Deze film maakt deel uit van de Film Noir Classic Collection, Volume 1, waartoe ook nog Out of the Past, Murder My Sweet, The Asphalt Jungle en Gun Crazy behoren.

FILM
Toen regisseur Robert Wise op 14 september ll. het tijdige voor het eeuwige ruilde, was dat groot nieuws in alle media. De cineast werd in overlijdensberichten voornamelijk geprezen om de wijze waarop hij musicals West Side Story en The Sound Of Music in beeld bracht en af en toe kwam ook ter sprake dat hij de monteur was van Citizen Kane. In alle talen werd echter curieus gezwegen over de diversiteit die zijn carrière kenmerkte. Weinig regisseurs hebben zich immers succesvol aan zoveel genres gewaagd als Wise. Van melodrama tot science-fiction, van komedie tot horror, allen kwamen te aan bod in het oeuvre van de cineast. En één van de voornaamste prenten uit die diverse loopbaan is ongetwijfeld het boksdrama The Set-Up.

Stoker Thompson is een bokser die al twintig jaar in de ring staat. Veel succes heeft hij nooit gehad, maar hij is ervan overtuigd dat een laatste kans op glorie nog steeds mogelijk is. Een paar goede meppen, een paar uppercuts, zo meent Stoker, en hij kan opdraven in grote gevechten, voor groot geld. Zijn vrouw is daar echter niet van overtuigd. Met lede ogen heeft ze jarenlang de nederlagen van haar man moeten aanzien, zodat ze nu erop aandringt dat hij een échte job kiest. Het mag niet verwonderen dat de stress een zware hypotheek op hun huwelijk legt. En als klap op de vuurpijl sluit Stokers manager een deal met een gangster: in ruim voor vijftig dollar zal de bokser zijn eerstvolgende wedstrijd bewust verliezen. De manager, die niet het minste vertrouwen heeft in Stokers vechtcapaciteiten, laat het echter na zijn pupil hiervan in te lichten.

The Set-Up wordt door het handige marketingteam van Warner gepromoot als een klassieke film noir. En hoewel de prent verschillende kenmerken van dat genre in zich verenigt (de compromisloze zwartheid van de plot, de verraden protagonist, de schaduwrijke fotografie, de ontrouwe blondine), is die classificatie onterecht. Want de productie is een melodrama pur sang: het verhaal van een vechter die nog één laatste kans op de titel wil. De plot is dan ook niet om over naar huis te schrijven en wentelt zich veelvuldig in zijn pulp-roots. En de sprankelende dialoog van de échte film noir blijft jammerlijk afwezig. Maar dat is niet van belang. Want de reden waarom de prent meer dan een halve eeuw na dato nog steeds overeind blijft, is een interessante gimmick: de tijd die passeert gedurende de looptijd van de prent is ongeveer gelijk aan de lengte van de film. Dit verleent The Set-Up een urgentie en tempo die anders zou ontbreken.

Het meest effciënt is de film in de opbouw naar het gevecht. Veertig minuten lang voelen we intens met Stoker Thompson mee, bij het vertrek naar de bokszaal, tijdens het omwikkelen van zijn handen, in de nerveuze laatste minuten voor de wedstrijd. We zien hoe buiten zijn weten spreekwoordelijke messen in zijn rug worden geplant en wéten we dat zijn aftakelende lichaam weinig kans maakt op de overwinning. Regisseur Wise en scenarist Art Cohn creëren m.a.w. op schitterende wijze anticipatie voor de boksmatch. En eenmaal die losbarst, kunnen we onze ogen dan ook niet van de actie afhouden. Ruim een kwartier houdt Robert Wise de barrage van verbrijzelende punches en verdedigende poses in de ring vol, zonder dat de sequentie één seconde gaat vervelen. De wijze waarop de scène in beeld is gebracht injecteert bovendien nóg meer energie in het gevecht, doordat de cineast je met de neus op het canvas drukt, je het zweet van de vechters laat proeven en de verschroeiende druk van een naar bruut entertainment hongerend publiek een hoofdrol geeft. Het mag dus niet verwonderen dat deze film een grote bron van inspiratie was voor Martin Scorseses Raging Bull.

Robert Wise wou The Set-Up ultrarealistisch doen overkomen zonder aan de spanning te verzaken en hij slaagt daar wonderwel in. Zijn achtergrond als monteur zadelde hem immers op met een meesterlijk gevoel voor timing, wat in geen enkele van zijn producties zo tot uiting komt als in deze film. Nochtans bereikt hij dit effect niet in montage, maar grotendeels in cameravoering. De lang aangehouden trackingshots zijn niet op de vingers van één hand te tellen. Het beperkte budget (RKO was een studio die faam genoot voor zijn goedkope, maar ijzersterke B-films) lag aan deze manier van werken ten grondslag, maar het drama profiteert er ook stevig van. Op technisch vlak kan je dus niet anders dan de prent bewonderen, want de cameraman schildert naast zijn sublieme beeldvoering ook nog eens een broeierige, schaduwige atmosfeer op het scherm.

Over de acteurs kan dan weer gezegd worden dat ze nauwelijks opvallen, wat in de gedachtegang van regisseur Wise de bedoeling moet zijn geweest. De performances ogen immers helemaal niet gespeeld, maar realistisch en vanuit het hart vertolkt. Robert Ryan geeft bijvoorbeeld mooi gestalte aan een bokser die beseft dat hij jaren eerder had moeten stoppen, maar met de moed der wanhoop doorvecht. En als zijn echtgenote neemt Audrey Totter onsympathieke (maar logische) beslissingen zonder dat we haar als publiek daarvoor gaan haten. De supporting cast geeft solide tegenwerk en springt er vooral uit doordat het stuk voor stuk karakteracteurs met karakterkoppen zijn, zoals ze die enkel in de jaren veertig maakten.

The Set-Up is kortom een prima film, die om de een of andere reden toch minder emotie genereert dan de som van zijn delen zou doen vermoeden. Een van de redenen hiervoor is wellicht de simpliciteit van de plot, die nauwelijks toelaat een blijvende indruk op je achter te laten. En ook voelt het laatste kwartier, waarin Stoker Thompson geconfronteerd wordt door de gangster en zijn tragische lot ondergaat, aan als een ongemakkelijke epiloog, een anticlimax na de oplopende emotie van de boksmatch. Toch overstijgt The Set-Up probleemloos zijn B-film origine en kan de prent als showcase van het regietalent van Robert Wise met trots op de eerste rang plaatsnemen.

BEELD EN GELUID
Zowel beeld als geluid zijn van een kwaliteit die je niet zou vermoeden van een B-film uit 1949. Zo is filmgrain zeer beperkt aanwezig in de prima print en ook van beschadigingen en vuiltjes blijven we meestal bespaard. De contrasten ogen bovendien erg goed en de zwartniveaus geven indringend de duistere sfeer een grotere weerklank. Op auditief vlak schotelt Warner een heldere, uitstekend verstaanbare monotrack voor, die er admirabel in slaagt de arena van deze boksfilm tot leven te brengen. Een aangenaam verrassende dvd-presentatie dus!

EXTRA'S
Slechts één extra op deze schijf, maar wel eentje die kan tellen: een Audiocommentaar van regisseur Robert Wise en filmfan Martin Scorsese. De twee stemmen werden zo te horen apart opgenomen en dat is jammer, want hoewel beiden een stevige dosis informatie meegeven, vallen er verschillende dode momenten en is de track minder voortvarend qua tempo dan gehoopt.

CONCLUSIE
The Set-Up is een interessante boksfilm met een iets te simpele plot, maar een uitmuntende regie en een schitterende spanningsopbouw. Enkel de te conventionele laatste act laat de wrange nasmaak na van een goede film die groots had kunnen zijn. Beeld en geluid zijn echter verrassend subliem, maar de extra's zijn wat aan de dunne kant.