FILM
De katholieke vers afgestudeerde priester Greg Pilkington (Linus Roache) begint vol idealen aan de opdracht een parochie te leiden, samen met de oudere Father Matthew Thomas (Tom Wilkinson), die in zijn preken zijn sympathieën voor Labour niet onder stoelen of banken steekt. Matthew is wereldwijs, heeft veel gereisd en veel gezien, en woont zonder verpinken samen met een vrouw, Maria (Cathy Tyson), uiteraard niet officieel want dan zou zijn werkgever op zijn achterste poten gaan staan. Alles wat Greg niet is, dus. Gregs kudde bestaat voornamelijk uit cynische schapen uit de onderste lagen van de bevolking, die het in het economisch compleet naar de kloten zijnde Engeland geen perspectief hebben op een betere toekomst. Wanneer de twee priesters op ronde gaan om het katholieke geloof te prediken (een ideetje van Greg natuurlijk) krijgen ze bijna overal de deur tegen hun neus - de enige plek waar ze welkom zijn, is ten huize van twee getuigen van Jehova. Bemoedigend is het alleszins niet.




Greg moet onder meer met lede ogen aanzien hoe één van zijn kerkleden, Unsworth (Robert Pugh), zijn dochter Lisa (Christine Tremarco) herhaaldelijk aanrandt, en beroep doet op het biechtgeheim opdat Greg zijn snater zou houden. De druk wordt voor de brave priester soms wel erg groot, en nu en dan trekt hij zijn leren jas aan, springt hij op zijn fiets en rijdt hij een blokje door de stad. Daarbij verzeilt hij al eens in een homobar, en vooraleer hij er iets aan kan doen heeft hij een one night stand met een zekere Graham (Robert Carlyle).Wat niet weet, wat niet deert, maar wanneer het koppel bij een volgende gelegenheid eens op een parking betrapt wordt, kunnen ze bij de politie hun lach niet meer inhouden, en wordt Father Greg op de koop toe nog eens publiek gedesavoueerd.




Als u op zoek bent naar een film om vrolijk bij te worden laat u deze kelk best aan u voorbijgaan, om het met een christelijke uitdrukking te stellen. In Priest maakt regisseur Antonia Bird een keiharde rekening op van de destructieve kracht die van het slaafs volgen van een religie uitgaat. Ze richt daarbij nogal selectief haar pijlen op de inertie van de katholieke leer, waarbij het celibaat volgens haar analyse nog eens een extra emotionele belasting vergt van haar bedienaars, alhoewel onder de mantel des geloofs zaken als kindermisbruik wel in alle smaken en varianten van religie terug te vinden zijn. D'r valt ook spiritueel niets goeds te zeggen over de schare volgelingen die trouw elke zondag op de eerste rij de diensten smaakt, maar er geen graten ziet om op een begrafenis van een niet zo geliefd persoon uitbundig en na consumptie van een medisch onverantwoorde hoeveelheid alcohol de polonaise te dansen. De pedofiel uit het gezelschap is er maar ééntje, wanneer het erop neerkomt staan alle gelovigen klaar om met een steen naar Gregs hoofd te gooien.




De homoseksuele priester wordt krachtig en intens vertolkt door Linus Roache, die op een zeer sobere maar efficiënte wijze zijn personages meerdere lagen meegeeft: de conservatief in hem staat met opgeheven neus te kijken als hij merkt dat Matthew "in zonde" samenleeft met een vrouw, maar de progressief geeft toe aan zijn eigen homoseksuele drang; alhoewel hij er zich danig schuldig voor voelt, is zijn personage tegelijkertijd doorspekt met een soort van erg negatief geladen zelfhaat én kwetsbaarheid omdat hij in zijn geloof niet de antwoorden vindt die hij zoekt. Met Robert Carlyle, Paul Barber én Tom Wilkinson vertoont de nevencast erg veel gelijkenissen met The Full Monty. Wilkinson gaat nogal op in zijn rol, en zijn donderpreken hebben iets van een meeting van de communistische partij. Een prangendere vraag die door het verhaal rond Gregs homoseksuele geaardheid spijtig genoeg een beetje naar de achtergrond verdwijnt, is die of een priester het biechtgeheim moet bewaren als hij daarmee een misdadiger van de ergste soort vrij spel geeft. Ook daar speelt een zekere emotionele tweedracht tussen getrouwheid aan de idealen of pragmatisme. Die tweespalt komt in enkele scènes scherp naar boven: zo is er een scène waarin Father Greg de kruisweg aan het tonen is aan de eerste communicantjes, wanneer moeder Unsworth, die net heeft ontdekt dat haar man haar dochter misbruikt, schreeuwend en tierend de kerk binnenkomt, en wanneer ze Greg met de feiten confronteert, wandelt de herder weg met de kindertjes opdat die toch maar niet zouden horen wat moederlief hem verwijt.

Priest werd niet overal met bloemen onthaald. In het door en door katholieke Ierland werd de bioscoopvertoning - niet zo strategisch gepland met een openingsweekeinde met Pasen - zelfs ronduit verboden voor -18 jaar, en veroorzaakte een rel tussen de katholieke gemeenschap en de filmkeuringscommissie. De katholieke kerk riep zelfs op voor een totale boycot van alle Disneygerelateerde producten, omdat deze film werd uitgebracht door dochterbedrijf Miramax. De soep werd uiteindelijk minder heet gegeten dan ze werd opgediend, maar legde toch nog eens de voornaamste pijnpunten bloot dat religie en vrijheid van meningsuiting niet altijd even goed hand in hand samengaan.

BEELD EN GELUID
Homescreen bracht eertijds Priest uit op dvd in een pan en scan-versie die zo uit het achterste van een koe had kunnen komen. Het British Film Institute doet nu de film eer aan met een fijne release die tenminste met 1.66:1 in het juiste beeldformaat staat. De beeldkwaliteit is bij momenten scherp, maar ook iets minder in scènes met minder belichting - de polonaise-scène als voorbeeld. De sombere kleuren lijken inderdaad te wijzen op een film met een bescheiden budget, maar technisch zitten er niet echt artefacts of iets dergelijks in. De enige geluidstrack is een LPCM 2.0 die voor een tweekanaalsgeluid verrassend mooi en helder is, bijvoorbeeld in de scène in de homodisco. Voor de rest is dit een minimalistsche film met weinig muziek en veel dialoog.




EXTRA'S
We krijgen twee interviews: ééntje I Miss Those Days (17:43) met acteur Linus Roache, die het onder meer heeft over de invloeden tijdens zijn kindertijd, en The BAFTA and BFI Screenwriters' Lecture Series (27:02) met scenarist Jimmy McGovern, die graag mensen observeert en mijmert over de politiek die ze bedrijven. Diezelfde Jimmy McGovern vertelt oin Jimmy McGovern Remembers... Priest (14:23) hoe zijn controversiële film aanvankelijk startte als aanklacht tegen het celibaat, en uiteindelijk een pleidooi werd voor de acceptatie van homseksualiteit. Dan wordt ook nog eens regisseur Antonia Bird uitgebreid geïnterviewd in The Guardian Interview (1:11:35), waarbij ze een overzicht van haar carrière mag geven. De beeldkwaliteit van dit laatste interview is echter duidelijk afkomstig van een videoband. In The Take: Priest (3:49) vertelt acteur Simon O'Brien hoe Jimmy McGoverns katholieke opvoeding hem heef geïnspireerd voor deze film. Dan is er nog een oude zwart/wit kortfilm "The Priest" (22:05) over priesters die krampachtig met hun tijd proberen mee te gaan in de steden Brentwood en Romford. Om af te sluiten krijg je bij de eerste persing van deze film nog een mooi boekje.

CONCLUSIE
Pilaarbijters kijken graag even nu de andere kant uit, want Priest fileert op meedogenloze wijze wat er allemaal mis is met katholicisme en geloof in zijn algemeenheid. Linus Roache en Tom Wilkinson leveren in deze prent een topprestatie qua acteren.