De Duitse regisseur Fatih Akin oogstte in 2003 internationale bijval met zijn film Gegen Die Wand (Head On). Het succes kwam onverwacht en stuurde z’n plannen voor de toekomst in de war, want na een berensterk debuut verwacht het publiek én de kritiek een even sterke opvolger en die had Akin niet in voorraad, noch voor ogen. Een heruitgave van Gegen die Wand kwam uiteraard niet in vraag, die keuze heeft al vaker een beloftevol regisseur de kop gekost. Akin koos dus voor een documentaire over de Turkse muziek: Crossing The Bridge – The Sound of Istanbul, een project dat hij tot een goed einde bracht in samenwerking met Alexander Hacke van de avangardistische industrial band Einstürzende Neubauten. Ondertussen kocht hij de noodzakelijke tijd om een nieuw scenario in elkaar te boksen. Via Hacke raakte hij geboeid door de politieke situatie en de positie van de culturele minderheden in Turkije, anderzijds broedde hij op plannen om zowel Hanna Schygulla, R.W. Fassbinders grote filmmuze, en de Turkse superster Tuncel Kurtiz aan elkaar te koppelen in een productie die zich (opnieuw) zou afspelen in Duitsland én Turkije. In ware Guillermo Arriaga-stijl (scenarist van o.a. 21 Grams en Babel) componeerde Akin een dubbelverhaal over een Duitse vrouw wier dochter in Turkije wordt vermoord en een Turkse man uit Bremen die zijn vriendin en ex-hoertje tijdens en dronken bui vermoordt en wier dochter Ayten in Turkije in de problemen komt omdat ze lid is van een illegale politieke protestbeweging. Ayten (Nurgül Yesilçay) zal uiteindelijk illegaal naar Duitsland uitwijken om aan de Turkse politie te ontsnappen en er op zoek gaan naar haar moeder die haar altijd heeft voorgehouden dat ze in een schoenwinkel werkt.

 

 

Dat eerste scenario van Auf Der Anderen Seite (The Edge Of Heaven, voor wie de Engelse titel verkiest) zal in de loop van het draaiproces evenwel voortdurend aangepast worden omdat de omstandigheden nieuwe mogelijkheden creëren en/of omdat Fatih Akin zijn crew en cast ruim inspraak geeft in het wordingsproces van de productie. Auf Der Anderen Seite wordt uiteindelijk een perfect gelaagde film waarin verschillende verhaallijnen tot ontwikkeling komen omtrent de zes hoofdrolspelers. In tegenstelling tot het tweespan Arriaga/Iñárritu doen Akin en zijn cameraman Rainer Klausmann geen enkele poging om de verhalen samen te laten vloeien: de personages passeren elkaar rakelings om nadien voor altijd uit elkaars gezichtveld te verdwijnen, of ze ontmoeten elkaar zonder het verband met de andere hoofdfiguren te raden of te ontdekken. Het is een gewaagde gok van de regisseur, maar het werkt perfect en het procédé komt de geloofwaardigheid van dit innemende drama ten goede. Nooit voelt Auf Der Anderen Seite geforceerd of gechargeerd aan en heel vaak is de kijker getuige van de spelingen van de fortuin, van hoe een mensenleven voor altijd wordt veranderd omdat een ontmoeting net niet plaatsvindt als gevolg van technische omstandigheden of toevallig oponthoud.

 

In Auf Der Anderen Seite behandelt Fatih Akin een veelheid van onderwerpen. Omdat hij tijdens het schrijfproces van de film vader werd van een dochter, krijgt het generatieconflict een belangrijke plaats: er is een moeder-dochterconflict en een vader-zoonconflict. De politieke thema’s gaan over vrijheid, mensenrechten en vrije meningsuiting in Turkije en over de manier waarop men in West-Europa illegale migranten aanpakt en nauwelijks begaan is met het lot van politieke vluchtelingen die bij de terugkeer naar hun vaderland op een hardhandige aanpak mogen rekenen. Maar Auf Der Anderen Seite gaat vooral ook over eeuwige liefde en vriendschap, over bedrog en ontgoocheling, over trouw en verraad, over heimwee. Alsof er geen enkele inspanning mee gemoeid is, rijgt Fatih Akin de onderdelen van zijn film naadloos aan elkaar. Af en toe snijdt hij heel kort naar een andere verhaallijn, maar meestal laat hij de personages voldoende lang aan het woord om de kijker bij hun lot te betrekken. In tegenstelling tot Gegen Die Wand houdt Akin zich in Auf Der Anderen Seite niet altijd aan de chronologische gang van zaken. Zo begint de film bijv. met de jonge Nejat Aksu (Baki Davrak), professor Duitse literatuur in Hamburg, op weg naar het geboortedorp van zijn vader, de Turk uit Bremen, die na de dood van zijn minnares door het Duitse gerecht is uitgewezen. Het fragment keert op het einde van de film terug, want daar hoort het ook thuis. Door het helemaal vooraan te plaatsen, dompelt de regisseur de kijker evenwel meteen onder in het exotisme van het Turkse achterland, een warme en zonovergoten, maar ook een beetje een dorre en vooral arme landstreek.

 

 

De grootste zorg besteedt Fatih Akin evenwel aan zijn personages. Dat was al het geval in het uitstekende Gegen Die Wand, en zelfs in The Sound Of Istanbul, hoewel je in een documentaire over muziekgenres en -groepen niet meteen een grote humanistische touch verwacht. Akin heeft z’n zes hoofdrolspelers met zorg gekozen: voor Hanna Schygulla en Tuncel Kurtiz schreef de regisseur zeer precieze rollen, zij het dat die zich niet met elkaar vermengen zoals in het oorspronkelijke script voorzien was. Schygulla en Kurtiz, resp. vijfenzestig en zeventig jaar oud, voorzien Auf Der Anderen Seite van een warme achtergrond waartegen het jonge volkje z’n gang kan gaan: in eerste instantie de goedogende Poolse Patrycia Ziolkowska die in 2002 te zien was in Akins debuut Solino, een film die onze kontrijen nog niet heeft bereikt. Haar prestatie is indringend en overtuigend. Haar tegenspeelster Nurgül Yesilçay, afstandelijker en gereserveerder, geniet een sterstatus in Turkije. Zij had het aanvankelijk moeilijk met de rol die Akin voor haar had geschreven, te meer omdat er sprake is van een lesbische relatie en het lidmaatschap van de PKK, de Koerdische Bevrijdingsorganisatie. Uiteindelijk werd het lesbische onderdeel behouden, maar de PKK vervangen door een politieke protestbeweging. Ook Yesilçay kwijt zich perfect van haar opdracht en ondanks haar looks overtuigt ze zonder meer als de gevaarlijke Turkse politieke dissidente. Nursel Köse, eveneens van Turkse origine, maar sinds jaar en dag in Duitsland actief als actrice, schrijfster en cabaretière, is het Turkse hoertje in Bremen. Haar optreden beperkt zich tot het begin van de eerste helft van Auf Der Anderen Seite; ze beklijft en maakt indruk. Voor de rol van de literatuurprofessor castte Akin verschillende Turkse acteurs. Uiteindelijk viel zijn keuze op Nejat Aksu die hij zich herinnerde uit Lola + Bilidikid (1999) van de Turkse regisseur E. Kutlug Ataman en waarin hij de rol van de jonge Turk Murat voor zijn rekening neemt die een coming out-proces doormaakt. Aksu, perfect tweetalig Duits-Turks, is een aantrekkelijke acteur die voldoende intelligenie uitstraalt om de niet zo evidente rol van een geloofwaardige inhoud te voorzien.

 

Alle hoofdacteurs uit Auf Der Anderen Seite maken een evolutie door, voor de enen is er sprake van een rampscenario (er vallen twee doden), voor de anderen van een louteringsproces of een mogelijk nieuw begin. Het lijkt op overmoed om met zes hoofdrollen aan de startlijn te verschijnen, maar Fatih Akin heeft het vertellen inmiddels heel goed in de vingers en dankzij a little help from his friends brengt hij de opdracht tot een goed einde. Auf Der Anderen Seite is een stevige brok sentiment, een emotionele trip die niemand onberoerd laat en bovendien is het een film die kritische opmerkingen durft te maken over de gang van zaken in Turkije, een moedige aanpak voor een regisseur wiens roots in het land van Ata Turk liggen.

In tegenstelling tot zijn gebruikelijke manier van werken, kiest Fatih Akin in Auf Der Anderen Seite voor een rustige filmische aanpak. De camera staat meestal op statief en de film put zijn kracht veel meer uit de situaties en de emoties van de hoofdrolspelers dan uit de actie. Auf Der Anderen Seite is bijgevolg veel minder heftig dan Gegen Die Wand, maar daarom niet minder overtuigend en ontroerend. De kleuren in de Turkse scènes zijn fel en overgesatureerd, voor Bremen en Hamburg kiest Akin zachtere tinten met grijs en grauw, zonder echt te overdrijven. De detaillering blijft te allen tijde overeind en van ongerechtigheden is geen sprake. De muziekscore is verzorgd en bloedmooi en is grotendeels geselecteerd tijdens het draaiproces van The Sound Of Istanbul. Voor de Duitse fragmenten kiest Akin westerse muziek en een sporadisch klassiek fragment van J.S. Bach uit het Klavierbüchlein für Anna Magdalena. De stemmen klinken helder via de voorste kanalen en ook de achterste komen regelmatig aan bod voor het achtergrondgeluid en de muziekfragmenten.

Op disk 2 staat het Interview met de Regisseur (20 min.), een lang en diepgravend gesprek met Fatih Akin in het Engels, van de hand van Louis Danvers van Lumière. De documentaire wordt geïllustreerd met fragmenten uit de film. Dagboek van een Zwervende Filmmaker van de hand van Monique Akin, de echtgenote van de regisseur, is bijna een uur lang en overspant zowat het hele filmproces, vanaf de zoektocht naar de locaties tot en met de montage en de première van de film op het Festival van Cannes. Fatih Akin levert het commentaar, wijst op moeilijkheden tijdens het draaien en op noodzakelijke ingrepen in het originele script op verzoek van de acteurs of gewoon omdat de situatie daartoe aanleiding gaf. Hij toont ook een aantal weggelaten scènes die de voortgang van het verhaal onnodig ophielden en die hij tijdens de montage met pijn in het hart liet verwijderen. Alle hoofdacteurs worden zorgvuldig geïntroduceerd bij de kijker en komen uitvoerig aan het woord, evenals cameraman Rainer Klausmann en Akins vaste monteur, de Brit Andrew Bird, die de regisseur er na de ruwe montage van overtuigde om de film helemaal om te gooien.

Met Auf Der Anderen Seite scoort de Duits regisseur Faith Akin zijn tweede grote film in vijf jaar. Commercieel heeft de film het veel minder goed gedaan in de zalen dan z’n internationale hit Gegen Die Wand (2003), maar dat betekent niet dat Auf Der Anderen Seite een slechtere film zou zijn, integendeel: Auf Der Anderen Seite is niet alleen een film met een totaal andere sfeer en een totaal andere technische afwerking, hij illustreert ook het rijpingsproces van een regisseur die zich mans genoeg voelt om een ingewikkelder verhaal te vertellen, zonder dat de productie aan zeggingskracht inboet. Bovendien bewijst Fatih Akin dat het mogelijk is om een film te maken die én het grote publiek én de gespecialiseerde filmliefhebbers kan boeien en waarbij er geen sprake is van kwaliteitsverlies ten gevolge van makkelijke of goedkope ingrepen. Auf Der Anderen Seite staat m.a.w. als een huis en won dan ook terecht goud bij de uitreiking van de Duitse Filmprijzen (2008), legde beslag op de Prijs voor het beste scenario in Cannes (2007) en liet de concurrentie achter zich op de uitreiking van de Europese Filmprijzen, eveneens in 2007.