Elk jaar trekken ruim 130 miljoen Chinezen naar hun geboortedorp om er het Chinese nieuwsjaar te vieren. Sinds de opkomst van China als toeleveringsbedrijf voor het westen, zijn de taksvrije industriezones er als paddenstoelen uit de grond gerezen en zijn goedkope arbeidskrachten uit heel China aangetrokken om onze kleren, beeldschermen, computers, mobieltjes en huishoudapparaten te maken. De jonge mensen hebben alles achtergelaten en eens per jaar, begin februari, maken ze de tocht van vaak honderden of zelfs duizenden kilometers om voor één dag hun kinderen te zien. Dan gaat het in de andere richting, meestal zuidwaarts, voor opnieuw een jaar van lange dagen en lange weken aan naaimachines of naast de hete ovens van gigantische staalfabrieken ver van huis.

 

Suqin Chen en haar man Changhua Zhang nemen al zestien jaar deel aan de grootste jaarlijkse volksverhuizing ter wereld. Ze werken in een textielfabriek en wonen in twee troosteloze kamers in een pension, wat ontkent dat ze goed verdiend hebben al die tijd. Eind januari proberen ze tickets te kopen voor de reis naar huis, 2100 km noordoostelijk van het industriegebied. Maar de kaartjes zijn uitverkocht en dus staan ze elke dag na hun werk in een lange rij aan de afdeling niet-opgehaalde tickets van het plaatselijke station. Op het nippertje kunnen ze tickets krijgen, want de reis duurt drie dagen en vier nachten en ze willen het nieuwjaarsfeest met hun beide kinderen Qin en Yang en met Suqins moeder niet missen. Maar de kinderen zijn alleen maar enthousiast op het moment dat ze hun cadeautjes krijgen. Nadien komen de vragen over het rapport en dan vallen er harde woorden. Er wordt gedreigd, gesust, gewaarschuwd en de rust keert pas weer als papa en mama veilig op de trein zitten richting zuiden. We hebben elkaar niets te vertellen, zegt Qin onaangedaan, ze liggen me overigens niet. Haar jongere broertje zwijgt, maar z’n gezicht verraadt dat ook hij blij is dat ze weer met oma alleen zijn.

 

Een paar weken later is er slecht nieuws voor Suqin en Changhua: hun dochter Qin, ondertussen 17, is van school gegaan en werkt in een textielfabriek niet zo heel ver van het hunne. Papa zoekt haar op, maar het jonge meisje wil niet meer terug, ze wil zelfstandig zijn, ze wil geld verdienen. Suqin vraagt zich af waarvoor ze al die offers heeft gebracht: zonder opleiding zal ze het nooit beter doen dan wij, zegt ze moedeloos. Changhua doet er het zwijgen toe. Hij huilt vanbinnen.

 

Regisseur Lixin Fan grijpt niet in, komt niet tussenbeide, maar laat de camera z’n werk doen. Commentaar is niet nodig: het materiaal vertelt het verhaal met als treurig hoogtepunt de fysieke afrekening tussen Changhua en zijn dochter Qin. Vreemd genoeg komt ook hier niemand tussenbeide, ook moeder Suqin niet, want zij beseft dat het gedrag van haar dochter bij haar echtgenoot tot een fundamentele crisis heeft geleid over de zin van het leven en over de zin van hun jarenlange opoffering. Nadien wordt het nooit meer zoals het was of zoals ze het allemaal graag hadden zien evolueren. Qin verkast naar Shenzhen en gaat er in een nachtclub aan de slag. In een poging te redden wat er nog te redden valt, zetten Suqin en Changhua een plan op om tenminste hun zoon Yang op het goede spoor te houden, maar Lixin Fan laat er geen misverstand over bestaan: ze delen hun onfortuinlijke lot met miljoenen andere Chinezen in een land waar de harde kapitalistische regels het winnen van een menselijk en humaan beleid.

 

Uiteraard zijn alle personages amateurs en is er geen sprake van enscenering. Suqin Chen (de echtgenote) is het meest mededeelzaam. Zij schuwt geen gevoelige uitspraken terwijl de camera toekijkt, een houding die naar Aziatische normen heel exceptioneel is. Vader en dochter zijn minder spraakzaam. Changhua zal een hele documentaire lang afstand houden, z’n gevoelens zo goed mogelijk verbergen, maar een rokende vulkaan moet uiteraard op een keer uitbarsten. Dochter Qin houdt zich eveneens lang op de achtergrond, maar wie dacht dat ze niet meer is dan een boerentrutje, die leert van het ene op het andere moment een jonge vrouw kennen die klaar is om haar eigen leven te leiden, ook als dat niet het leven is dat haar ouders hebben voorzien. 

 

 

De beeldkwaliteit van deze documentaire is acceptabel, wetende dat er in moeilijke omstandigheden is gefilmd en dat het uiteindelijk om de boodschap gaat, om de inhoud en niet in de eerste plaats om de vorm. Het 5.1-geluidsspoor is dan ook van het goede te veel voor een dergelijke productie.

 

Een aantal Andere Trailers.

 

In Last Train Home gunt regisseur Lixin Fan ons een blik op ’s werelds grootste volksverhuizing ter gelegenheid van het Chinese Nieuwjaar, een gigantische onderneming met sociale implicaties, want het gaat om tientallen miljoenen arbeiders, mannen en vrouwen, die hun kinderen aan de zorg van grootouders en andere familieleden overlaten en na verloop van tijd vaststellen dat hun opoffering niet altijd in dank wordt aanvaard en meestal ook niet het beoogde succes heeft. Een indrukwekkende documentaire.