FILM
De 11-jarige Romek krijgt van z’n vader een snelcursus katholieke godsdienst: het Onze Vader en het Weesgegroet. Op die manier hoopt hij dat z’n zoontje kan overleven in een niet-joodse omgeving, want Polen is onder de voet gelopen door de nazi’s en regelmatig worden joodse burgers in de stad opgepakt en weggevoerd. Romeks vader heeft een overeenkomst gesloten met aardappelboer Gniecio en na een heftig afscheid neemt die het jongetje mee naar het platteland en voedt het op als z’n eigen kind. Romek is blond en heeft blauwe ogen, en dat verhoogt z’n kansen om niet op te vallen en hij doet er ook alles aan om zo Pools mogelijk te lijken, want hij beseft dat de joden in Polen een moeilijke en gevaarlijke periode doormaken.

Op de boerderij wordt Romek het broertje van Gniecio’s oudste zoon Vladek en z’n jongere broertje Tolo. Met het jongste kind klikt het meteen, maar Vladek is tiranniek van aard en meent dat z’n positie als oudste wordt ondermijnd. Hij neemt z’n toevlucht tot pesterijen en hij schrikt zelfs niet terug voor geweld. Romek doet z’n best om zich aan te passen, maar z’n positie wordt precair als op een keer Gniecio door de nazi’s wordt vermoord als hij z’n illegaal gekweekte varken in de stad probeert te verkopen. Eerder toevallig komt Romek te weten dat hun buurman Kluba de moord heeft gepleegd opdat hij het dier zelf zou kunnen verkopen, en als hij Vladek dat nieuwtje vertelt, hangt er nog meer geweld in de lucht, want die heeft eerder gezien dat Kluba’s zoon Robal zich ’s nachts in de buurt van de spoorlijn ophoudt en er joden berooft die uit de trein naar Auschwitz springen in een poging het vege lijf te redden. Vladek is uit op wraak en hij rekent op Romek om hem daarbij te helpen…
 

Edges Of The Lord is een Amerikaans-Poolse productie en dus zal het u niet verbazen dat voor de hoofdrollen Engelstalige acteurs zijn gekozen. Bekendste gezicht is uiteraard Willem Dafoe, die de rol van de parochiepriester voor z’n rekening neemt, niet meer dan een kleine rol overigens, maar wel belangrijk om de film aan de andere kant van de Atlantische Oceaan makkelijker te slijten. De hoofdrol is voor de drie jongetjes die samen de dramatische voortgang schragen. Geen eenvoudige opdracht – Spielberg weet daar alles over! – maar Haley Joel Osment (Romek), Liam Hess (Tolo) en Richard Banel (Vladek) leveren een opmerkelijke prestatie wegens hun groot inlevingsvermogen en hun overtuigende manier van doen. De film wordt dan ook vanuit hun standpunt verteld, m.n. door de ogen van Romek, die er als buitenstaander moet voor zorgen dat hij in de katholieke Poolse familie wordt geaccepteerd én onder de radar van de nazi’s blijft. Dat is niet evident, want Vladek en Tolo beseffen heeft gauw dat Romek niet hun verre neefje is – van wie ze schijnbaar nog nooit eerder hebben gehoord – en ook buurman Kluba vertrouwt de zaak niet en maant z’n buurman Gniecio aan om geen dingen te doen die hun veiligheid in gevaar brengt.
 

Omdat hij het verhaal via de kinderen vertelt, hoeft regisseur Yurek Bogyevicz de feiten niet meteen prijs te geven en in sommige gevallen vertelt hij overigens helemaal niet wat er aan de hand is, maar laat hij dat aan de verbeelding van de kijker over. Op die manier creëert hij spanning, want Romek en Vladek beseffen niet welk gevaar ze lopen door ’s nachts in de buurt van de voorbijrazende goederentreinen rond te hangen en dat zal hun bijna fataal worden als ze op een keer oog in oog staan met een nazi-officier die met z’n manschappen de jacht op ontsnapte joden heeft ingezet. In dergelijke omstandigheden vallen er slachtoffers, maar dat uitgerekend het meest onschuldige personage in de film zich voor die rol aanbiedt, is niet minder dan een verrassende evolutie en tegelijk een afschuwelijke constatering.
 

De Poolse acteurs zijn perfect gecast voor hun resp. rol. Olaf Lubaszenko (Gniecio) stamt uit een familie van acteurs en hij is zelf actief als regisseur. Zijn rol is te beperkt in deze film, maar hij zet wel een overtuigend personage neer dat niet opgezet is met de stokerijen van z’n oudste zoon. Eerder kon u Lubaszenko aan het werk zien in Spielbergs Schindler’s List (1993). Malgorzata Foremniak neemt de rol van Gniecio’s echtgenote Manka voor haar rekening en zij brengt warmte en zekerheid in de film, hoewel ze Romek niet altijd rechtvaardig behandelt. In Polen is Foremniak een grote naam. U zag haar in 2001 aan het werk in Avalon van regisseur Mamoru Oshii. Chrili Vahonin ten slotte neemt de rol van Kluba’s criminele zoon Robal voor z’n rekening, een donker en gevaarlijk personage dat er niet voor terugdeinst om joden te vermoorden en jonge meisjes te verkrachten. Vahonin maakt een sterke indruk en het is dan ook verrassend dat hij na z’n debuut in Edges Of The Lord nooit meer in een film heeft gespeeld.