CHRISTIANE F. - WIR KINDER VOM BAHNHOF ZOO
Bespreking door: Werner - Geplaatst op: 2005-01-28
FILM
De 13-jarige Christiane (Natja Brunckhorst) heeft een zeer labiele persoonlijkheid en probeert altijd mee te doen met de laatste trends - dus ja, als iedereen van het dak van de kerktoren zou springen, etc. Ze heeft ook niet bepaald een warm nest om op terug te vallen: haar zus is bij haar vader ingetrokken en haar moeder heeft enkel maar oog voor haar nieuwe vriend Klaus. Om toch maar met alle geweld ergens bij horen, papt ze aan met een bende erg foute jongeren die elk weekend in de lokale discotheek de Sound rondhangen. Veel interactie is er echter niet; het
leitmotiv is zich zo coolmogelijk voordoen. Daar komt Christiane voor het eerst in aanraking met drugs. Beginnend met onschuldige kleine pilletjes, "trips" zoals ze in het jargon genoemd worden, worden het uiteindelijk pillen die volgens ons alleen maar kunnen dienen als zetpil voor runderen. Ze valt bovendien nog voor de compleet verkeerde jongen Detlev (Thomas Haustein), die al een fase verder is dan zijzelf en heroïne spuit. Na een concert van David Bowie belandt ze met Detlev en zijn kameraad Axel (Jens Kuphal) in zijn auto en daar snuift ze voor het eerst heroïne. Ze houdt mordicus vol dat het om te proberen is en dat ze kan stoppen wanneer ze wil. Het blijft echter niet bij een snuifje en al spoedig laat ze haar eerste shot zetten. Ze heeft intussen ontdekt dat Detlev zijn dure hobby financiert door te tippelen en hand- en spandiensten te verlenen aan homo's aan het beruchte Bahnhof Zoo. Detlev beweert echter dat hij geen seks met mannen heeft, alleen maar met haar. Wanneer Detlev echter te ziek is om zich te gaan prostitueren, doet Christiane dat in zijn plaats. Uiteindelijk neemt het koppel de moeilijke beslissing om samen af te kicken. Met veel pijn en zelfopoffering slagen ze erin om clean te worden, maar nog geen dag later komen ze weer verkeerd gezelschap tegen. Het feit dat ze zijn afgekickt geeft hen een vals gevoel van veiligheid, waardoor ze onder meer in de waan verkeren dat ze kunnen stoppen wanneer ze willen. Niet dus; de zaken worden er als maar slechter op en één voor één zien ze hun vrienden sterven aan drugs. Het komt tot een breuk met Detlev die bij zijn broodheer gaat inwonen. Wanneer Christiane een foto van haar vriendin Babsi (Christiane Reichelt) in de krant ziet die als 14-jarige drugsdode wordt vermeld als het nieuwste dieptepunt van de Berlijnse drugscène, is de maat vol...
De Duitse overheid heeft lang het probleem van de drugscène en de daaraan verwante kinderprostitutie rond het station Bahnhof Zoo genegeerd, of toch op zijn minst geminimaliseerd. Toen de autobiografie van junkie Christiane Felscherinow werd gepubliceerd, die daarin een zeer openhartig portret schetst van haar verleden als 14-jarig heroïnehoertje, barstte de zweer open en was het kot te klein. Heroïneverslaving kreeg met haar plots een gezicht en het boek deed vele mensen beseffen dat ze hun ogen tot dan toe bewust hadden gesloten voor de problematiek. De film is zeer expliciet en (bewust) schokkend; laten we zeggen dat de details over hoe Christiane de verschillende drugs tot zich neemt en hoe ze aan haar geld voor diezelfde drugs geraakt, niet verdoezeld worden. In één van de meest intense scènes waarin Christiane en Detlev vrijwillig proberen af te kicken, gaat het zelfs zover dat ze elkaar letterlijk onderkotsen en van pure misère het behang van de muren krabben. Eens ze de lichamelijke gevolgen van hun drugverslaving hebben overwonnen, komt de mentale verslaving boven water: voortdurend bedriegen ze zichzelf met kromme redeneringen waaruit moet blijken dat ze hun drugsprobleem nog perfect in de hand hebben en dat ze kunnen stoppen wanneer ze dat willen. Maar via een stortvloed aan drogredenen zitten ze binnen de kortste keren weer onder de
stuff en veranderen ze geleidelijk aan in het soort zombies dat de metro van Berlijn bevolkt.
De aftakeling, zowel lichamelijk als geestelijk, wordt door regisseur Uli Edel met de nodige intensiteit in beeld gebracht, waardoor het soms echt moeilijk is om de film te bekijken zonder zelf misselijk te worden. Tegen het einde van de film blijkt ook hoe zeer de gedoemde romance tussen Christiane en Detlev feitelijk op los zand is gebouwd; ze bedriegen elkaar constant wanneer ze elkaar voorhouden dat ze "niet te ver" gaan met hun prostitutieklanten en uiteindelijk blijkt de liefde voor het shot toch groter dan de liefde voor elkaar - of wat had u gedacht? En tot spijt voor wie niet kan of wil geloven dat zoiets bestaat, wordt in de film perfect geïllustreerd wat er met de "stepping stone"-theorie wordt bedoeld. Deze theorie houdt in dat onschuldig lijkende softdrugs uiteindelijk de basis vormen voor een overstap naar het hardere spul. We zien dat in deze film niet alleen op gebied van het gebruik van diverse hallucinogenen, waarbij voor Christiane, die al eens heroïne gesnoven heeft, de stap om daadwerkelijk te gaan spuiten zeer klein en bijna vanzelfsprekend is geworden. Ook op het vlak van hoe ver Christiane bereid is te gaan om zich te prostitueren, wordt die éne grote stap met gemak verdeeld in verschillende kleintjes. Waar ze in het begin van de film nog triomfantelijk verkondigt dat één van haar vriendinnen een hoer is en zijzelf nooit zo laag zal vallen, is de uiteindelijke stap - Christiane die dringend op zoek is naar geld om haar vriend een shot te bezorgen - zeer klein geworden. Uli Edel heeft het allemaal mooi in beeld gebracht door haar zichtbaar te laten twijfelen of ze nu al dan niet naar die vieze mijnheer in zijn geparkeerde auto zal gaan. De wereld van Christiane en Detlev wordt alsmaar beklemmender, wat mooi in beeld wordt gebracht door Edel die zijn acterurs steeds dichter op de huid zit, waardoor de leefwereld van Christiane naar het achterplan wordt gedrukt. Het is bijna te gruwelijk om aan te zien hoe Christiane op één jaar tijd aftakelt van een gezond jong meisje tot een menselijk wrak, en dat allemaal omdat ze de innerlijke leegte van haar bestaan tracht op te vullen met al wat je maar kan drinken, spuiten en snuiven.
David Bowie speelt een centrale rol in de film, omdat het na één van zijn concerten was dat Christiane voor het eerst wetens en vooral willens met heroïne in contact kwam. Christiane was een grote fan van Bowie en het is dan ook haar persoonlijk dieptepunt dat ze haar platencollectie moet versjachelen om een paar schamele centen voor een shot bijeen te sparen. Dat is voor haar echt het laatste, want inbreken, haar familie bestelen en zich prostitueren heeft ze dan al gedaan. Het siert Bowie dat hij niet alleen toestemming heeft gegeven om zijn songs in de film te gebruiken, maar ook nog eens
acte de présence heeft gegeven op het fameuze concert, dat speciaal voor de film is overgedaan. Daartegenover staat wel dat het obligate nummer dat Bowie mag zingen in ruil voor zijn medewerking, een beetje het tempo uit de film haalt. De film wordt voor de rest gedragen door de jonge acteurs Natja Brunckhorst en Thomas Haustein, die een erg realistisch portret tekenen van hun aartsmoeilijke rol - vooral dan in het geval van Brunckhorst. Regisseur Edel volgt vooral de chronologie van het gelijknamige boek vrij nauwkeurig, laat misschien af en toe een paar overbodige details weg, maar wilde blijkbaar toch aantonen dat het statement van Christiane in haar boek op zich sterk genoeg is om voor onderhoudende cinema te zorgen.
Alhoewel de film eindigt met een positieve noot - Christiane is bij haar grootouders ingetrokken en anderhalf jaar clean wanneer ze haar memoires begint neer te pennen - verging het de echte Christiane Felscherinow minder goed. Ze woont nog steeds in Berlijn maar is keer op keer op keer hervallen. Voor een paar jaar leefde ze nog, maar het is intriest om te moeten vernemen dat
of all people zij uitgerekend niets schijnt geleerd te hebben uit haar eigen ervaring.
BEELD EN GELUID
Het beeld heeft alle schijn van een amateurvideo met de bijhorende artefacts, colour bleeding en zeer weinig contrast in de donkere catacomben van de dancings van Berlijn. Dit is ongetwijfeld een bewuste keuze van de regisseur die daarmee de film meer het aanschijn van een docu-drama of een reality-soap avant-la-lettre wilde geven. Bewust of onbewust leidt dit af en toe tot een flinke pos-terisation en tot kleurvlakken die op zeer onnatuurlijke wijze uit elkaar breken. Wat absoluut geen bewuste beeldfout kan zijn, zijn de alomtegenwoordige printbeschadigingen in de vorm van witte puntjes. Bovendien, telkens als er een tram in beeld komt, zorgen de metalen buizen en de verchroomde raamranden voor een flinke dosis aliasing. Het originele aspect ratio van 1.66:1 lijkt behouden, alhoewel er in de begintitels af en toe een naam links en rechts van het beeld verdwijnt. Voor deze dvd-release heeft A-Film de moeite gedaan om de originele monotrack op te waarderen tot 5.1 en daarvan zowel een Dolby Digital-variant als een DTS-variant op schijf gezet. Die bieden echter bijzonder weinig meerwaarde, ook al omdat dit een film is waarbij splitsurround- en subwoofergebruik bijzonder bijkomstig zijn. Met één notoire uitzondering: de scène met het concert van David Bowie, waarvoor alle registers worden opengetrokken. Dat de originele monotrack ook als geluidsoptie is toegevoegd, is een keuze die we alleen maar kunnen respecteren.
EXTRA'S
Zeker bij een film zoals deze die stof tot discussie kan opleveren, is het jammer dat elke vorm van duidend bonusmateriaal ontbreekt. Het enige wat we hebben teruggevonden zijn
cross-promotionele trailers voor
Der Untergang, Elephant en
The Dreamers.
CONCLUSIE
Christiane F. - Wir Kinder Vom Bahnhof Zoo is zeker geen ontspannende film om je lekker lui bij uit te rekken na een lange en slopende werkdag. De film is een rauw en onverbloemd portret van de Berlijnse drugsscène op het einde van de jaren '70, met redelijk wat schokkend materiaal. Anderzijds kan de boodschap misschien niet krachtig genoeg zijn en kijkt iedereen die zin heeft in een "onschuldige" joint maar best eerst naar deze film.