Wolke 9 van de Duitse regisseur Andreas Dresen is een film over verliefdheid en seks op oudere leeftijd, een onderwerp dat in maandbladen voor 50-plussers aan bod komt of misschien in programma’s op Vitaya en uiteraard in lifestyle-uitzendingen als één of andere Mr. Playboy een nieuwe blonde schoonheid veroverd heeft die z’n dochter of kleindochter kan zijn. Seks bij bejaarden is een taboe-onderwerp. We kunnen het ons van onze eigen ouders niet voorstellen, laat staan van onze grootouders. Toch zijn dat ook gewone mensen met zin in seks en dat sterft niet noodzakelijk af na je vijftigste. Misschien staan we er een beetje afkerig tegenover omdat het om oude lichamen gaat, gerimpeld en pezig, met slappe buiken, uitgezakte borsten en hangende billen, ouderdomsvlekken op armen en gezicht, allemaal zo ver verwijderd van het schoonheidsideaal dat bioscoopfilms en magazines ons zo graag voorschrijven. Maar als de oudjes ervan genieten, wie zijn wij dan om dat af te keuren?

 

 

Andreas Dresen, een bij ons quasi onbekende regisseur die in Duitsland ondertussen aan z’n dertigste productie toe is, werkte al eerder met bejaarde acteurs en vatte het idee op om aan het taboe op seks op hogere leeftijd iets te doen. In Wolke 9 voert hij de zeventigjarige Inge (Ursula Werner) op, lid van het vrouwenzangkoor in een buitenwijk van Berlijn en sinds dertig jaar getrouwd met Werner, een lange slanke man van ongeveer dezelfde leeftijd en liefhebber van alles wat te maken heeft met treinen en stations. Hij heeft een dementerende vader in het rusthuis en zij een gehuwde dochter met jonge kinderen. Steffi beschouwt Werner als haar vader, want hij heeft haar van kindsbeen af meegemaakt en opgevoed. Inge en Werner bezoeken trouw elke week Werners vader in het rusthuis en ze zijn ook altijd samen van de partij op de verjaardagsfeestjes van Inge’s kleinkinderen. Ze zijn een gelukkig stel op leeftijd. Maar dan ontmoet Inge de 76-jarige Karl, een iets kleinere, grijzende, goeduitziende en opgewekte man voor wie ze een pantalon heeft ingekort, een kleine bijverdienste waarmee ze de lege uren overdag zinvol probeert door te komen. Ze besluit het kledingsstuk persoonlijk af te leveren en geeft toe aan een plotse opwelling: ze gaat met Karl naar bed. Schuldgevoel wint het van de vlinders in haar buik en nog voor Karl uit de badkamer terugkomt, slaat ze ijlings op de vlucht.

 

Maar de bres is geslagen. Het gevoel gaat niet meer over en als ze zichzelf ’s avonds zwijgend naast Werner op de bank ziet zitten of ’s ochtends aan de keukentafel met de opgeslagen ochtendkrant als ondoordringbare barrière, dan bekruipt haar het gevoel dat ze meer en andere dingen verlangt van de korte tijd die haar nog rest. De volgende zondag – Werner is voor een weekendje naar zijn zoon aan de Oostzee – besluit ze in te gaan op Karls uitnodiging om naar een sportwedstrijd te gaan kijken. Haar gevoel heeft haar niet bedrogen: ze is verliefd.

 

 

Wolke 9 kreeg bij de bioscooprelease in Duitsland laaiende kritieken. Men noemde de aanpak van Andreas Dresen gedurfd en zijn onderwerp origineel, want wie een taboe-onderwerp aanpakt kan uiteraard altijd rekenen op verhoogde aandacht en schouderklopjes. Bovendien was de Duitse pers het er vrij makkelijk over eens dat er sprake was van een interessant scenario en een serene filmische uitwerking, met name van de vrijpartijen in het begin van de film. Toch is Wolke 9 ondanks de goede bedoelingen van Andreas Dresen een film die veel minder bekijft dan de geïnteresseerde kijker verwacht, want goede intenties alleen zijn niet voldoende opdat een thematiek zich in zijn hart en ziel zou nestelen. Dresen kiest nl. voor een aanpak waarbij vooral de beeldtaal de boodschap moet overbrengen en jammer genoeg is die niet altijd even sterk omdat bijv. een personage als Werner onvoldoende wordt uitgewerkt en tot op het einde op afstand blijft – ondanks een flinke ruzie met zijn overspelige echtgenote – en de regisseur doet verrassend genoeg geen enkele poging om de kloof te overbruggen. Maar misschien is dat nu precies zo menselijk, dat zelfs individuen die dertig jaar in goede verstandhouding hebben geleefd er uiteindelijk niet in slagen om met elkaar te praten.

 

 

Ursula Werner weet zich uitstekend te redden als de verliefde oudere vrouw, maar van innerlijke dialoog is er nauwelijks sprake, of die is in onvoldoende mate in de verhaalstof geïnjecteerd. In teveel scènes waarin Inge de hoofdrol speelt zit nl. te weinig echt en overtuigend drama om de kijker mee te slepen en dat is een gevolg van keuzes die in het scenario zijn gemaakt: beschrijven in plaats van door te dringen tot de kern, met als rechtstreeks gevolg dat de epiloog misschien wel verrast, maar nauwelijks benauwt. Dezelfde opmerking geldt voor de figuur van de minnaar. Karl is een sportieve en meelevende kerel, maar we leren hem nauwelijks kennen en veel meer dan welwillend glimlachen doet hij niet.

Andres Dresen gebruikt afwisselend vaste en losse camera’s om het drama in beeld te brengen. Dat laat hem toe de personages dicht op de huid te zitten, maar alleen bij Inge heeft dat echt zin, want zowel Karl als Werner zijn personages die weinig te vertellen hebben. De veelheid van close-ups heeft ook tot gevolg dat het beeld vaak dicht zit en dat heeft alleen maar zin als er ook werkelijk zinvolle indrukken te rapen zijn en dat is hier niet altijd het geval. De vrijscènes zijn netjes en keurig in beeld gebracht, mét voldoende ruimte voor de lichamelijkheid van de personages, maar hun snelle opeenvolging in het begin van de film tekent het hoofdpersonage Inge eerder als een nymfomane dan als een vrouw die behoefte heeft aan meer liefde en toewijding, wat uiteindelijk de bedoeling is. 


 

De beeldkwaliteit is goed, vooral in de ruimere opnamen en de tinten zijn kleurvast. De interieurscènes zijn donkerder met veel bruin en beige. In de nachtelijke scènes gaan de details jammer genoeg meer dan eens helemaal verloren en blijft er alleen een zwart scherm over. Storende ongerechtigheden zijn gelukkig uit den boze.

Het geluid is van goede kwaliteit met een zuinige soundtrack die voor sfeer en toon zorgt zonder echt op te vallen. De stemmen zijn goed verstaanbaar en verdeeld over het midden. De achterste kanalen blijven stil.

Bij de extra’s vindt u de Originele Bioscooptrailer en een Interview met Andreas Dresen (5 min.), Nederlandse en Franse ondertiteling, maar vrij kort wegens het inlassen van filmfragmenten. Als afsluiter is er nog een Andere Trailer.

In Wolke 9 van de Duitse regisseur Andreas Dresen zitten een drietal opvallende vrijscènes van 70-plussers en dat trekt uiteraard de aandacht. Voor de rest gaat het om een verhaal over overspel en verliefdheid volgens een bekend stramien, waarbij de ouderdom van de personages niet echt voor aparte of verrassende consequenties zorgt. Mocht dit met andere woorden een film zijn met gewone hoofdpersonages (jong of van middelbare leeftijd), dan was Wolke 9 wellicht niemand opgevallen.