niet echt een succes. Ook hier weer is het bijna elke aflevering prijs: één of meer horizontale beeldlijnen, duidelijk afkomstig van een hik in de videoband, ontsieren het beeld. De kleuren bloeden alle kanten uit - zie maar eens naar de brandende kaarsen bij het sterfbed van de pastoor in aflevering 37 -, zowat alles wat licht geeft krijgt een valse reflectie mee, tot en met in alien-groen, en de scherpte is matig tot zwak. De beelden kraken onder de massieve hoeveelheid digitale ruis en printbeschadigingen. De audio is vergeleken met de twee vorige reeksen marginaal verbeterd, moar akkerdzjie de dialooge had naa toch wel een beetjen ondertiteld meuge zaan, soeweinst, niewôr: sommige stukken zijn gewoon onverstaanbaar, zeker als Brozie (Marijn De Valck) het nodig vindt om ze te zingen...

EXTRA'S
De enige extra die we nog maar eens terugvinden is een reeks trailers van Bridge-VRT releases uit de oude en nieuwere doos.

CONCLUSIE
De Paradijsvogels 3 is een waardige afsluiter na de eerste twee reeksen, en vooral mensen met nostalgische herinneringen zullen deze box willen aanschaffen om hun herinnering compleet te maken. Voor de andere jongelingen onder ons is er weliswaar een zekere universaliteit in de reeks te ontdekken, maar het is toch vooral een interessante kijk op het leven zoals het was. Om het te beschouwen als een dvd die ook demonstreert wat de state of the art videokwaliteit is, is het echter helemaal de verkeerde box.