De jonge en eerder stille Katharina, secretaresse op een advocatenkantoor, leert tijdens een carnavalsfeestje de aantrekkelijke Ludwig kennen met wie het meteen klikt en dus brengen ze samen de nacht door in haar flat. De ochtend nadien wordt het flatgebouw belegerd door de antiterreurbrigade. Katharina’s flat wordt overhoop gehaald en ze wordt voor ondervraging meegenomen door de politie. Ze wordt ervan verdacht de handlangster te zijn van de jonge terrorist die ongezien is weggeraakt, terwijl de hele buurt was afgezet en de omgeving bewaakt werd met camera’s. Katharina verdwijnt een paar nachtjes in de cel, wordt onder druk gezet, geïntimideerd, maar uiteindelijk moet men haar laten gaan wegens geen bewijs. De boulevardpers heeft evenwel geld geroken en begint een campagne tegen Katharina Blum. BILD schildert haar af als een misdadiger en gebruikt gefakete interviews om haar privéleven aan stukken te scheuren. Katharina wordt op straat uitgescholden en aangevallen; ze ontvangt nog uitsluitend haatmails. Ze kan zich nergens meer vertonen. Maar dan besluit ze om terug te slaan en dat zal men geweten hebben.
Heinrich Böll schreef met Die Verlorene Ehre Der Katharina Blum een vlijmscherpe kritiek op de manier waarop de Duitse overheid en de Duitse pers in de jaren 80 van de vorige eeuw reageerden op de activiteiten van de links-extremistische Rote Armee Fraktion van Andreas Baader en Gudrun Ensslin en hun medestanders. De strijd van 6 tegen 6 miljoen noemde hij hun activiteiten in z’n artikel in Der Spiegel waarin hij tegelijk de fascistoïde praktijken van sommige persorganen hekelde. In dit intellectuele hetzeklimaat kan ik onmogelijk werken en waar ik niet kan werken, daar kan ik ook niet wonen, schreef de winnaar van de Nobelprijs voor de literatuur (1972). Maar wie de activiteiten van de RAF niet zonder meer veroordeelde was verdacht en Böll werd zelf het slachtoffer van een lastercampagne die door het Spinger-concern was georganiseerd. Via de zeer onschuldige Katharina Blum creëert hij in Die verlorene Ehre een personage dat wordt gecriminaliseerd door op sensatiebeluste journalisten met als enige doel een stijgende oplage, die daarvoor alle mogelijke middelen gebruiken zonder zich af te vragen of dat wat ze publiceren nog enig verband houdt met de realiteit en dat respectloos is ten opzichte van de integriteit van hun slachtoffers. Bölls toon is bitter en hard en zijn kritiek richt zich in Katharina Blum ook op het repressieve politieapparaat dat verdachten onder druk zet en intimideert ook al is er sprake is van onvoldoende bewijsmateriaal en in dit geval – net zoals in het zijne – van het compleet ontbreken ervan. De haatmails, de dreigtelefoontjes en de fysieke aanvallen op straat, Böll schrijft ze eveneens op het conto van degenen die de zgn. persvrijheid misbruiken om onschuldige medeburgers te bekladden voor financieel gewin of voor politieke afrekeningen. In de slotscène van de film maken Böll en de regisseurs de cirkel helemaal rond in een scène waarin een vertegenwoordiger van de pers de fatale actie van Katharina Blum tegen een lid van zijn beroepsgroep een aanslag op de persvrijheid noemt. Cynischer en sarcastischer is het gevaar zelden geformuleerd of in beeld gebracht.
Angela Winkler (Drei, 12010; Die Blechtrommel, 1979) is een goeduitziende en wat melancholische verschijningen en haar uitstraling past perfect bij het personage dat Heinrich Böll voor ogen had en dat Volker Schlöndorff en Margarethe von Trotta in Die verlorene Ehre Der Katharina Blum ten tonele voeren. Katharina’s vrienden noemen haar ‘die Nonne’ omdat ze na haar mislukte huwelijk geen relatie meer heeft gehad en die bewust uit de weg schijnt te gaan. Het feit dat ze dan plots met een wildvreemde man in bed duikt, het is uiteraard dankbaar voer voor roddelpersjournalisten zoals Werner Tötges die zonder scrupules in Katharina’s privéleven gaat rondneuzen en die er niet voor terugdeinst om haar stervende moeder in het ziekenhuis lastig te vallen. De haast comateuze oudere vrouw brabbelt maar wat, maar Tötges pakt de dag nadien uit met intieme informatie die hij zgn. van Katharina’s moeder vernomen heeft. De jonge vrouw is razend, maar tegen Tötges en BILD maakt ze uiteraard geen kans, en later, als zij hem nadat Ludwig is opgepakt een interview toestaat, doet hij over z’n aanpak vrij luchtig alsof het niet uitmaakt wat je over iemand vertelt, als het maar verkoopt. Dieter Laser (Deutschland Im Herbst, 1978) kruipt in de huid van Werner Tötges en hij doet dat op een uitstekende manier, al is het niet meteen een rol waarmee je de harten van toeschouwers en kijkers verovert, want zijn Werner Tötges is een pervers en ziekelijk individu dat de naam journalist niet verdient. Daarmee staat de man echter nauwelijks één trapje hoger dan politiecommissaris Beizmenne (Mario Adorf) die met groot machtsvertoon de flat van Katharina Blum ondersteboven laat halen en haar nadien onvoorstelbaar hard aanpakt op het politiebureau, o.a. door haar te intimideren met verdachtmakingen en absurde veronderstellingen in het bijzijn van z’n hele staf. Hij is overigens degene die informatie uit het dossier naar Werner Tötges lekt, want in de strijd tegen het terrorisme is alles bruikbaar om op een goed blaadje te staan bij de hiërarchische oversten en om carrière te maken. De Zwitserse acteur Mario Adorf (Marco Polo, 1982; Lola, 1981) was in z’n jonge jaren een grote naam in het Duitstalig deel van Europa en dat hij de stiel nog niet verleerd heeft bewijst hij op sublieme wijze in Die Verlorene Ehre Der Katharina Blum. Z’n commissaris Beizmenne is een potentaat en een dwingeland, een man van de wet die de regels met de voeten treedt en die zonder met de ogen te knipperen verdachten vernedert en intimideert, want mensenrechten en democratie zijn niet zijn ding.
Die Verlorene Ehre Der Katharina Blum is één van de belangrijkste aanklachten tegen het klimaat van terreur dat Duitsland in de eerste helft van de jaren 80 in z’n greep hield. Het machtsvertoon van de politiediensten was overweldigend, de hetze tegen links bereikte een zeldzaam hoogtepunt, de rechtse pers, met de tabloid BILD van Axel Springer voorop, organiseerde een nooit eerder geziene campagne tegen de Rote Armee Fraktion en tegen iedereen die het gedachtegoed van de terroristische en criminele organisatie niet zonder meer afkeurde. In z’n kruistocht tegen het vijandelijke kamp zag Alex Springer er ook duidelijk geen graten in om z’n ondergeschikten de meest laakbare en lage methoden te laten hanteren om het gestelde doel te bereiken. De hele affaire is een zwarte bladzijde in de geschiedenis van de Duitse natie en het is belangrijk en nuttig dat een aantal mensen, ondanks de zware kritiek die ze te verduren kregen, die periode hebben gedocumenteerd als waarschuwing voor de toekomst.
