Geert klopt op zijn beurt aan bij Clemens Bos, maar die laat hem verstaan dat er geen werk voor hem is sinds hij in de gevangenis belandde na het uitdelen van klappen aan een hiërarchische meerdere. Uiteindelijk gaat Bos toch overstag – geschoold werkvolk is immers schaars in een sector waarin er voortdurend doden vallen – op voorwaarde dat ook Barend weer mee gaat varen. Die heeft geen alternatief en op Kniertjes 61ste verjaardag gaan de beide broers aan boord van de Op Hoop Van Zegen, die volgens sommigen niet echt zeewaardig meer is, maar waarvoor Bos toch nog een verzekeringspolis af heeft kunnen sluiten. Ondertussen wordt er storm voorspeld…
Oorspronkelijke is Op Hoop Van Zegen een toneeltekst, geschreven door de Nederlandse schrijver Herman Heijermans (1864-1924), een handelaar in huishoudartikelen, die voor een carrière als toneelcriticus koos bij De Telegraaf en later bij het Algemeen Handelsblad (nadat hij in 1895 lid werd van de sociaaldemocratische arbeiderspartij). Hij schreef de tekst in minder dan 8 weken in het najaar van 1900 en het toneelstuk ging op 24 december van hetzelfde jaar in première. Het wordt nog regelmatig op de planken gebracht en het is niet minder dan vier keer verfilmd, de eerste keer in 1918 en vervolgens in 1924 en opnieuw in 1934. Ondanks de blijvende populariteit van het materiaal zou het vervolgens meer dan een halve eeuw duren vooraleer regisseur Guido Peeters (Ciske de Rat, 1984) de opdracht voor een nieuwe versie accepteerde.
Zijn versie van Op Hoop Van Zegen is ondertussen bijna 30 jaar oud en dat merk je aan beeld en geluid, want die zijn geen van beide van de allerbeste kwaliteit, zij het dat er van grove storingen geen sprake is en dat de hoeveelheid witte punten en zwarte streepjes ontzettend goed meevalt, maar scherp kan je de film niet noemen en het 2.0-spoor bevat echt niet veel meer dan wat opgeklopt monogeluid. Die bezwaren wegen evenwel niet op tegen wat er echt mis is met deze miniserie, nl. een scenario dat niet de minste spanning, noch drama bevat en dat bol staat van de meest krakkemikkige dialogen die ooit zijn geschreven en waarmee nogal wat acteurs het heel moeilijk lijken te hebben. Kitty Courbois bijv., want als haar acteerprestatie nergens op lijkt, dan komt dat duidelijk omdat ze nauwelijks bruikbare een vooral houterige tekstfragmenten aangereikt krijgt. Willeke van Ammelrooy (als Mathilde Bos) komt er beter vanaf, maar zij heeft een veel kleinere rol die gepaard is aan korte en zinnige volzinnen, terwijl Renée Soutendijk (Jo) zich een zekere naturel kan veroorloven in een rol waarin ze alleen maar mooi moet zijn en glimlachen. De kindacteurs Danny de Munck en Tamar van den Dop komen niet verder dan acceptabel schooltoneel, maar Huup Stapel trekt zich uitstekend uit de slag als de rebelse socialist Geert. Rijk De Gooyer, Albert Mol en Leen Jongewaard laten zich door het zwakke scenario op geen enkel moment uit het lood slaan en steunen op hun fysieke kracht en professionele kunnen om de zwakke tekst te compenseren. Ramses Shaffy, die de rol van de werkloze Simon voor z’n rekening neemt, krijgt ook te weinig speelruimte om indruk te maken.
Van enige dramatische ontwikkeling is er in Op Hoop Van Zegen dus geen sprake. De sterkste scène in deel 1 zit helemaal in het begin (de mislukte reddingspoging van een visser tijdens de storm) en ze krijgt een gelijksoortig vervolg op het einde van deel 2, maar Guido Pieters slaagt er vooral niet in om met de vele kleine emotierijke scènes uit de tekst van Heijermans spanning op te roepen en/of de kijker bij het aanzwellende drama te betrekken. Kitty Courbois is het eerste slachtoffer van die haperende aanpak, want in wat aandoenlijke scènes met haar jongste zoon Barend zouden moeten zijn, slaagt haar personage Knier en zelden in om een overtuigende indruk te maken. Daarvoor is het tekstmateriaal te dun en te oppervlakkig en de interesse van de regisseur voor een vorm van fysieke dialoog onbestaande. Dat is jammer, want de tekst van Herman Heijermans is wel degelijk geëngageerd en getuigt van een diepmenselijke bezorgdheid omtrent de personages die ten tonele gevoerd worden, met regelmatig eee streepje humor, maar vooral inzoomend op hun onafwendbare lotsbestemming.
Het goede nieuws is dat er sprake is van een imposant production design waarin de hoogdagen van de Hollandse schilderkunst zich duidelijk weerspiegelen: laaghangende wolken, indrukwekkende zeegezichten en fraai gereconstrueerde straatjes en interieurs. Aan de aankleding van de personages is veel zorg besteed zodat de kapjes en de donkere jurken er levensecht uitzien, maar daar staat tegenover dat Guido Pieters een heel kneuterige samenleving ten tonele voert die in werkelijkheid nooit heeft bestaan (te vergelijken met de geromantiseerde boerensamenleving uit Vlaamse films in de jaren 70 die evenmin een weergave is van de
realiteit).
