FILM
Zwarte bladzijden uit geschiedenisboeken waarvan het bewind de wereld wijsmaakt dat het onheil nooit is gebeurd; het is iets van alle tijden en alle plaatsen, maar geen enkel regime dat daar zo goed mee weg kon als dat van de Russen. Het aantal verzwegen bloedbaden tijdens de Stalin-jaren zijn ontelbaar, maar ook zijn opvolger Chroesjtsjov heeft bloed aan zijn vingers. In 1962 stond het Sovjetregime tegenover een massa staalarbeiders uit Novotsjerkassk nabij Oekraïne, die collectief het werk neerlegden omdat ze eisten dat er naast een behoorlijk loon er ook voldoende voorziening moest zijn van levensmiddelen in de winkels. De Communistische Partij wilde het zelf nooit toegeven, maar aan de winkels stonden er ellenlange rijen aan te schuiven voor een brood. Wie de juiste partijkaart had, kon van de winkelier wel een fles vodka en een pak suiker meekrijgen, maar heel wat Russen kregen de deur op de neus en werden met lege handen weggestuurd. De arbeiders pikten dit onrecht niet langer en kwamen op straat. De betogers gingen ervan uit dat het Rode Leger nooit op het eigen volk zou gaan schieten. Dat deden ze ook niet, maar op de daken van de gebouwen lagen sluipschutters van de KGB op de loer, die brutaal het vuur openden waardoor tientallen mensen omkwamen. De bevolking moest hun mond houden om zo een gevangenisstraf in de goelag te ontlopen, terwijl het gevloeide bloed werd weggespoeld door een nieuwe laag asfalt en waarbij men de lijken buiten de stadsgrenzen begroef. Een stukje onthutsende geschiedenis dat pas in de jaren '90 naar boven kwam en in Dear Comrades! perfect is weergegeven door de Russische filmveteraan Andrei Konchalovsky.




Andrei Konchalovsky, wiens oom Nikita Mikhalkov is, werkte in zijn beginjaren samen met Andrei Tarkovsky aan de scripts van zowel Ivan’s Childhood als Andrei Roeblev. Als regisseur brak hij internationaal door met Uncle Vanya en tijdens de jaren '80 werd hij door de Cannon-boys in Hollywood opgepikt wat resulteerde in Maria's Lovers met Nastassja Kinski, Runaway Train, wat volgens velen één van de beste actiefilms uit de jaren '80 is, en het Sylvester Stallone-vehikel Tango & Cash. De grote doorbraak bleef echter uit, en Konchalovsky keerde terug naar zijn roots om daar te herbronnen, waarvan Dear Comrades! de laatste in de rij is. Een aangrijpende film die in Venetië de juryprijs kreeg en eveneens genomineerd werd voor Beste Film, en wat later de Russische inzending van de Oscar voor Beste Buitenlandse Film werd.




Met de stijl van zijn vroegere Hollywood-films heeft dit historisch relaas niets meer te maken, eerder herken je hierin de propagandafilms van Eisenstein, ofschoon je dit moeilijk een ode aan het Communistische regime kan noemen. Soms wordt dit ongewild grappig, zoals in The Death Of Stalin, al was het maar om te tonen wat voor een corrupt zooitje het Communistische bewind wel was. Maar veel valt er niet te grappen, zeker niet eens de wapens van zich laten horen en je als kijker een voyeuristische blik krijgt in een lijkenhuisje waar de dode lichamen als een hoop vuil opeengestapeld liggen. We volgen de tragiek door de ogen van Liudmila, die schitterend vertolkt wordt door Yuliya Vysotskaya, en echtgenoot van Andrei Konchalovsky is, en door haar kookkunsten ook wel een beetje de Pascale Naessens van Rusland is.

Liudmila is een lokale partijbestuurder, die wegens opportunistische belangen vindt dat de overheid niet hard genoeg kan optreden tegen de amokmakers, want niets is een grotere schande dan een communist die begint te staken. Haar rebelse dochter is het daar helemaal niet mee eens, en beslist om mee te gaan betogen met de arbeiders. Als ze 's avonds nog steeds niet terug naar huis is gekeerd, beseft Liudmila dat haar dochter wel eens door een Russische kogel getroffen zou kunnen zijn.




Deze historische film is door zijn onderwerp zeker niet het soort cinema dat er bij iedereen even vlot zal ingaan. Het duurt zelfs een poosje vooraleer je door de complexe structuur weet wie nu wie is, maar eens je mee bent, komt je in een morbide en vooral vaak ijskille thriller terecht waarin een mensenleven niks voorstelt en alles moet wijken voor de politieke doctrine, ook al beseft iedereen van hoog tot laag dat het allemaal bedrog is. De afstandelijke, maar vooral oerdegelijke regie zorgt dat je vliegensvlug betrokken raakt in de tragiek van het verhaal. Dear Comrades! is misschien niet meteen het soort film dat je zal aanvinken voor je watchlist, toch blijft dit zeer beklijvende cinema die je niet rap loslaat.

BEELD EN GELUID
Deze arthousefilm verscheen bij ons op dvd via Cherry Pickers. De maatschappij behield de artistieke keuze van de regisseur, waarmee we willen zeggen dat de 1.33:1- aspect ratio werd behouden, wat dus betekent dat je zowel links als rechts twee zwarte blokken hebt. De film is in zwart-wit gedraaid en heeft een nogal documentaire-achtige stijl, hoewel dient gezegd te wordt dat de transfer piekfijn is. Hoe koud en afstandelijk het soms ook aanvoelt, heb je hier toch wel een prachtige zwart-witfotografie om de vingers en duimen bij af te likken. De geluidsband is een Russische Dolby Digital 5.1 die, op wat explosieve geluiden na, bijna volledig uit dialogen bestaat.




EXTRA’S
Er staan helaas geen extra’s op dit schijfje.

CONCLUSIE
Dear Comrades! toont een wel zeer zwarte bladzijde uit de Russische geschiedenis die bijna dertig jaar lang onder de deurmat werd geveegd. Gemakkelijke cinema is dit nooit, wel confronterend en ijzersterk.