SERIE
De overname van de gevangenis van Litchfield door de privébewakingsfirma MCC begint nu pas écht voor problemen te zorgen. Niet alleen hebben de bobo's van MCC besloten dat de capaciteit van de gevangenis moet worden verdubbeld zonder extra ruimte - het enige wat men laat aanrukken, zijn stapelbedden -, ook het personeelsbeleid is een zooitje. Directeur Joe Caputo (Nick Sandow) heeft al zijn personeel zien vertrekken, en de directie heeft besloten om de vrijgekomen plaatsen vooral op te vullen met oorlogsveteranen, omdat de firma subsidies krijgt als ze die in dienst nemen. Alles, zo lang het maar zo goedkoop mogelijk is. De nieuwe hoofdcipier, Desi Piscatella (Brad William Henke), is een bullebak eerste klas, die de gevangenen als nog minder waard beschouwt dan wormen, en onder zijn auspiciën mogen de cipiers zich te buiten gaan aan allerlei uitspattingen die stelling niét goedgekeurd zijn door de Conventie van Genève.

 

Piper Chapman (Taylor Schilling) probeert intussen nog steeds munt te slaan uit een handeltje in gedragen damesslipjes, die door perverten voor veel geld op internet worden aangekocht. Hierbij fungeert bewaker Baxter Bailey (Alan Aisenberg), duidelijk nog niet droog achter zijn oren, als liaison om de slipjes buiten de muren te smokkelen, waarna Pipers broer Cal (Michael Chernus) ze verpatst. Piper wordt van de weeromstuit wel de minst populaire gevangene, want ze betaalt haar 'personeel' met afgedragen producten uit het winkeltje, terwijl ze zelf met de grote winst gaat lopen. Het is dan maar een kwestie van tijd vooraleer ze concurrentie krijgt. Maria Ruiz (Jessica Pimentel) zet een soortgelijk handeltje op, en Piper is zo in haar wiek geschoten dat ze bij de bewakers gaat klikken. Ze vormt met hun goedkeuren een soort van 'burgerwacht' om bendevorming tegen te gaan, maar haar wacht trekt vooral ongure types aan die dwepen met hakenkruizen en Duitse leuzen uit de jaren 40. Vooraleer Taylor goed en wel beseft wat ze gedaan heeft, is het hek van de dam en breken er haast rassenrellen uit.

 

Alex Vause (Laura Prepon) heeft andere katten te geselen: een huurmoordenaar van haar vroegere baas, die ze verlinkt heeft bij het gerecht, heeft zich toegang weten te verschaffen tot de gevangenis, en hij staat op het punt haar te wurgen. Gelukkig voor Alex springt de lichtjes mentaal instabiele Lolly Whitehill (Lori Petty) haar te hulp. Evenwel zitten de beiden nu met een lijk opgescheept, en ze roepen de hulp in van Frieda (Dale Soules) in, die voor meervoudige moord (Vier? Vijf? Ze is zelf de tel kwijt) vastzit en verstand heeft van het 'afhandelen' van dergelijke zaken. Zo gezegd, zo gedaan: het lijk wordt in stukken gehakt en onder de moestuin begraven. Lijken hebben echter de vervelende neiging om na een bepaalde tijd weer boven te komen, en zodra het zover is, staat de gevangenis in rep en roer.

 

En laten nu net de ogen van de nationale (roddel)pers op Litchfield gericht zijn: de bekende TV-kok Judy King (Blair Brown) zit in Litchfield in voorarrest omwille van verregaand geknoei met haar belastingaangifte. Het is de directie van MCC eraan gelegen om vooral naar de buitenwereld toe een spic and span imago van de gevangenis op te hangen, en King krijgt dan ook een voorkeursbehandeling waar andere gevangenen van zouden dromen. Wanneer er op Youtube een filmpje wordt teruggevonden uit de jaren 80 waarin Judy kookles geeft samen met een niet van raciale karikaturen ontdane pop, wordt even gevreesd dat de zwarte inmates hun gram willen halen op Judy. Die heeft echter een ijzersterke verdediging klaar ("Het waren de jaren 80 en iedereen zat danig aan de coke"). Ze is echter steenrijk (ha ja, want ze heeft de belastingsdienst een poot uitgevezen), en haar advocaat van 1800 dollar per uur weet bepaalde zaken in de gevangenis in beweging te zetten waar normale stervelingen jarenlang voor moeten procederen.

 

Na het relatief mattere derde seizoen schakelen de scenaristen dit seizoen een versnelling hoger. Niet toevallig wordt daarbij ook de leeftijdskwotering opgetrokken van 12 naar 16, want in de broeierige atmosfeer wordt het leven in de gevangenis van Litchfield een stuk gewelddadiger. Vooral de climax in de laatste twee afleveringen is echt ronduit grimmig, en de cliffhanger naar het vijfde seizoen is waarschijnlijk de best tot nu toe. Na drie seizoenen zijn de karakters bijzonder goed uitgewerkt geraakt, en lijken de gebeurtenissen zich af te spelen met veel respect voor de voorspelbare reacties van de diverse inmates: Red (Kate Mulgrew) die haar morele autoriteit probeert uit te spelen, Crazy Eyes (Uzo Aduba) die in alle opzichten contactgestoord is, Nicky (Natasha Lyonne) die elke gelegenheid te baat neemt om aan verdovende middelen te geraken, Sam Healy (Michael J. Harney) die zélf een psychiater zou kunnen gebruiken, Caputo die getuige zijn gelaatsuitdrukking het wereldrecord aantal simultane maagzweren scherper wil stellen, en ga zo maar door. Omdat de meeste personages ons intussen welbekend zijn, zijn ook niet langer álle afleveringen voorzien van flashbacks - een drietal afleveringen mist een dergelijke scène. Wie echter in deze reeks er bijzonder naar boven uitsteekt, is Lori Petty als de paranoïde Lolly, die door één van de flashbacks een zeer credibel achtergrondverhaal meekrijgt.

 

AFLEVERINGEN
Disk 1:
40. Work That Body For Me
Joe Caputo probeert wanhopig om alle gevangenen die door het gat in de omheining zijn gevlucht, weer bij elkaar te krijgen, met hulp van de nieuwe bewaker Piscatella. Op het einde van de dag blijken er nog twee gevangenen zoek: Crazy Eyes en haar nieuwe vriendin Kukudio (Emily Althaus), die ze in haar bovenkamer niet alle vijf op een rij heeft. Alex ontsnapt ternauwernood aan een moordaanslag door een bewaker die door haar vroegere drugbaas was ingehuurd, omdat Lolly de man kan doodstampen. De beiden zitten nu wel met een lijk opgescheept. Intussen heeft MCC besloten dat er zowat het dubbele van het aantal gevangenen in Litchfield moet verblijven. TV-kok Judy King heeft zich aangegeven bij de gevangenis, maar er is in alle heisa niemand meer beschikbaar om haar op te vangen.

41. Power Suit
Met de komst van de nieuwe gevangenen is er plots tekort aan zowat alles, en het duurt dan ook niet lang voor er raciaal geïnspireerde rellen uitbreken. Alleen Judy King heeft geen last van de overbevolking, want ze krijgt een voorkeursbehandeling waar ze niet om gevraagd heeft, maar die ze ook niet kan afslaan. Cindy, pardon, Tova (Adrienne C. Moore) zit uitgerekend opgescheept met een moslim, Allison Abdullah (Amanda Stephen), en de twee vechten letterlijk voor elke vierkante millimeter territorium. Wie sluit er nu ook een jood en een moslim bij elkaar op? Red gaat er intussen onderdoor omdat haar nieuwe kamergenoot ontieglijk hard snurkt.

42. (Don't) Say Anything
Taystee (Danielle Brooks) krijgt een nieuwe job als secretaresse van Caputo, en moet meehelpen bij het in orde maken van enkele buiten de gevangenis gelegen huisjes die aan de nieuwbakken cipiers ter beschikking worden gesteld als deel van hun verloning. Caputo voelt zich aangetrokken tot Linda (Beth Dover), het hoofd van de dienst inkopen bij MCC. Tijdens een romantisch dineetje merkt Caputo plots dat één van de ontslagen cipiers als hulpkelner werkt, wat tot een onaangename situatie leidt. Brook (Kimiko Glenn) en Poussey (Samira Wiley) proberen af te tasten in hoeverre ze tot elkaar toenadering vinden, maar Brooks opmerkingen over het zwarte ghetto-volkje waarvan ze meent dat Poussey ertoe behoort, schiet in het verkeerde keelgat. Morello (Yael Stone) probeert het gebrek aan fysiek contact in haar nieuwbakken huwelijksleven te compenseren met telefoonseks waar iedereen gratis mag van meegenieten.

43. Doctor Psycho
Piper krijgt te maken met concurrentie: Maria Ruiz wil namelijk óók in de gedragen slipjes-business. Alex is bang dat Lolly haar mond zal voorbijpraten over het lijk dat onder de moestuin begraven ligt, en Frieda stelt voor haar te vermoorden. Zo ver is het gelukkig nog niet. Sam Healy wil dat Judy King kooklessen geeft voor de gevangenen. Sophia Burset (Laverne Cox) probeert haar isoleercel te laten onderstromen en in brand te steken om de aandacht van Caputo te trekken. Aleida Diaz (Elizabeth Rodriguez) krijgt intussen te horen dat ze mogelijk in aanmerking komt voor vervroegde invrijheidsstelling. Om haar kansen in de maatschappij te vrijwaren, zal ze echter alsnog haar middelbare schooldiploma moeten halen.

 

Disk 2:
44. We'll Always Have Baltimore
Maandverband is niet het enige: na enkele weken overbevolking is er in de gevangenis van Litchfield tekort aan zowat alles. Caputo en Linda reizen naar Baltimore om een gevangenisconventie, CorrectiCon, bij te wonen, en de vlam slaat over. Taystee raadt intussen het (niet zo bijster originele) paswoord van Caputo, en ze kan ongehinderd op het internet surfen zonder dat haar baas het weet. Crazy Eyes en Morello gaan op jacht naar iemand die in de douche kakt. Maria heeft Maritza (Diane Guerrero) zover gekregen dat ze helpt met het naar buiten smokkelen van de gedragen slipjes. Piper krijgt van bewaker Piscatella gedaan dat ze een soort van burgerwacht mag oprichten om de gevangenis te vrijwaren van graffiti. Feitelijk wil ze dat de controles op de Latino's worden opgevoerd opdat Maria's handeltje aan het licht zou komen. Als onbedoeld neveneffect sticht ze per ongeluk een white pride-hobbyclubje voor neonazi's. Aleida studeert zich intussen te pletter aan wiskunde.

45. Piece Of Shit
Luschek (Matt Peters) voelt zich nog altijd schuldig omdat Nicky Nichols door zijn toedoen in de hoogbeveiligde afdeling zit. Judy King schakelt haar dure advocaat in om Nicky weer naar de gewone afdeling over te laten brengen, maar ze eist in ruil wel een wederdienst van Luschek. Nu Taystee de computer van Caputo gehackt heeft, meent Tova dat ze een manier heeft gevonden om geld te verdienen: een roddelmagazine heeft via een drone een vage foto van Judy King in de gevangenis gepubliceerd, en Tova meent dat het magazine grof geld zal betalen voor een gedetailleerde profielfoto. Alleen heeft ze daar een fototoestel voor nodig, en daarvoor moet ze aankloppen bij haar aartsvijand Abdullah, die er één in haar hoofddoek verbergt. Piper geeft Maria aan bij de gevangenisautoriteiten voor haar handeltje in slipjes.

46. It Sounded Nicer In My Head
Nicky is teruggekeerd van maximum security, maar ze herkent Litchfield amper. Haar oud neukvriendinnetje Lorna is nu getrouwd en Piper wordt op handen gedragen door de neonazi's. Alleen Red is bereid om haar een welkomstfeestje te geven. De latina's maken gebruik van de jolige stemming om Piper een lesje te leren. Lolly gaat intussen weer door één van haar fases waarin ze stemmen in haar hoofd hoort. Judy King komt in het oog van de storm te staan nadat op TV een fragment uitlekt uit de jaren 80 waarin zij samen met een nogal raciaal gekleurde stereotiepe pop een sketch ten beste geeft waarin de zwarte pop wordt afgeschilderd als kannibaal. Aangezien Taystee, Tova en Abdullah nog steeds wanhopig pogen om een foto van haar te maken, meent ze dat ze door de zwarte gemeenschap geviseerd wordt omwille van het fragment, en ze krijgt extra bescherming. Joe Caputo heeft een plan gelanceerd om educatieve cursussen te laten geven in de gevangenis. MCC gaat akkoord, maar er worden een paar kleinigheidjes gewijzigd in het lessenpakket...

47. Friends In Low Places
Caputo's cursussen zijn allemaal inhoudelijk gewijzigd: in plaats van wiskunde en Engels krijgen de inmates leerstof die verdacht veel lijkt op bouwkunde en cement draaien, en vooraleer ze er zelf erg in hebben, worden ze gedwongen om zelf als dwangarbeider een nieuwe slaapzaal te bouwen. Na het incident met de slipjes worden alle naaisters bovendien collectief ontslagen en in de bouw gedwongen, ditmaal zónder de felbegeerde dollar loon per uur. Maria Ruiz hervat haar zaken, maar ditmaal met échte koopwaar: ze weet drugs de gevangenis in te laten smokkelen. Poussey vertelt Judy waarom de zwarte inmates een foto van haar nodig hebben, en Judy zou Judy niet zijn als ze daar zelf geen slaatje uit zou slaan. Piper bekent aan Nicky, Alex en Red wat de latina's haar hebben aangedaan.

 

Disk 3:
48. Turn Table Turn
Nadat er in een roddelmagazine een foto is verschenen waarop Judy King Tova een tong draait, beveelt Piscatella dat de gevangenis ondersteboven moet worden gekeerd, op zoek naar illegale telefoons. Blanca (Laura Gómez) heeft een methode uitgedokterd om niet langer aan de vernederende strip searches onderworpen te worden: ze is gewoon gestopt met zich te wassen. Zuster Ingalls (Beth Fowler) zoekt dan weer naar een manier om ín de isoleercel gegooid te worden, want ze is vastbesloten om uit te zoeken wat er met Sophia Burset is gebeurd. Maritza heeft besloten dat ze niet langer als drugkoerier voor Maria wil werken, maar ze heeft andere zorgen aan het hoofd. Nicky is zwaar depressief, en Red trekt zich haar lot aan. En Piper en Alex willen dat een bewaker een hamburger naar binnensmokkelt, maar de man verlangt in ruil een seksuele wederdienst. Maritza wordt door bewaker Humphrey (Michael Torpey) verplicht om iets bijzonder vies te eten.

49. Bunny, Skull, Bunny, Skull
De dag van Aleida's vrijlating is eindelijk aangebroken. Ze maakt zich echter zorgen om het lot van haar dochter Daya (Dascha Polanco), en vraagt aan Gloria (Selenis Leyva) om een oogje in het zeil te houden. Terecht, zo blijkt, want Daya laat zich in met Maria's groep, die intussen het salon heeft overgenomen en er een draaischijf van gemaakt heeft voor de drughandel. Piper protesteert tegen de haast middeleeuwse schandpaal waarop Blanca tentoon staat, maar ze krijgt van hetzelfde laken een broek. Zuster Ingalls probeert bewijzen te verzamelen over de onheuse behandeling van Sophia, maar ze wordt betrapt; evenwel krijgt ze steun vanuit een wel erg onverwachte hoek. Red heeft alle kanalen dichtgetimmerd langswaar Nicky aan drugs zou kunnen komen, maar ze is er één vergeten. De filmvoorstelling van The Wiz draait uit op een scheldpartij tussen de zwarte en blanke inmates. Bij het installeren van een nieuwe riolering voor de toekomstige barakken beslist Piscatella dat de moestuin en de serre tegen de vlakte moeten... en daar ligt nog iets onder begraven!

50. People Persons
De gevangenen worden onder curatele geplaatst nu er een lijk in de moestuin is aangetroffen. Caputo wordt in allerijl naar Utica ontboden om tekst en uitleg te geven, en hij instrueert de bewakers om intussen niets te ondernemen. Piscatella veegt daar finaal zijn voeten aan en begint de gevangenen één voor één in ware Guantanamo-stijl op de rooster te leggen. Vooral Red krijgt het zwaar te verduren. De andere bewakers menen intussen dat het het ideale moment is om sadistische spelletjes te spelen met de gevangenen: Humphrey verplicht Crazy Eyes en Kukudio om te vechten. Sam Healy kan het niet meer aanzien en hij vlucht tijdens de dienst.

51. The Animals
Caputo arriveert terug in Litchfield wanneer de tent in rep en roer staat. Bewaker Baxter Bailey licht hem in wat er allemaal gaande is, en Caputo's eerste plan is om Humphrey een maand onbetaald te schorsen. Piscatella heeft echter zijn ballen in de tang, en dreigt ermee dat alle bewakers collectief ontslag zullen nemen als Caputo één vinger naar hen durft uitsteken. Er gebeurt echter iets anders: alle gevangenen, de nazi's, de zwarten, de latina's en al de rest besluiten om voor één keer hun dagelijkse ruzies opzij te zetten en samen te werken. Ze besluiten geweldloos verzet te plegen totdat Piscatella zijn ontslag geeft. Het vreedzame protest ontaardt echter in een fatale knokpartij.

52. Toast Can't Never Be Bread Again
Eén gevangene heeft de schermutselingen met haar leven moeten bekopen, en laat ons eerlijk zijn, eigenlijk was het een ongeluk. Maar de andere gevangenen zien dat zo niet; vooral de onverschilligheid waarmee de directie reageert, steekt de ogen uit. Caputo krijgt zelfs het verbod van de leiding van MCC om de politie te bellen, met als gevolg dat het lijk 's anderendaags 's morgens nog precies op exact dezelfde plaats ligt. Als MCC bovendien bij de (veel te late) publieke verklaring de schuld in de schoenen van de gevangenen tracht te schuiven, slaat de vlam helemaal in de pan.

 

BEELD EN GELUID
Naar goede gewoonte is de beeldkwaliteit van Orange Is The New Black scherp en gedetailleerd, met zo goed als geen artefacts (ook niet in de scène met veel zonneblinden op het hoofdkwartier van MCC) en rijke details. Alleen is er soms iets mis met de kleurbalans: orange is misschien de new black, maar black is blijkbaar tegelijkertijd de new blue. Anders gezegd: de zwarttinten vertonen vaak een zeer onnatuurlijke blauwe schijn, zodat het soms lijkt alsof iemand met zwart haar als Boo (Lea Delaria) of Pennsatucky (Taryn Manning) een kleurspoeling heeft ondergaan. Dit kost punten! De DTS-HD MA 5.1-track is sfeervol, en nu er in dit vierde seizoen in de gevangenis al een keertje vaker op de vuist wordt gegaan, worden de achterkanalen meer benut om de dynamiek te ondersteunen. Ook de scène waarin een graafmachine de moestuin ondersteboven ploegt, is mooi ruimtevullend.

 

EXTRA'S
Voor de vierde keer op rij niets, of u moest de verplicht te bekijken cross-promotionele trailers op de eerste schijf als een extra beschouwen. Niet dus.

CONCLUSIE
Orange Is The New Black wordt in dit vierde seizoen plots een stuk grimmiger, maar vooral het acteerwerk wordt seizoen na seizoen meer doorleefd. Het bonusmateriaal zit nog steeds in de isoleercel.